Sağlık Harcamaları ve Gelir Dağılımının Bebek Ölüm Hızı Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 1, 174 - 189, 30.04.2024

Ayşe Eryer , Ahmet Yılmaz Ata

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1358615

Cited By: 1

Öz

Bebek ölüm hızı, toplumların gelişmişlik seviyesini yansıtan temel sağlık statüsü göstergelerinden biridir. Ülkelerin refah seviyesi hakkında bilgi veren bu hız, 1 yıl içinde dünyaya gelen bebeklerin 1 yaşını doldurmadan farklı sebeplerden dolayı yaşamını yitirmesi olarak tanımlanmaktadır. Bebek ölüm hızını etkileyen pek çok etmen bulunmaktadır. Sağlık harcamaları ve gelir dağılımı da bu etmenlerden biridir. Çalışmada 26 OECD ülkesinde, 2000-2019 dönemi verileri kapsamında sağlık harcamaları ve gelir dağılımının bebek ölüm hızı üzerine etkileri panel veri analizi yardımıyla incelenmiştir. Elde edilen bulgular, OECD ülkelerinde kamu sağlık harcamalarındaki % 1’lik bir artış bebek ölüm hızını %0.5379 oranında azaltırken, özel sağlık harcamalarındaki % 1’lik bir artış bebek ölüm hızını %0.2018 oranında azaltmaktadır. Gini katsayısındaki % 1’lik bir artış ise bebek ölüm hızını %0.5456 oranında artırmaktadır

