Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Avlonya’da Bir Sosyal Tehdit: Eşkıyalık Faaliyetleri (18. Yüzyılın İlk Yarısı)

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 958 - 974, 31.08.2025
https://doi.org/10.33437/ksusbd.1533835

Öz

Osmanlı Devleti kuruluşundan yıkılışına kadar birçok tarihi süreçten geçmiştir. Balkan bölgesinin fethiyle Adriyatik kıyılarına ulaşılmış ve buralarda Osmanlı bu topraklarda uzun bir süre hâkimiyetini sürdürmüştür. Osmanlı Devleti bu topraklarda varlığını kurarken uyguladığı sistemli politikalar sayesinde uzun yıllar hüküm sürmüştür. Özellikle eyalet tevcihatı sisteminde sancakların oluşumu hâkimiyetinin tesis edilmesinde en önemli araç olmuştur. Bu sancaklardan biri Adriyatik’in kıyı şeridini oluşturan Arnavutluk sınırları içinde önemli bir liman şehri olan Avlonya’dır. Avlonya 1417 yılında Osmanlı idaresine geçmiştir. Osmanlı idaresi döneminde Rumeli Eyaletine bağlı bir sancaktır. Avlonya, Osmanlı’nın Adriyatik’te ilk limanı olmasıyla büyük bir öneme sahiptir. Burada bir tersane kurularak Osmanlı donanmasının merkez üssü olmuştur . Bu durum beraberinde korsanlık ile birlikte sosyal bir tehdit olan eşkıyalık faaliyetini de getirmiştir. Avlonya halkını ve ticaretini olumsuz etkileyen bu durum ilgili makamlarca cezasız bırakılmamıştır. Çalışmanın amacı; 18. Yüzyıl Avlonya’sı ve yüzyıla ait mühimme kayıtları temelinde Avlonya’da ne tür eşkıyalık faaliyetlerinin olduğu ve hangi tür cezaların verildiğine ilişkin bilgiler vermek olacaktır.

Kaynakça

  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:111
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:116
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:118
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:145
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No147
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:149
  • 3 Numaralı Mühimme Defteri, (1993) Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Arı, B. (ed.), (2007), Akdeniz'de Korsanlık ve Osmanlı Deniz Hukuku İçinde Ö. Kumrular, Türkler ve Deniz (265-318), Kitap Yayınevi.
  • Bardakoğlu, A. (1995), Eşkıya, DİA, C:XI, 463-466.
  • Başar, F. (1997), Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717–1730), Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Beşirli, M. (2009 Samsun), Sivas Eyalet Valilerinin Bir Eşkıya Önleme Metodu olarak ‘Devre Çıkma’ Uygulaması ve Ortaya Çıkan Sorunlar (1768-1820), Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu. Bilge, M. L. (1991), “Arnavutluk” , DİA, C:III, İstanbul, 383-390.
  • Çağatay, N. (1979), Mustafa Nuri Paşa Netayic ül-Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle ile Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Çindemir, T. (2018), 747 Numaralı Tahrir Defterine Göre: Avlonya, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adıyaman Üniversitesi.
  • Daşçıoğlu, K. (2009 Samsun), Osmanlı’da Eşkıyalık Hareketlerini Cezalandırma Yöntemi Olarak Sürgünler, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.
  • Erken, İ. (2021), Güney Arnavutluk’ta Üç Osmanlı Kasabası Avlonya, Berat, Ergiri (19. Yüzyıl), Serander Yayınları.
  • Evliya Çelebi Seyahatnamesi,(1315), Evliya Çelebi Mehmed Zılli İbn-i Derviş, C:6, İkdam Matbaası.
  • Genç, M. (2003), Malikane, DİA, C.XXVII, 516-518.
  • İlgürel, M. (1995), Osmanlılar’da Eşkıyalık Hareketleri, DİA, C:XI, 466-469.
  • İlgürel, S. (1998), Hezarfen Hüseyin Efendi Telhisü’l- Beyan Fi Kavânîn-i Âl-i Osmân, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İnalcık, H. (2008), Rumeli, DİA, C:XXXV, 232-235.
  • İnalcık, H.(1987), Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İnalcık, H.(2017), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi-I (1300-1600), çev. (Halil Berktay), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • İnbaşı, M. (2019), Avlonya Sancağı ve Yönetimi (1750-1800), Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD), 6(14), 144-154.
  • İşbilir, Ö. (2016), Kalebend, DİA, C:II, 5-7.
  • Karaboğa, V.D., Bozdoğan, R. (2021), Osmanlı Tımar Sisteminin Uygulanmasında Yaşanan Problemlere Dair Bazı Tespitler, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(6), 331-350.
  • Karagöz, M. (1994), XVIII. Yüzyılın Başlarında Malatya ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), (5), 193-207.
  • Karagöz, M. (2006), 17. Asrın Sonunda Filibe ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1680-1700), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 373-402.
  • Keleş, E. (2021), Avlonya Sancağı Mutasarrıfı Vezir Arnavut İsmail Paşa (1751-1764), Avrasya Uluslararası Araştırmaları Dergisi, 9(27), 214-249.
  • Kılıç, O. (1997), Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık.
  • Kiel, M. (1991), “Avlonya”, DİA, C:IV,İstanbul, 118-120.
  • Öksüz, M. (2010), XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon’da Ayan, Eşkıya ve Göç Sorunları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 169-186.
  • Öz, M. (2009 Samsun), Modernleşme Öncesinde Osmanlı Toplumunda Eşkıyalık Hareketlerinin Niteliği ve Özellikleri, Osmanlı’dan Günümüze Eşkıyalık, Terör ve Ayrılıkçı Hareketler Sempozyumu.
  • Pamuk, B. (2009 Samsun), XVII. Asır Başlarında Erzurum ve Havalisinde Eşkiyalık Hareketleri, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.
  • Stojanovski, A. (1974), XVII. Yüzyılın Sonuna Kadar Makedonya'nın Osmanlı Hâkimiyeti Devrinde İdari Taksimatı, çev.(İsmail Eren), Tarih Enstitüsü Dergisi, 4(5), 214-230.
  • Süssheim, K. (1978), “Arnavutluk”, İA, C:I, MEB Yayınları.
  • Uyar, T.D. (2019), Mühimme Defterlerine Göre Güney Adriyatik Kıyılarında Osmanlı İdaresi (1545-1574), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Medeniyet Üniversitesi.
  • Uzunçarşılı, İ.H. (2016), Osmanlı Tarihi II, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ünal, M.A. (2009 Samsun), Devlet İçi İktidar Mücadelesinin Bir Unsuru Olarak Eşkıyalık ve Ayrılıkçı Hareketler, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.

