Psychologıcal Effects Of The Dısease Cases In The Novel Of “Nemide”

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 830 - 840, 31.08.2025

Tahsin Yaprak

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1738651

Öz

Halit Ziya deals with the lives of individuals who carry the understanding of the Servet-i Fünun period in his novels. The fact that the heroes have a deep deterministic thinking structure causes them to draw a diseased image with their mental and physical structures. This personality structure, in which hereditary characteristics and environmental factors are as effective as the conditions of the period, leads to the fact that the heroes experience a dilemma of soul and body. Halit Ziya, in his novel Nemide, Nemide, the daughter of a rich family, processes Nemide's love for Nail through tuberculosis, which was the fashionable disease of the period. The author, who cares about the depictions of space and person, gives the moods of Nemide, who has a morbid personality, in a way that is compatible with the psychology of illness. The author creates a love triangle by choosing Nahit, who stands stronger in the face of life as a rival to Nemide, who suffers seizures with a pale, weak appearance, as well as a passive personality. With the opportunities provided by the subject of tuberculosis and hysteria to the author, the events are conveyed in a romantic atmosphere. The feeling of illness and death, which is effective throughout the novel, is intensified by psychological analyses and depictions of the body at the beginning and end of the novel. In this study, the pessimistic perspective of the Servet-i Funun period will be focused on the order of hysteria, which turned into a form of illness for heroes. The approach to the subject of illness and hysteria in the novel will be evaluated within the framework of the understanding of art of the period.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil , disease , psychology

Halit Ziya Uşaklıgil’in Histerik Roman Kahramanı: Nemide

Öz

Halit Ziya, romanlarında Servet-i Fünûn döneminin anlayışını taşıyan bireylerin yaşamlarını ele alır. Kahramanların derin bir determinist düşünce yapısına sahip olmaları zihinsel ve bedensel yapılarıyla hastalıklı bir görüntü çizmelerine neden olur. Dönemin koşulları kadar, irsi özelliklerin ve çevre faktörlerinin de etkili olduğu bu kişilik yapısı, kahramanların ruh ve beden ikilemi yaşamaları sonucunu doğurur. Halit Ziya, Nemide adlı romanında zengin bir ailenin kızı olan Nemide’nin Nail’e olan aşkını dönemin moda hastalığı olan verem üzerinden işler. Mekân ve kişi tasvirlerini önemseyen yazar, marazi bir kişiliğe sahip olan Nemide’nin ruh hallerini, hastalık psikolojisiyle bağdaşacak şekilde verir. Yazar, solgun, zayıf görünümün yanı sıra pasif kişiliğiyle nöbetler geçiren Nemide’ye rakip olarak hayat karşısında daha güçlü bir şekilde duran Nahit’i seçerek bir aşk üçgeni oluşturur. Verem ve histeri konusunun yazara sağladığı imkânlar ile olaylar romantik bir atmosfer içerisinde aktarılır. Romanın genelinde etkili olan hastalık ve ölüm hissi romanın başında ve sonunda psikolojik çözümlemeler ve beden tasvirleri ile yoğunlaştırılır. Bu çalışmada Servet-i Fünun döneminin karamsar bakış açısının kahramanlara hastalık şekline dönüşen histerinin sirayeti üzerinde durulacaktır. Romanda hastalık ve histeri konusuna yaklaşım dönemin sanat anlayışı çerçevesinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Halit Ziya Uşaklıgil , Nemide , hastalık , histeri

Etik Beyan

“Halit Ziya Uşaklıgil’in Histerik Roman Kahramanı: “Nemide”” başlıklı makale çalışmasının etik kurul iznini gerektirecek bir özelliği bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Ankay, A. (2012). Ruh Sağlığı ve Davranış Bozuklukları. Nobel Tıp Kitabevi.
• Aydoğ, S. (2020). Lacanyen Yaklaşımda Cinsiyetlenme ve Histeri Nevrozu. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 7(1), 20-40. https://doi.org/10.31682/ayna.659658.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Anı Yayıncılık.
• Çıkla, S. (2016). Edebiyat ve Hastalık. Kapı Yayınları.
• Çoban, D. (2020). Histeri Belası: Medea vs Hedda Gabler. Görünüm, 9 (9), 13-26.
• Dağ, N. (2020). “Türk Romanında Baba-Kız İlişkisine Psikanaltik Yaklaşım”. Çağdaş Yaklaşımlar Odağında Toplum ve Kültür Araştırmaları – I, (içinde s. 394-413). Paradigma Akademi Yayınları.
• Durgun, H. H. (2024). Modern Çağın Hastalıklarından "Histeri"nin Halide Edib Adıvar’ın Hikâye ve Romanlarına Yansıması. Söylem Filoloji Dergisi, 9(3), 1177-1192. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1577390
• Freud, S. & Breuer, J. (2001). Histeri üzerine çalışmalar. (Emre, Kapkın Çev.). Payel Yayınevi.
• Beşir Fuat. (1999). Şiir ve Hakikat Yazılar. Yapı Kredi Yayınları.
• Jung, C. G. (2015). Kişiliğin Gelişimi. Pinhan Yayıncılık.
• Kaplan, Z. (2018) Şukufe Nihal’in Histerik Kadınları, Bizim Külliye, S. 75.
• Kaplan, Z. (2021). 19. Türk Romanında Annelik Olgusu (1870-1900). [Doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Mcwilliams, N. (2017). Psikanalitik Tanı (Çev. E. Kalem). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nişanyan, S.(2025). İsterik, https://www.nisanyansozluk.com/kelime/isterik, Erişim Tarihi: 10.05.2025.
• Songar, A. (1980). “Psikiyatri, Psikobiyoloji ve Ruh Hastalıkları”. Serhat Dağıtım Yayınevi.
• Sontag, S. (1988). Bir Metafor Olarak Hastalık. (Çev. Osman Akınhay). Can Yayınları.
• Okay, O. (2011). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. Dergâh Yayınları.
• Oktay, A. (2003). “Derdime Verem Diyorlar”. Kitap-lık Dergisi, S. 61, 47-51. Önertoy, O. (1995). Halid Ziya Uşaklıgil Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1977).“Halid Ziya Uşaklıgil”. Edebiyat Üzerine Makaleler. Dergâh Yayınları, 275-278.
• Tura, S. M. (2011). Histerik Bilinç. Metis Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu, (2011).Türkçe Sözlük. TDK Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (1987). Kırk Yıl. İnkılap Kitabevi.
• Uşaklıgil, H. Z. (1998). Hikâye. (Haz: Nur Gürani Aslan). Yapı Kredi Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2021). Nemide. Karpa Yayınları.
• Woolf, V. (1987). “Hasta Olmak Üzerine”, (Çev. M. Ahıska), Defter, 2, 61-69.
• Yüksel, N. (2001). Ruhsal Hastalıklar. (2. Baskı). Çizgi Tıp Yayınevi.