Güney Avrupa Refah Rejiminde Vergilerin ve Kamu Harcamalarının Gelir Dağılımı Eşitsizliğine Etkisinin Panel Veri Yöntemi ile Analizi

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 3, 1484 - 1498, 31.12.2024

Tuğba Gücenmez , Metin Dogan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1570636

Öz

Refah devleti İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde oldukça önemli bir yaklaşımken 1970 yılı sonrası dönemde giderek önemi azalmaya başlamıştır. 1973’te başlayan ekonomik kriz ve bu krizin beraberinde getirdiği ekonomide yavaşlama ve stagflasyon ile kamu maliyesinde yaşanan gelişmeler refah devletinin eleştirilmesinin başlıca sebepleri olmuştur. Refah devletinin zayıflamasını izleyen süreçte neoliberalizm giderek hâkim paradigma halini almaya başlamıştır. Neoliberalizmin yükselmesiyle refah devleti programları birçok ülkede artık daha sınırlı bir şekilde uygulanmaya başlamıştır. Vergi ve kamu harcamaları açısından bakıldığında bu durum önemli değişikliklere yol açmıştır. Yeni sistemde kamu gelirlerinin finansmanında emek sermayeye göre daha fazla katkı sağlamaktadır.
Bu çalışmada 1980-2021 yılları arasında neoliberal küreselleşmenin farklı gelir gruplarına etkisinin görülmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda panel veri yönteminden yararlanarak Güney Avrupa Refah Rejimine dahil edilen 6 ülkeyi kapsayan bir analiz gerçekleştirilmiştir. PMG tahmincisinin kullanıldığı bu çalışmada iki model ve her modelde de iki farklı gelir grubuna göre farklı analizler gerçekleştirilmiştir. Bu yapılan analizlerden elde edilen sonuçlara göre modelde yer alan ülkelerdeki vergi yapısı bu ülkelerdeki üst gelir gruplarının milli gelirden daha fazla pay sahip olmasına neden olmaktadır. Kamu sosyal harcamaları ise düşük gelirli gruplara refah anlamında katkı sağlasa da bütün olarak düşünüldüğünde gelirin daha adil dağılımı konusunda beklenilen düzeyde faydayı sağlamamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Refah Devleti, Gelir Dağılımı, Eşitsizlikler, PMG, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• Akar. M., (2024) “Sosyal Refah Rejimleri, Kurumlar ve Eşitsizlik”, Çalışma ve Toplum, 1 (80), 159-192. https://doi.org/10.54752/ct.1421774
• Andrew, J,et al (2022), Wealth taxes and the post-COVID future of the state, Critical Perspectives on Accounting, 102431, ISSN 1045-2354,
• Avram, S., Popova, D. (2022) Do taxes and transfers reduce gender inequality? Evidence from eight European welfare states. Soc. Sci. Res. 102, 102644
• Bank, S. (2012), The Globalization of Corporate Tax Law Reform, 40 Pepperdine Law Review1307.
• Bersvendsen, T. and Ditzen, J. (2020), xthst: Testing for slope homogeneity in Stata, CEERP Working Paper No. 11.
• Bozkurt, E., Altıner, A. (2024). OECD Ülkelerinde Kamu Sosyal Harcamalarının Gelir Eşitsizliğine Etkisi: Panel Kantil Regresyon Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(1), 95-111.
• Breusch, T. Pagan, A. (1980) The Lagrange multiplier test and its application to model specification ineconometrics. Rev Econ Stud 47(1), 239–254
• Bulut, E., Çil, D. (2024). Kamu Harcamaları ve Vergi Gelirleri Arasındaki Asimetrik Nedensellik İlişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneği. Sosyoekonomi, 32(60), 317-338.
• Bulutoğlu, K. (1958). Kurumlar Vergisi Üzerine Bir Deneme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 20 (1-4).
• Castro, V. & Martins, R. (2017). Politically Driven Cycles in Fiscal Policy: In Depth Analysis of the Functional Components of Government Expenditures. European Journal of Political Economy. 33, 1-21.
• Çalışkan, Z. (2012). Refah Devletlerinin Dinamik Dengesi: Sosyal Harcamalar İçin Geleneksellik Endekslerinin Hesaplanması. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2 (1), 218-239.
• Cammeraat, E. (2020) The relationship between different social expenditure schemes and poverty, inequality and economic growth. International Social Security Review, 73: 101–123.
• Çelik, A. (2014), Avrupa Birliği Sosyal Politikası ve Türkiye, Kitap Yayınevi.
• Dökmen, G. (2012). Kamu Harcamaları Ve Kamu Gelirleri Arasındaki İlişki: Panel Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 115-143.
• Eikemo, T.A.et al (2008) Welfare state regimes and income-related health inequalities: a comparison of 23 European countries, European Journal of Public Health, Volume 18, Issue 6, December 2008, Pages 593–599.
• Elbra, A., Mikler, J., & Murphy-Gregory, H. (2020). Knowledge and power: The role of the Big Four in the competitive disharmonization of global corporate tax avoidance regulations. In MNCs in Global Politics. Edward Elgar Publishing.
• Ersin, İ. & Baş, H. (2019). Güney Avrupa Refah Ülkelerinde Sosyal Harcamalar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Sosyal Güvenlik Dergisi, 9 (1), 193-213.
• Güler, M. A. (2015). Güney Avrupa Refah Rejiminde Sosyal Dışlanma. İş ve Hayat, 1(1), 57-96.