A Social Threat İn Avlonya: Banditry (First Half Of The 18th Century)

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 958 - 974, 31.08.2025
https://doi.org/10.33437/ksusbd.1533835

Öz

The Ottoman Empire went through many historical processes from its foundation to its collapse. With the conquest of the Balkan region, the Adriatic coast was reached and the Ottoman Empire maintained its dominance in these lands for a long time. The Ottoman Empire ruled for many years thanks to the systematic policies it implemented while establishing its presence in these lands. The formation of sanjaks, especially in the system of province allocation, was the most important tool in establishing its sovereignty. One of these sanjaks was Avlonya, an important port city within the borders of Albania, which forms the coastline of the Adriatic. Avlonya came under Ottoman rule in 1417. During the Ottoman rule, it was a sanjak under the Rumelia Province. Avlonya has a great importance as the first port of the Ottomans in the Adriatic. A shipyard was established here and became the epicenter of the Ottoman navy. This situation brought with it piracy and banditry, which was a social threat. This situation, which negatively affected the people and trade of Avlonia, was not left unpunished by the relevant authorities. The aim of this study is to provide information on what kind of banditry activities took place in Avlonya and what kind of punishments were given based on the 18th century Avlonya and the mühimme records of the century.

Kaynakça

  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:111
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:116
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:118
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:145
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No147
  • COA,(Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi), A.{DVNS.MHM., Defter No:149
  • 3 Numaralı Mühimme Defteri, (1993) Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Arı, B. (ed.), (2007), Akdeniz'de Korsanlık ve Osmanlı Deniz Hukuku İçinde Ö. Kumrular, Türkler ve Deniz (265-318), Kitap Yayınevi.
  • Bardakoğlu, A. (1995), Eşkıya, DİA, C:XI, 463-466.
  • Başar, F. (1997), Osmanlı Eyalet Tevcihatı (1717–1730), Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Beşirli, M. (2009 Samsun), Sivas Eyalet Valilerinin Bir Eşkıya Önleme Metodu olarak ‘Devre Çıkma’ Uygulaması ve Ortaya Çıkan Sorunlar (1768-1820), Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu. Bilge, M. L. (1991), “Arnavutluk” , DİA, C:III, İstanbul, 383-390.
  • Çağatay, N. (1979), Mustafa Nuri Paşa Netayic ül-Vukuat Kurumları ve Örgütleriyle ile Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Çindemir, T. (2018), 747 Numaralı Tahrir Defterine Göre: Avlonya, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adıyaman Üniversitesi.
  • Daşçıoğlu, K. (2009 Samsun), Osmanlı’da Eşkıyalık Hareketlerini Cezalandırma Yöntemi Olarak Sürgünler, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.
  • Erken, İ. (2021), Güney Arnavutluk’ta Üç Osmanlı Kasabası Avlonya, Berat, Ergiri (19. Yüzyıl), Serander Yayınları.
  • Evliya Çelebi Seyahatnamesi,(1315), Evliya Çelebi Mehmed Zılli İbn-i Derviş, C:6, İkdam Matbaası.
  • Genç, M. (2003), Malikane, DİA, C.XXVII, 516-518.
  • İlgürel, M. (1995), Osmanlılar’da Eşkıyalık Hareketleri, DİA, C:XI, 466-469.