Anahtar Kelimeler

: Bebek Ölüm Hızı, Sağlık Harcamaları, Gelir Dağılımı, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• Acar, İ. A. (2012). Sağlık hizmeti açısından öncü göstergelerin önemi, Maliye Dergisi, 163, 1-14
• Adjaye, J. A. (2004). Income ınequality and health, a multi- country analysis, school of economics, The University of Queensland, Avustralia, 487,14-36.
• Akıncı, F., Hamidi, S., Suvankulov,F. & Akhmedjonov, A. (2014). Examining the ımpact of health care expenditures on health outcomes ın the middle east and north africa (mena) Region, Journal Health Care Finance, 41(1), 1-23.
• Akar, S. (2014). Türkiye’de sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının nisbi fiyatı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), 311-322.
• Aktaş, D. (2019). Türkiye’de Bebek Ölümünü Etkileyen Faktörler: Uygulamalı Bir Çalışma, [Yüksek lisans tezi], Erciyes Üniversitesi.
• Arabacı, F. (2022) Kalkınma ve Gelir Eşitsizliğinin Türkiye’nin Sosyal Refahı Üzerine Etkisi, [Yüksek lisans tezi], Doğuş Üniversitesi.
• Atasoylu, G. (2007). Aydın İlinde Bebek Ölümlerine Yönelik Bir Olgu-Kontrol Çalışması ve Sözel Otopsi Yöntemiyle Ölüm Nedenlerinin Değerlendirilmesi. [Uzmanlık tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Ateş, S.(2022). Türkiye’de bebek ölümlerinin nedensellik analizi üzerine bir uygulama, Five Zero, 2(2), 82-96. Aytürk, K.A. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Üzerine Etkisi, Ortadoğu Anadolu Bölge Analizi, [Yüksek lisans tezi], Kocaeli Üniversitesi.
• Baltagi, B. H. (2005). Econometrics Analysis of Panel Data, 3rd Edition. Chichester, John Wiley.
• Barlas, E., Şantaş, F. & Kar, A.,2014. Türkiye’de bölgesel bebek ölüm hızlarının sağlık ekonomisi perspektifinden karşılaştırılmalı analizi, International Conference on Eurasian Economies, 1-10.
• Baranberg, A., Basu, D. & Soylu, C., (2016). The Effect of Public Heatlh Expenditure on Infant Mortality: Evidence from A Panel of Indian States, 1983-1984 to 2011-2012, The Journal of Development Studies, 53(10), 1765-1784. Barro, R. (1996). Three Models of Health and Economic Growth, Unpublished Manuscript, Cambridge, MA: Harvard University.
• Bergner, M., & Rothman, M. L. (1987). Health Status Measures, An Overview and Guide for Selection, Annual Review of Public Health, 8(1), 191-210
• Bernet, P., Gümüş, G. & Vishwasrao,S., (2018). Effectiveness of Public Health Spending on Infant Mortality in Florida, 2001-2014, Social Science &Medicine, 31-38.
• Boz, C. (2020). Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Ekonomik Büyüme ve Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkileri, [Doktora tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Bozma, G., Eren, M. & Başar, S. (2018). Gelir dağılımı eşitsizliği ve yaşam beklentisi ilişkisi, wilkinson hipotezi, Atatürk Üniversitesi, İİBF Dergisi, 32(3), 793-805.
• Breush, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics, The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Brown, M.B. & Forsythe, A.B. (1974). The Small sample behavior of some statistics which test the equality of several means. Technometrics 16, 129-132.
• Cantarero, D., Pascual, M. & Sarabia, J. M., (2005). Effect of Income Inequality on Population Health, New Evidence from the European Community Household Panel, Applied Economics, 37, 87-91, https,//doi.org/10.1080/0003684042000291290
• Corman, H. & Grossman, M. (1984). Determinants of Neonatal Mortality Rates in the U.S.A Reduced Form Model, NBER Working Paper Series, Working Paper No, 1387
• Çağlayan-Akay, E. & Oskonbaeva, Z. (2021). Bebek ölüm oranlarının belirleyicileri: geçiş ülkeleri üzerine dinamik panel veri analizi. Sürdürülebilir Yaşam, 63.
• Çelik, Y. (2019). Sağlık ekonomisi, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Siyasal Kitabevi.
• Çukur, A. & Bekmez, S. (2011). Türkiye’de gelir, gelir eşitsizliği ve sağlık ilişkisi, panel veri analizi bulguları, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 21-40.
• Daştan, İ. & Çetinkaya, V. (2015). OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırılması, Sosyal Güvenlik Dergisi,5(1), 104-134.
• Dinç, G., Aktekin, M., Yardımsever, M., & Köksal, C. (1995). Antalya'da Bebek ve Çocuk Ölümleri, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 38, 549-557.
• Driscoll, J.C. & Kraay, A.C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependant panel data. Review of Economics and Statistic, 80(4), 549-560
• Doğan, İ. (2016). Verimlilik, ekonomik büyüme ve sağlık ilişkisi; Türkiye için doğrusal olmayan nedensellik testi, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 23-50.
• Erdoğan, S. & Bozkurt, H. (2008). Türkiye’de Yaşam Beklentisi–Ekonomik Büyüme İlişkisi, ARDL Modeli İle Bir Analiz, The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, Vol,III, 25-38.
• Filmer, D. & Pritchett, L. (1999). The Impact of Public Spending on Health , Does Money Matter?, Social Science & Medicine, 49, 1309-1323.
• Friedman, M. (1937). The Use of Ransk ton Avoid the Assumption of Normality Implicıt in the Analysis of Variance, Journal of the American Statistical Association, 32, 675- 701
• Grosman, M., (1972). On The Concept of Health Capital and Demand for Health, Natioanl Bureou of Economic Research, Journal of Political Economic, Vol, 80(2), 223-255.
• Hausman, J.A. (1978). Specification test in econometrics. Econometrica, 46(6), 1251-1271.
• Issa, H., ve Quattara, B. (2005). The Effect Of Private And Public Health Expenditure On Infant Mortality Rates, Does The Level Of Development Matters?, Economics Department, University Of Wales Swansea, 1-16.