• Gümüş, İ. (2018). Tarihsel Perspektifte Refah Devleti: Doğuş, Yükseliş ve Yeniden Yapılanma Süreci. Journal of Political Administrative and Local Studies, 1(1), 33-66.
• Gümüş, İ. (2020), “Esping-Andersen ve Refah Rejimi Tartışmaları: Teorik Bir Değerlendirme”, Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1):101-117
• İdikut Özpençe, A. (2017). Türkiye’de 1980 Sonrası Kamu Harcamaları, Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(28), 31-41.
• Kol, E. (2014). Refah Rejimleri Açısından Sağlık Sistemlerinin Değerlendirilmesi: Güney Avrupa Refah Modeli ve Türkiye, Kürsel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 3 (5).
• Lierse, H. (2022) Globalization and the societal consensus of wealth tax cuts, Journal of European Public Policy, 29:5, 748-766.
• Minas, C., Jacobson, D., Antoniou, E., & McMullan, C. (2014). Welfare regime, welfare pillar and southern Europe. Journal of European Social Policy, 24(2), 135–149. doi:10.1177/0958928713517917
• OECD (2023), Family benefits public spending (indicator). doi: 10.1787/8e8b3273-en (Accessed on 10 September 2023)
• OECD (2023), Pension spending (indicator). doi: 10.1787/a041f4ef-en (Accessed on 10 September 2023)
• OECD (2023), Public spending on incapacity (indicator). doi: 10.1787/f35b71ed-en (Accessed on 10 September 2023),
• OECD (2023), Social spending (indicator). doi: 10.1787/7497563b-en (Accessed on 10 September 2023)
• OECD (2023), Tax on corporate profits (indicator). doi: 10.1787/d30cc412-en (Accessed on 10 September 2023)
• OECD (2023), Tax on goods and services (indicator). doi: 10.1787/40b85101-en (Accessed on 10 Sep 2023)
• OECD (2023), Tax on property (indicator). doi: 10.1787/213673fa-en (Accessed on 10 Sep 2023)
• OECD (2023), Tax revenue (indicator). doi: 10.1787/d98b8cf5-en (Accessed on 10 September 2023)
• Oishi S, Kushlev K. & Schimmack U. (2018), Progressive taxation, income inequality, and happiness. Am Psychol. 2018 Feb-Mar;73(2):157-168. doi: 10.1037/amp0000166. Epub 2018 Jan 25. PMID: 29369661
• OXFAM (2023), Survival of the Richest: How We Must Tax the Super-Rich Now to Fight Inequality, Oxfam International January 2023.
• Persyn, D. & J. Westerlund. (2008), Error Correction Based Cointegration Tests for Panel Data. Stata Journal 8 (2): 232-241.
• Pesaran, M. H., and T. Yamagata. (2008), Testing slope homogeneity in large panels, Journal of Econometrics 142(1): 50–93.
• Pesaran, M. Hashem; Yongcheol SHIN; Ron P. SMITH (1999), “Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels.”, Journal of the American Statistical Association, Vol.94, No.446, 621-634.
• Pesaran, M.H., Shin, Y. & Smith, R.P., 1997. Estimating long-run relationships in dynamic heterogeneous panels. DAE Work. Pap. Amalgam. Ser. No. 9721.
• Piketty, T. (2022), Eşitsizlikler Ekonomisi, Çeviri: Cihan Özpınar, Epsilon Yayınları.
• Selek Öz, C. & Peri, D. (2019). Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Kadın İstihdamı: Refah Rejimleri Bağlamında Bir Karşılaştırma, Çalışma İlişkileri Dergisi, 10 (2), 1-26.
• Taylan, Ö.& Çiçek, A. (2023), Covid-19 Pandemisi: Neoliberalizmin Düşüşü ve Ulus Devletin Yükselişi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 65, 1-6, doi: 10.18070/erciyesiibd.1255808
• Tiyek, R., & Yertüm, U. (2016). Güney Avrupa Refah Rejimi Bağlamında Türkiye: Bir Değerlendirme. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 26-51.
• Van Lancker W. & Van den Heede A. (2021) Economic Equality and the Welfare State, in Equality Multidisciplinary Perspectives, ed: François Levrau · Noel Clycq, Palgrave Macmillan
• Wang, F., Xu, S., Sun, J., & Cullinan, C. P.; (2019), “Corporate Tax Avoidance: A Literature Review and Research Agenda”, Journal of Economic Surveys.
• Westerlund, J. (2007). Testing for Error Correction in Panel Data. Oxford Bulletin of Economics and Statistics 69(6), 709-748.
• WID, Pre-tax National Income (top 10%), https://wid.world/data/#countrytimeseries/sptinc_p90p100_z;sptinc_p0p50_z/IE/1980/2018/eu/k/p/yearly/s, Erişim Tarihi: 10 Eylül 2023
• WID, Pre-tax National Income (top 50%), https://wid.world/data/#countrytimeseries/sptinc_p90p100_z;sptinc_p0p50_z/IE/1980/2018/eu/k/p/yearly/s, Erişim Tarihi: 10 Eylül 2023
• Wilensky, H. & C. Lebaux. (1958). Industrial Society and Social Welfare: The Impact of Industrialization on the Supply and Organization of Social Welfare Services in the United States, New York: Russell Sage Foundation.
• Yeşilkaya, F., & Özaydın, M. M. (2020). Sosyal Yardım İstihdam İlişkisinin Belirlenmesi: Refah Rejimleri İçin Bir Panel Veri Analizi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(46), 161-196.
• Yıldırım, B. & Şahin, F. (2019). Esping-Andersen’in Refah Devleti Sınıflandırması ve Makro Sosyal Hizmet Uygulamaları Temelinde Türkiye’nin Konumu. OPUS International Journal of Society Researches, 11 (18), 2525-2554.
• Zülfüoğlu, Ö., & Söylemez, A. O. (2021). Türkiye’de Kamu Harcamaları ile Vergiler Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Niteliği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(4), 697-712.