Maraş’ta Faaliyet Göstermiş Misyoner Okulları ve Kurumları

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 636 - 645, 31.08.2024

Mustafa Çelik , Recep Çelik

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1422513

Öz

Hıristiyan inancının temelinde yer alan dışa yönelik yayılma siyasi çalışmaları, geçmişte kesintiye uğramış olsa da 15. Yüzyılda tam teşekküllü bir örgüt durumuna gelmiştir. Günümüzde aktif olarak devam ettirilen bu yayılma çalışmaları, başta İslam ülkelerine yönelik iken, ilerleyen süreçte bu amaç doğrultusunda kiliseler tarafından sayısı on binlere varan misyon örgütleri kurularak çalışmalarını gerçekleştirdi. Nitekim Kiliseler misyon faaliyetleri için sayıları yüz binlere varan misyoner görevlendirmişti. Misyonerlik faaliyetleri, 19. Yüzyıldan itibaren emperyalist devletlerin yayılma siyasetinde önemli bir yere sahipti. Böylelikle birçok coğrafya da etkinlik gösterdi. Bu coğrafyalardan biri de Osmanlı coğrafyası idi. Osmanlı Devleti’nin Anadolu coğrafyasında misyonerlerin önemli merkezleri buluyordu. Bu merkezler Edirne, Selanik, Kosova, İzmir, Aydın, Bursa, Van, Mamürat-ül Aziz, Maraş, Beyrut, Kudüs, Halep, Bağdat ve Malatya idi. Misyonereler, bu merkezler de kurumlar açarak çalışmalarını gerçekleştirmekteydi. Böylelikle bölgede etkinliği artan misyonerler, sayılarını artırmak suretiyle güçleniyordu. Yeni katılımcılarında desteği ile giderek büyüyen bu misyon kurumları, ülkeyi zor durumda bırakıyor ve asayiş bozukluklarına neden oluyordu. Maraş: Fransız, İngiliz ve Amerikan Misyonerlerin, kurumlar açarak faaliyetlerini gerçekleştirdiği bir bölge idi. Maraş’ta faaliyetlerini sürdüren kurumlar, özellikle ekonomi, eğitim ve kültürel alanlarda çalışmalarını gerçekleştiriyordu. Bu kurumlar özellikle bölgedeki kargaşadan istifade ederek aktif bir şekilde yıkıcı faaliyetler göstermiştir. Bu çalışmada Maraş bölgesinde aktif bir şekilde faaliyet gösteren Alman, Fransız, İngiliz ve Amerikan Misyoner kurumlarının faaliyetleri ve kurumların amaç ve hedefleri tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Misyonerlik, Misyonerlik Faaliyetleri, Alman Misyonerlik Kurumları, Amerikan Misyonerlik Kurumları.

Missionary Schools and Institutions Which Operated in Maraş

Öz

Although the political efforts for outward expansion, which are at the core of the Christian faith, were interrupted in the past, they became a full-fledged organization in the 15th century. While these expansion efforts, which are actively continuing today, were primarily aimed at Islamic countries, in the following period, mission organizations numbering up to tens of thousands were established and carried out by churches for this purpose. As a matter of fact, churches assigned hundreds of thousands of missionaries for mission activities.
Missionary activities have had an important place in the expansion policies of imperialist states since the 19th century. Thus, it was active in many geographies. One of these geographies was the Ottoman geography. Missionaries had important centers in the Anatolian geography of the Ottoman Empire. These centers were Edirne, Thessaloniki, Kosovo, Izmir, Aydın, Bursa, Van, Mamürat-ül Aziz, Maraş, Beirut, Jerusalem, Aleppo, Baghdad and Malatya. Missionaries were carrying out their work by opening institutions in these centers. Thus, missionaries, whose effectiveness increased in the region, became stronger by increasing their numbers. These mission institutions, which were gradually growing with the support of new participants, were putting the country in a difficult situation and causing public order disturbances.
Maraş was a region where French, British and American Missionaries carried out their activities by opening institutions. The institutions that continued their activities in Maraş carried out their work especially in the fields of economy, education and culture. These institutions have actively engaged in subversive activities, especially by taking advantage of the turmoil in the region. In this study, the activities, goals and objectives of the German, French, British and American Missionary institutions actively operating in the Maraş region will be tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Missionary, Missionary Activities, German Missionary Institutions, American Missionary Institutions

