Giresun Köy Adları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 817 - 829, 31.08.2025

Erol Topal

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1619720

Öz

Ad bilimin en önemli dallarından biri yer adlarıdır. Yer adları arasında köy adları önemli bir yer tutmaktadır. Köyler, toprağın vatanlaşması ve kültürün kuşaktan kuşağa aktarılmasında dikkate değer rol oynamaktadır. Anadolu’ya yerleşildikten sonra kurulan Türk köylerinin ad bilimi açısından incelenmesi iskân tarihinin aydınlatılması bakımından önemlidir. Giresun yer adları da Türklerin hâkimiyetine girdikten sonra hiç işgal görmemesi bakımından Türk millî kültürünün kesintisiz olarak günümüze ulaşmasında önemli bir yere sahiptir. Giresun’un toplam 549 köyü bulunmaktadır. Çalışmada bu köy adları incelenip sınıflandırılmış; bunun sonucunda leksik ve semantik açıdan, köylerin adlandırılmasında yerin yönüne, konumuna, sayısına ve durumuna göre oluşturulmuş köy adlarının yörenin engebeli bir araziye sahip olması sebebiyle diğerlerine oranla daha çok olduğu belirlenmiştir. Bunu kişi, aşiret, lakap, Türk boy, ünvan ve sıfat adları, aile, topluluk ve aşiret adları ile oluşturulmuş köy adları takip etmektedir. Giresun köy adları yapı ve köken bakımında sınıflandırıldığında birleşik yapılı köy adları, basit veya türemiş yapılı köy adlarına oranla çok daha fazladır. Köy adlarının oluşturulmasında kelime gruplarından da faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Onomastik , Köy Adları , Toponomi , Giresun

An Evaluation on the Village Names of Giresun

Öz

One of the most important branches of name science is place names. Village names have an important place among place names. Villages play a remarkable role in the homelandisation of the land and the transfer of culture from the generation to generation. Analysing the Turkish villages established after the settlement of Anatolia in terms of nomology is important in terms of illuminating the history of settlement. Giresun place names also have an important position in the uninterrupted transmission of Turkish national culture to the present day in terms of the fact that it has never been occupied after it came under the rule of Turks. Giresun has a total of 549 villages. In the study, these village names were examined and classified; as a result, it was determined that the village names formed according to the direction, location, number and condition of the place in the naming of the villages in terms of lexical and semantic terms are more than the others due to the fact that the region has a rugged terrain. This is followed by village names formed with the names of persons, tribes, nicknames, Turkish clans, titles and adjectives, family, community and clan names. When Giresun village names are classified in terms of structure and origin, compound structured village names are much more common than simple or derived structured village names. Word groups were also utilised in the formation of village names.

Anahtar Kelimeler

Onomastics , Village Names , Toponymy , Giresun

Kaynakça

• Aksan, D. (1982). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aydın, T. (2022). Türkiye’de köy adı değişiklikleri üzerine bir inceleme: Kağızman örneği, Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 345-631. http://dx.doi.org/10.30794/pausbed.1088533
• Bayraktar, N. (2013). Türkçede renk adlarıyla özel ad yapımı, Journal of Language and Linguistic Studies, 9(2), 95-114.
• Bulut, S., Albayrak, O., Oral, M., ve Bıçakçı, C. (2018). Giresun ili Tirebolu ilçesi meskûn yer adları üzerine bir inceleme, Turkish Studies Language/Literrature, 13(28), 1065-1102. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14654
• Demir, N. ve Özkan, A. (2009). Giresun ili ve yöresi ağızları. Giresun Valiliği Yayınları.
• Demir, T. (2019). Sivas ili bitki kökenli köy adları, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 5(11), 411-424.
• Kaya, M. (2017) Eynesil: Tarihçesi ve ad menşei, Tarih ve Gelecek Dergisi, 3(1), 193-211. http://dx.doi.org/10.21551/jhf.296029
• Kaya, M. (2017), Kulun sözcüğü ve Kuluncak köyü’nün ad menşeine tarihsel bir bakış, Trakya University Journal of Social Science, 19(2), 203-216.
• İçişleri Bakanlığı (2024). Mülki idare bölümleri Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri. https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/ MulkiIdariBolumleri.aspx (Erişim tarihi: 04.11.2024)
• Öztürk, Ş. (2017). Geçmişten günümüze Türk dünyasında, Türk lehçe ve ağızlarında kullanılan renk isimleri, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi 4(11), 107-127. http://dx.doi.org/10.16989/TIDSAD.1245
• Sakaoğlu, S. (2001). Türk ad bilimi I. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TDK (2019). Türkçe sözlük. (11. Baskı), Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, F. ve Cantürk. S. (2014) Giresun ve yöresi ağzından derleme sözlüğüne katkılar. Diyalektoloji, 9, 33-46.
• Tekin, F. ve Cantürk. S. (2017) Giresun ili merkez yer adları üzerine bir inceleme, Jasss, 60, 97-120. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7322
• Tekin, F. ve Cantürk. S. (2019) Doğankent ve Güce yer adları üzerine bir inceleme. Journal of Turkish Language and Literature, 5(4), 808-834. http://dx.doi.org/ 10.20322/littera.626481
• Tellioğlu, İ. (2007) Doğu Karadeniz bögesinin Türk yurdu haline gelmesi hakkında bir değerlendirme, Turkish Studies, C/S. 2/2 654-664. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.98
• Topal, E. (2024). Renge bağlı köy adlandırmalarında Kastamonu örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 1132-1139. https://doi.org/10.18506/anemon.1544163