• Kızıl, B. C., & Ceylan, R. (2018). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi, Türkiye örneği. Journal of Yaşar University, 13(50), 197-209.
• Kim, K. & Lane, S.R., (2013). Government health expenditure and public health outcomes, a comparatives study among 17 countries and ımplications for us health care reform, American International Journal of Contemporary Research, 3(9), 8-13.
• Kim, K. ve Moody, P. (1992). More resources better health? a cross natioanal perspective, Social Sciences And Medicine, 34(8), ss.837.842.
• Kurşun, A., & Rakıcı, C. (2014). Türkiye ve sosyal refah devletlerindeki sağlık harcamalarının analizi, İnsan Hakları Yıllığı, 32, 77-105
• Levene, H. (1960). Robust Tests for Equality of Variances. In, Olkin, I., Ed., Contributions to Probability and Statistics, Stanford University Press, Palo Alto, 278-292.
• Mohapatra, S. (2018). Public health expenditure and its effect on health outcomes, a new methodological approach in the Indian context, Birla Global University Bhubaneswar, 13(1), 1-19.
• Nıxon, J. & Ulmann, P. (2006). The Relationship between health care expenditure and health outcomes, Eur J Health Econom, 7, 7-18.
• Novignon, J., Olakojo, S.A. & Nonvignon, J. (2012). The Effect of Public and Private Health Care Expenditure on Heatlh Status in Sub-Saharan Africa, New Evidence from Panel Data Analysis, Health Economic Review A Springer Open Journal, 2, 2-22, http,//www.Healtheconomicsreview.Com/Content/2/1/22
• Odusanya, I.A. & Agboola, B. (2017). Income, income ıneqality and health, evidence from nigeria, Izvestiya Journal of Varna University of Economic 61(4), 345-361.
• OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development), (2019). OECD Health Statistics, https://data.oecd.org/searchresults/?q=health+spending
• Osawe, O.W. (2014). Determinant of Infant Mortality Rate: A Panel Data Analysis of African Countries, Developing Country Studies, 4(18), 111-115.
• Özşahin, Ş. ve Karaçor, Z. (2013). Ekonomik Büyümenin Belirleyicilerinden Biri Olarak Beşeri Sermaye: Yükseköğrenimin Türkiye Ekonomisi İçin Önemi, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 148-162.
• Pınar, H. (2004). Postmortem Findings in Term Neonates Semin Neonatol 9, No. 4, 289-302.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diognastik Test for Cross Section Dependence In Panels University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Papers in Economics.
• Rad, E.H., Vahedi, S., Teimourizad, A., Esmaeilzadeh, F., Hadian, M. & Pour; T.A. (2013). Comparison of the Effects of Public and Private Health Expenditure on the Health Status, A Panel Data Analysis in Eastern Mediterranean Countries, International Journal of Health Policy and Management, 1(2), 163-167.
• Raeesi, P., Khalilabad, T. H., Rezapour, A., Azarı, S., Noughabi; J.J., (2018). Effect of Private and Public Health Expenditure on Health Outcomes among Countries With Different Health Care Systems, 2000-2014, Medical Journal of The Islamic Republic of Iran, 32(35), 2-6, https,//Doi.Org/10.1419 6/Mjiri.32.35
• Rodger, G.B. (1979). Income and inequality as determinants of mortality, an international cross- section analysis, Internaional Journal of Epidemiology, 31, 533-538.
• Tatoğlu, Y.F. (2020). Panel veri ekonometrisi, Beta Yayını.
• Tang, C.F. (2019). Determinants of ınfant mortality rate in malaysia: evidence from dynamic panel data study, Journal of Health Management, 2(1), 443-450.
• Tezcan, S. (1985). Türkiye'de bebek ve çocuk ölümleri, Hacettepe Üniversitesi.
• Torre, R. & Myrskyla, M. (2014). Income Inequality and Population Health, an Analysis of Panel Data for Developed Countries, 1975-2006, Population Studies A Journal of Demography, 68(1), 1-13, http,//doi.org/10.1080/00324728.2013.856457.
• Tüylüoğlu, Ş. & Tekin, M. (2009). Gelir Düzeyi ve Sağlık Harcamalarının Beklenen Yaşam Süresi ve Bebek Ölüm Oranı Üzerindeki Etkileri, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt, 13, Sayı, 1, Haziran, 1-31.
• Sever, E. ve İğdeli, A., (2019). Sağlık Harcamaları, Sağlık Çıktıları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Türkiye Örneği, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(20), 246-259.
• Sungur, C. (2018). Sağlık politikasına sistematik bir yaklaşım, Siyasal Kitabevi.
• SWIID, (2019), https://dataverse.harvard.edu/dataset.xhtml?persistentId=doi:10.7910/DVN/LM4OWF Şahin, H. (2019). 2006-2017 Dönemi Türkiye’de gelir dağılımı, Journal of International Bankıng Economy and Management, 2(1), 65-76.
• Şantaş, F. & Şantaş, G. (2018). Türkiye’nin, bölgelerin ve illerin sağlık değişkenleri açısından mevcut durumu ve sıralanması, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2419-2432.
• Ulutürk, S. (2015). Sağlık ekonomisi, sağlık statüsü, sağlığın ölçülmesinde kullanılan ölçütler ve önemi, Türkiye örneği, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 52(603), 47-63.
• Ullah, I., Ullah A., Ali,S., Poulova, P., Shah, M., Rehman, A., Zeeshan, M., & Afridi, F.E. (2021). Public Health Expenditure and Health Outcomes in Pakistan, Evidence from Qantile Autoregressive Distributed Lag Model, Risk Management and Healthcare Policy, 14, 3893-3908
• Ware, J.E. B., Davies, R.H., & Lohr, K.N., (1981). Choosing Measures of Health Status for Individuals in General Populations, American Journal of Public Health, 71(6), 620-625.
• Wilkinson, R G. (1996). Unhealthy Societies, The Afflictions Of Inequality. Routledge WB (World Bank) (2021), https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators ET: 13.08.2021
• World Health Organızation (WHO) (2014). Basic Document, Forty-eighth edition. World Health Organization.