Ortaöğretim Öğrencilerinde Akran Zorbalığı

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 41 - 51, 08.07.2020

Filiz Polat Rabia Sohbet

https://doi.org/10.17517/ksutfd.608921

Cited By: 5

Öz

Amaç: Bu çalışma, ortaöğretim öğrencilerinin
zorba davranışlarda bulunma, maruz kalmaya ilişkin görüşlerini tespit etme ve
ergenlik döneminde yaşanılan zorbalığın tanımlanması amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Tanımlayıcı
nitelikteki araştırmanın evreni, 2011-2012 öğretim yılında Gaziantep il
merkezinde bulunan kamuya ait bütün liselere devam eden öğrenciler
oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, Gaziantep il merkezinde bulunan kamuya
ait bütün liselerde dokuzuncu sınıfa devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Örneklem
büyüklüğü 623 öğrenci olarak bulunmuş fakat toplam 1743 öğrenciye ulaşılmıştır.
Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu ve Akran Zorbalığı Tanı Ölçeği
kullanılmıştır. Elde edilen bulguların analizi için SPSS 24.0 istatistik paket
kullanılarak frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, grupların
karşılaştırılmasında ki-kare ve bağımsız gruplarda t testi kullanılmıştır.
Araştırmanın yürütülebilmesi etik ve yasal izinler alınarak öğrencilerin sözel onamları
alınmıştır.

Bulgular: Öğrencilerin
%40.4’ü zorbalığın okulda sık rastlanılan bir durum; zorbalık türünün %47.9’unun
sözel ve %26.7’si fiziksel şiddet; %41.9’u zorba ile baş etmede çözüm
önerisinin zorbalık olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrencilerin yaş, cinsiyet, baba eğitimi, anne-babanın otoriter
olması, ailevi ilgi destek görme ve nasıl bir anne-babaya sahip olma
durumlarına göre sorunlarının üstesinden gelmede fiziksel güç kullanılması
gerekliliğine inanılması arasında istatistiksel olarak önemli ilişki
saptanmıştır (p<0.05). Öğrencilerin cinsiyetlerine göre Akran Zorbalığı Tanı
Ölçeği toplam puan ve alt boyutları puan ortalamaları arasında istatistiksel
açıdan önemli bir fark tespit edilmemiştir (p>0.05).

Sonuç: Öğrencilerin
yüksek oranda zorbalığa maruz kaldığı ve cinsiyet açısından zorbalığa maruz
kalma durumları arasında önemli bir fark olmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, Ergenlik, Kişisel çatışmalar.

Kaynakça

• KAYNAKLAR 1.Kocayörük E, Hatipoglu SZ. Baba katılım eğitiminin aile işlevlerine ve ergenlerin akran ilişkilerine etkisi, eğitimde kuram ve uygulama. Journal of Theory and Practice in Education Articles 2009; 5: 3-17. 2.Şahin NH, Basım HN, Çetin F. Kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarında kendilik algısı ve kontrol odağı. Türk Psikiyatri Dergisi 2009; 20: 153-63. 3.Çivilidağ A, Cooper TH. Ergenlerde siber zorba ve öfkenin incelenmesi üzerine bir araştırma: Niğde ili örneği. JASSS International Journal of Social Science 2013; 6: 497-511. 4.Gökler R. Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009; 6: 511-37. 5.Uzbaş A. Okul psikolojik danışmanlarının okulda saldırganlık ve şiddete yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2009; 18: 90-110. 6.Kartal H. Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarına ilişkin görüşleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 21: 257-70. 7.Gündoğdu R. 9. sınıf öğrencilerinin çatışma çözme öfke ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 19: 257-76. 8.Türk F, Türnüklü A. Çatışan öğrencilerin bakış açısından akran arabuluculuk sürecinin değerlendirilmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences 2016; 15: 811-36. 9.Coşkun S, Bebiş H. Şiddetin okul sağlığına etkisi ve hemşirelik. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2014; 3: 15-23. 10.Özgür G, Yörükoğlu G, Arabacı BL. Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2011; 2: 53-60. 11.Taylı A. Okullarda akran temelli proğramların uygulanma süreci. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 39: 8-26. 12.Kütük Ö, Liselerde Okul Güvenliğine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2008. 13.Balkıs M, Buluş M. Şiddete yönelik tutumların özyeterlilik, medya şiddete yönelik inanç, arkadaş grubu ve okula bağlılık duygusu ile ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi 2005; 6: 81-97. 14.Genç G. Genel Liselerde Akran Zorbalığı. Doktora Tezi, Malatya, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. 15.Gökler R. İlköğretim Öğrencilerinde Akran Zorbalığının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2007. 16.Totan T. Ergenlerde Zorbalığın Anne, Baba ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008. 17.Arslan S. Lise Öğrencilerinde Öz Kavram Ve Aile İlişkisinin Akran Zorbalığına Etkisi. Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2008. 18.Türnüklü A. Liselerde öğrenci çatışmaları, nedenleri çözüm stratejileri ve taktikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemi 2007; 49: 129-66. 19. Çakır N. Lise Öğrencilerinde Akran Zorbalığı ve Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2017. 20.Gençoğlu C, Kumcağız H, Ersanlı K. Ergenlerin şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2014; 9: 639-52. 21.Hoşgörür V, Orhan A. Okulda zorbalık ve şiddetin nedenleri ve önlenmesinin yönetimi (Muğla merkez ilçe örneği). Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi 2017; 12: 859-80. 22.Sargın N, Çetinkaya B. Akran baskısını azaltmada grupla psikolojik danışmanın etkililiği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 201; 23: 185-192.