Suriye Sorunu ve Toplumsal Entegrasyon Politikaları

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 1057 - 1071, 31.08.2025

Elif Özdilek

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1627899

Öz

Suriye iç savaşı, Arap devrimlerinden esinlenen gösteriler ve protestolarla Mart 2011'de başlamış ve birçok Suriyelinin anavatanlarından kaçmasına yol açmıştır. Başlangıçta Türkiye, Lübnan ve Ürdün gibi komşu ülkelere sığınmışlardır, ancak sonunda dünyanın çeşitli yerlerine, özellikle Avrupa'ya yayıldılar. Çatışmadan kaçan Suriyelilerin akınına yanıt olarak Türkiye, mülteci politikalarıyla ilgili yeni bir aşamaya girdi. Türkiye, başlangıçta Suriyelileri geçici ikamet edenler olarak görerek "misafirperverlik" ve "hayırseverlik" merkezli olumlu bir anlatı benimsedi. Ancak mülteci sayısı artmaya devam ettikçe Türkiye, hem Suriye varlığının kalıcılığını hem de ilişkili politikaları yeniden değerlendirmek zorunda kaldı. O zamanlar, sorunun geçici olduğu varsayıldı ve hatta Suriyeliler bile "misafir" olarak kabul edilmiştir. Ancak işler planlandığı gibi gitmedi ve bu sefer toplumda Suriyelilerin yerleşik olup olmayacağı konusunda tartışmalar ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Suriye iç savaşından sonra Türkiye'ye gelen geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin uyum sorunları ele alınmış ve çözüm önerileri sunulmuştur. Ancak, Türkiye'de doğup büyüyen veya şu anda neredeyse tamamen Türkiye'ye yerleşmiş olan Suriyelilerin ülkelerine nasıl dönecekleri veya döndüklerinde nasıl uyum sağlayabilecekleri başka bir araştırma konusudur.

Anahtar Kelimeler

Suriye , Türkiye , Göç , Mülteci , Entegrasyon.

The Syrian Problem and Social Integration Policies

Öz

The Syrian civil war began in March 2011 with demonstrations and protests inspired by the Arab revolutions, leading many Syrians to flee their homeland. Initially, they sought refuge in neighboring countries such as Turkey, Lebanon, and Jordan, but eventually spread to various parts of the world, particularly Europe. In response to the influx of Syrians fleeing the conflict, Turkey entered a new phase in its refugee policies. Initially, Turkey adopted a positive narrative centered on “hospitality” and “charity,” viewing Syrians as temporary residents. However, as the number of refugees continued to increase, Turkey forced to reevaluate both the permanence of the Syrian presence and related policies. At the time, the problem was assumed to be temporary, and even Syrians were considered “guests.” However, things did not go as planned, and this time, discussions arose in society about whether Syrians should settle. This study addresses the integration problems of Syrians under temporary protection status who came Turkey after the Syrian civil war, and offers solutions. However, how Syrians who were born and raised in Turkey or who are now almost entirely settled in Turkey will return to their country or how they will adapt when they return is another research topic.

Anahtar Kelimeler

Syria , Türkiye , Migration , Refugee , Integration.