Kaynakça

• BELGE, H., (2018)., Alman kolonyal politikaları ve Protestan misyonerliği için bir örnek: Amasya atabey çiftliği (1879-1919), Hıstory Studies, 10(8), 49-75
• Canyaş H.,- Canyaş F., Orkun C., (2012),. Osmanlı’dan günümüze misyonerlerin kültürel alandaki faaliyetleri, Türk Bilimi Araştırmaları Dergisi, 55-75
• Çabuk M., (2008)., Amerikan Board Arşivi’ne göre misyonerlerin Adana, Antep ve Maraş’ta Müslüman halka yönelik faaliyetleri, History Studies İnternational Journal of History 10(10), 47-56
• Çabuk M., (2008)., Kahramanmaraş’ta faaliyet göstermiş olan misyoner okulları, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Çabuk M., (2008)., Maraş’ta misyoner faliyetleri ve misyoner okulları, Ukde Yayınları.
• Çelik M. E., (2021)., Amerikalı misyonerlerin günlüklerinde Maraş savunması, Milli Direnişten İstiklâl Harbi’nin İlk Zaferine Maraş’ın Kurtuluşunun 100. Yılı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara. ss. 395-419
• Dinçer N., (1978)., Yabancı özel okullar, Er-tu Matbaası.
• Doğan A., (2004)., Maraş’ta misyonerlik faaliyetleri (XIX. Yüzyılın ikinci yarısı Ve XX.Yüzyılın başlarında), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 271-285
• Doğan A., (2014)., Osmanlı Devleti’nde Alman kültürel yayılmacılığı: Maraş örneği, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 437-462.
• Döşkaya F. Ç., (2018)., Amerikalı kadın misyoner Myra A. Proctor’un Aintab (Antep) faaliyetleri Tarihten Günümüze Ayıntab-Gaziantep, Ed. Ahmet Gündüz vd., Gaziantep.
• Esenkal E., (2007)., Yabancı ülkeler tarafından Osmanlı coğrafyasında açılan okullar, , [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Edirne Trakya Üniversitesi.
• Güler Y., (2005)., Osmanlı Devleti dönemi Türk-Amerikan ilişkileri (1795-1914), Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227-240.
• Haydarlıoğlu İ. P. (1990)., Osmanlı imparatorluğunda yabancı okullar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. KERR, S. E. (1973)., The Lions O Marash, State University Of New York Press, Albany.
• Kılıç S., (2005)., Alman okullarında Osmanlıya karşı yetiştirilen Ermeni çocukları, Ermeni Araştırmaları Dergisi, S. 20-21.
• Küçük M. A., (2009)., Anadolu’da “Protestan Ermeni Milleti”nin oluşumu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 50(2), 153-186.
• Kocabaşoğlu U., (1992)., Doğu sorunu çerçevesinde Amerikan misyoner faaliyetleri, Tarihi Gelişmeler İçinde Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Macit N., (2006)., Küresel güç politikaları Türkiye ve islam, Fark Yayınları.
• Mutlu Ş., (2005)., Osmanlı Devletin’de misyoner okulları, Bilim Basım Yayınları.
• Ortaylı İ., (1981)., II. Abdülhamit Dönemi’nde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman nüfusu, 1981 Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Özcan T., (2017)., Merkezî ve modern eğitim kapsamında Osmanlı gayrimüslim cemaat ve yabancı okulları, Gece Kitaplığı Yayınları.
• Polat İ. H., (1990)., Osmanlı imparatorluğunda yabancı okullar, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sakaoğlu N., (2003)., Osmanlı’dan günümüze eğitim tarihi, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tozlu N. (1991)., Kültür ve eğitim tarihimizde yabancı okullar, Akçağ Yayınları.
• Türkmen T.- Döşkaya F. Ç., (2018)., “Amerikan board misyoneri Olive L. Parmelee Andrus ve Mardin”, Geçmişten Günümüze Tarihten İzler, Ed. M. Doğan Karacoşkun- Osman Köse, Berikan yayınevi.
• Vahapoğlu, M. H. (1992)., Osmanlıdan günümüze azınlık ve yabancı okulları, Boğaziçi Yayınları.
• Yücel İ., (2005). Kendi belgeleri ışığında Amerikan Board’ın Osmanlı ülkesindeki teşkilatlanması, [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi], Erciyes Üniversitesi.