  • İlgürel, S. (1998), Hezarfen Hüseyin Efendi Telhisü’l- Beyan Fi Kavânîn-i Âl-i Osmân, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İnalcık, H. (2008), Rumeli, DİA, C:XXXV, 232-235.
  • İnalcık, H.(1987), Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • İnalcık, H.(2017), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi-I (1300-1600), çev. (Halil Berktay), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • İnbaşı, M. (2019), Avlonya Sancağı ve Yönetimi (1750-1800), Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD), 6(14), 144-154.
  • İşbilir, Ö. (2016), Kalebend, DİA, C:II, 5-7.
  • Karaboğa, V.D., Bozdoğan, R. (2021), Osmanlı Tımar Sisteminin Uygulanmasında Yaşanan Problemlere Dair Bazı Tespitler, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(6), 331-350.
  • Karagöz, M. (1994), XVIII. Yüzyılın Başlarında Malatya ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), (5), 193-207.
  • Karagöz, M. (2006), 17. Asrın Sonunda Filibe ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1680-1700), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 373-402.
  • Keleş, E. (2021), Avlonya Sancağı Mutasarrıfı Vezir Arnavut İsmail Paşa (1751-1764), Avrasya Uluslararası Araştırmaları Dergisi, 9(27), 214-249.
  • Kılıç, O. (1997), Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık.
  • Kiel, M. (1991), “Avlonya”, DİA, C:IV,İstanbul, 118-120.
  • Öksüz, M. (2010), XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon’da Ayan, Eşkıya ve Göç Sorunları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 169-186.
  • Öz, M. (2009 Samsun), Modernleşme Öncesinde Osmanlı Toplumunda Eşkıyalık Hareketlerinin Niteliği ve Özellikleri, Osmanlı’dan Günümüze Eşkıyalık, Terör ve Ayrılıkçı Hareketler Sempozyumu.
  • Pamuk, B. (2009 Samsun), XVII. Asır Başlarında Erzurum ve Havalisinde Eşkiyalık Hareketleri, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.
  • Stojanovski, A. (1974), XVII. Yüzyılın Sonuna Kadar Makedonya'nın Osmanlı Hâkimiyeti Devrinde İdari Taksimatı, çev.(İsmail Eren), Tarih Enstitüsü Dergisi, 4(5), 214-230.
  • Süssheim, K. (1978), “Arnavutluk”, İA, C:I, MEB Yayınları.
  • Uyar, T.D. (2019), Mühimme Defterlerine Göre Güney Adriyatik Kıyılarında Osmanlı İdaresi (1545-1574), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Medeniyet Üniversitesi.
  • Uzunçarşılı, İ.H. (2016), Osmanlı Tarihi II, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ünal, M.A. (2009 Samsun), Devlet İçi İktidar Mücadelesinin Bir Unsuru Olarak Eşkıyalık ve Ayrılıkçı Hareketler, Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör Sempozyumu.
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Genel Türk Tarihi (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Orhan Doğan 0000-0002-9404-7752

Zeynep Coşkun 0000-0003-2203-2655

Erken Görünüm Tarihi 31 Ağustos 2025
Yayımlanma Tarihi 31 Ağustos 2025
Gönderilme Tarihi 15 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 21 Ağustos 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 22 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Doğan, O., & Coşkun, Z. (2025). Avlonya’da Bir Sosyal Tehdit: Eşkıyalık Faaliyetleri (18. Yüzyılın İlk Yarısı). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 958-974. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1533835

KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi ULAKBİM-TR Dizin tarafından dizinlenen hakemli ve bilimsel bir dergidir.