Kaynakça

• Balsari, S., Abisaab, J., Hamill, K., & Leaning, J. (2015). Syrian refugee crisis: when aid is not enough. The Lancet, 385(9972), 942-943.
• Büyükçalık, M. E., (2015), Mülteci Hukukunun Gelişimi ve Türkiye’de Mültecilerin Sosyal Hakları, On İki Levha Yayıncılık.
• Carrera, S. & M. Ineli-Ciger (der.), (2023). EU Responses to the large-scale refugee displacement from Ukraine: An analysis on the temporary protection directive and its implications for the future EU asylum policy. San Domenico di Fiesole: EUI.
• Çağlar, A.,- Onay, A., (2015). “Entegrasyon/Uyum: Kavramsal ve Yapısal Bir Analiz”, içinde Göç ve Uyum, Ed. Betül Dilara Şeker vd, London, Transnational Press London.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2021). “Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Uygulama Rehberi,” Ankara: ÇSGB https://www.csgb.gov.tr/media/47594/gecici-koruma-saglanan-yabancilarin-calisma-izinlerine-dair-uygulama-rehberi.pdf (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• Çiçek, A. (2020). “Uluslararası Göç, Türkiye’de Göç Yönetimi ve Entegrasyon Politikaları: Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler”, içinde Türkiye’nin Toplumsal Yapısı Üzerine Yazılar, Ed. Şeniz Anbarlı Bozatay, Detay Yayıncılık.
• Dahinden, J. (2016). A plea for the ‘de-migranticization’ of research on migration and integration, Ethnic and Racial Studies, 39 (13): 2207-2225.
• Danış, D. (der.) (2023). Gitmek ve dönmek arasında: Türkiye’de yeni nesil beyin göçü, Nika.
• Danış, D., & Dikmen, H. (2022). Türkiye’de göçmen ve mülteci entegrasyonu: politikalar, uygulamalar ve zorluklar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 21(Özel Sayı), 24-45.
• Erbaş, H. ve Türker, Ö. A. (2019). Göç Araştırmaları Alanında Kavramsal Sorunlar ve Etik/Politik Sorumluluk. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 59, S. 2: 883-891.
• Erder, S. (2020). Göçmenlik, Mültecilik ve Değişen Uyum Anlayışı. İçinde Ö. Gül Sallan, S., Dedeoğlu, S. ve Kahya Nizam (Der.), Türkiye’de Mültecilik, Zorunlu Göç ve Toplumsal Uyum. Geri Dönüş mü, Birlikte Yaşam mı? s. 21-37, Bağlam.
• Erdoğan, M. (2018b). Suriyeliler Barometresi 2017, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. (2020). Suriyeliler Barometresi 2019, Orion Kitabevi.
• Erdoğan, M., (2018), Türkiye’deki Suriyeliler, 2. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Favell, A. (2019). Integration: twelve propositions after Schinkel. Comparative Migration Studies 7(21): 1-10.
• GAR, (2022). Araştırma Raporu 8 -Suriye’den göçün 10. yılında sivil toplum: Aktörler, süreçler ve öngörüler.https://gocarastirmalaridernegi.org/attachments/article/289/Suriye%E2%80%99den%20G%C3%B6%C3%A7%C3%BCn%2010.%20Y%C4%B1l%C4%B1nda%20Sivil%20Toplum.pdf (Erişim tarihi: 21 Şubat 2023)
• Günay, E., Atılgan, D. ve Serin, E. (2017). Dünya’da ve Türkiye’de Göç Yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2: 37-60.
• Hadimli, H. ve Yüksel, M. (2022). Suriyeli Sığınmacıların Sosyo-Kültürel Entegrasyonu (Siirt Şehri Örneği). Pearson Journal, C. 7, S. 17: 120-147.
• HBSD, (Heinrich Böll Stiftung Derneği). (2019). Türkiye’deki sığınma mevzuatı ve politikalarına ilişkin rapor. https://tr.boell.org/sites/default/files/2019-12/ASYLUM%20TR-S.pdf, (Erişim tarihi: 26 Ocak 2025).
• İçduygu, A., & Demiryontar, B. (2022). Türkiye’de devlet ve Suriyeli mülteciler: çelişkili politikalar ve araçsal rasyonellik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 21(Özel Sayı), 316-334.
• İçduygu, A., ve Şimşek, D. (2016). Syrian Refugees in Turkey: Towards Integration Policies. Turkish Policy Quarterly, C. 15, S. 3: 59–69.
• İçişleri Bakanlığı (2022). Bakanımız Sn. Süleyman Soylu, CNN Türk Canlı Yayınında Gündeme İlişkin Soruları Yanıtladı, https://www.icisleri.gov.tr/bakanimiz-sn-suleyman-soylu-cnn-turk-canli-yayininda-gundeme-iliskin-sorulari-yanitladi (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• İHH (İnsani Yardım Vakfı) (2022). Suriye Faaliyet Raporu 2011-2022. https://ihh.org.tr/yayin/detay/suriye-faaliyet-raporu-2022, (Erişim: 25.01.2025).
• Karaçay, A. B. (2023). Karaçay, A. B. (2023). Temporary protection regimes in Türkiye and Germany: Comparing Bosnian Syrian and Ukrainian refugee protection regimes. Imgelem, 7(13), 561-586. Karakaya, H. (2020). Türkiye’de Göç ve Etkileri. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 4, S. 2: 93-130.
• Kaya Erdoğan, E., Kurtuluş, H., & Yükseker, D. (2022). İstanbul’da göçmenlerin mekâna yerleşme ve tutunma dinamikleri: Beyoğlu örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 21(Özel Sayı), 135-158.
• Kaya, C., (2017), Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukukunda Kalıcı Bir Çözüm Olarak Yerel Entegrasyon, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
• Kaya, M. (2022). İnanç Temelli Suriyeli Mülteci Topluluklar’da Geri Dönüş Eğilimleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, S. 21(Özel Sayı): 74-89.
• Keskinkaya, E. (2021), Hakikat Ötesi Çağda Sosyal Medya ve Suriyeliler: Ankara’da Göçmen Yoğun Bir Atölyede Etnografik Saha Çalışma, [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Ankara Üniversitesi.
• Kirişçi, K., & Yıldız, A. (2023). Turkey’s asylum policies over the last century: Continuity, change and contradictions. Turkish Studies, 24(3-4), 522-549.
• Kurtuluş, H., Yükseker, D., ve Kaya Erdoğan, E. (2022). Hak temelli yerel politika bağlamında Beyoğlu'ndaki göçmenler: Nitel bir araştırma. Türkiye Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Araştırmalar Vakfı ve Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://tr.boell.org/sites/default/files/2022-06/Beyoglu%20Raporu_V03-final.pdf. (Erişim tarihi: 26 Ocak 2025).
• Memişoğlu, F., (2018), The Syrian Community in Turkey: Perspectives, Prospects and Policies, İstanbul, PODEM Publications.
• Osseiran, S. (2020). The intersection of labour and refugee policies in the Middle East and Turkey: exploring the dynamics of “permanent emporariness. Civil Society Review, 4(2), 94–112.
• Özçürümez, S. ve Hoxha, J. (2023). Expanding the boundaries of the local: Entrepreneurial municipalism and migration governance in Turkey. New Perspectives on Turkey, 68:95-113.
• Özçürümez, S. ve İçduygu, A. (2020). Zorunlu Göç Deneyimi ve Toplumsal Bütünleşme, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Penninx, R. and Garcés-Mascareñas, B. (2016). The Concept of Integration as an Analytical Tool and as a Policy Concept. Garcés-Mascareñas, B. ve R. Penninx, R. (Der.) Integration Processes and Policies in Europe. Contexts, Levels and Actors İçinde s. 11-29.
• PİKTES (2020). https://piktes.gov.tr/Home/ProjeninAmaci, (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• PİKTES Çıktıları (2020). https://piktes.gov.tr/Home/ProjeninCiktisi, (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• Rottman, S. (2020). Integration Policies, Practices and Experiences Turkey Country Report. Paper 2020/50, Haziran 2020. https://www.respondmigration.com/
• Schinkel, W. (2018). Against ‘immigrant integration’: for an end to neocolonial knowledge production. Comparative Migration Studies, 6(31): 1-17.
• Scholten, P., & Penninx, R. (2016). The multilevel governance of migration and integration. İçinde B. Garcés-Mascareñas ve R. Penninx (der.), Integration processes and policies in Europe: Contexts, levels and actors, (s. 91-108), Springer Open Access, https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-21674-4. (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• Scholten, P., Collett, E. & Petrovic, M. (2017). Mainstreaming migrant integration? A critical analysis of a new trend in integration governance. International Review of Administrative Sciences, 83(2), 283–302. SUY Programı. (2018): https://data2.unhcr.org/en/documents/download/52813, E (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• Şahin Mencütek, Z., Gökalp-Aras, N.E., Kaya, A. ve Rottmann, S.B. (2023). Syrian Refugees in Turkey. Between Reception and Integration. IMISCOE Research Series, Springer.
• Şimşek, D. (2019). Türkiye'de Suriyeli mülteci entegrasyonu: Zorlukları ve olanakları. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2): 172-187.
• Şirin, S. R. ve Rogers Şirin, L., (2015), “The Educational and Mental Health Needs of Syrian Refugee Children”, Washinghton DC, Migration Policy Institute, https://www.migrationpolicy.org/sites/default/files/publications/FCD-Sirin-Rogers-FINAL.pdf, (Erişim tarihi: 26 Ocak 2025).
• Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 2019: https://www.cnnturk.com/ekonomi/bakan-pekcan-15-bin-159-suriyeli-sirket-var, (Erişim tarihi: 26.01.2025).
• Uğur Göksel, G. (2019). Göçmen Entegrasyonu ve Tanınma Teorisi, Çev. Müge Kızıltuğ, Pinhan Yayıncılık.
• Unutulmaz, K. O. (2022). Suriyelilerin uyumunda bugün ve yarın: Toplumsal algıların dönüşümü ve yönetimi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Türkiye’nin Göç Siyaseti Özel Sayısı, 21(Özel Sayı), 01-23.
• Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı: https://www.goc.gov.tr/kurumlar/ goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani.pdf, (Erişim tarihi: 26 Ocak 2025).
• Yükseker, D., Kurtuluş, H., Tekin, U., Kaya Erdoğan, E. (2023). Göçmen mahallelerinde yaşam: Türkiye’de 2010 sonrası göçler ve göçmenlerin toplumsal katılımı, Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği, https://tr.boell.org/tr/2023/11/28/gocmen-mahallelerinde-yasam. (Erişim tarihi 25 Ocak 2025).
• Yükseker, D., Şahin Taşğın, N. ve Tekin, U. (2022). “Suriyeli ve Türkiyeli Genç Kadınlar ve Erkeklerin Gündelik Yaşamları: Küçükçekmece ve Sultanbeyli’de Nitel bir Araştırma.” İstanbul: TÜSES. http://www.tuses.org.tr/userfiles/files/Genclik%20Arast%C4%B1rmas%C4%B1%20Raporu_V04.pdf.
• Zapata-Barrero, R., Caponio, T. ve Scholten, P. (2017). Theorizing the ‘local turn’ in a multi-level governance framework of analysis: a case study in immigrant policies. International Review of Administrative Sciences. 83(2), 241–24.