Evlilik Yolu ile Edinilen Kimliklerin Toplumsal Cinsiyet Rollerini Yeniden Üretmeye Etkisi: “Gelin”-“Görümce” Kimliği Örneği - The Effect of the Identities Acquired Through Marriage on Reproducing Gender Roles: The Identity Example Of “Bride” - “Sister-In-Law”

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 67 - 92, 31.05.2019

Sevim Atila Demir , Dilek Nam

https://doi.org/10.33708/ktc.539430

Cited By: 2

Öz

Toplumsal
ilişkiler, bireylerin sahip oldukları statü ve roller aracılığıyla şekillenir.
Bireylerin kimlik edinim sürecine evlilik ilişkisi ve bu ilişki ile edinilen
yeni rollerin etkisi büyüktür. Evlilik bağı ile rol ve statülerin işleyişi,
eşler arası ilişkiler ile örüldüğü gibi eşlerin ailelerinin etkisi ile de
belirginleşmektedir. Geleneksel aile yapısı içerisinde her statünün sahip
olduğu bir rol vardır ve bu roller cinsiyet rollerinin hem taşıyıcısı hem de
dönüştürücüsüdür. Bu rollerden ikisi olan gelin ve görümce rolleri ile cinsiyet
rollerinin yeniden üretilerek aktarıldığı görülür. Bu çalışma “gelin” ve
“görümce” rolleri ile bireylerin birbirlerine yönelik algı ve tutumlarını,
toplumsal cinsiyet kavramı ile açıklamayı hedeflemektedir. Araştırma söylem
analizi yaklaşımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan hem “gelin” hem
de “görümce” kimliğine atıf yapan kişilerin birbirlerini, sahip oldukları statü
üzerinden nasıl algıladıkları, söylemlerin içerdiği anlamların da ötesinde
yatan durumlar, analiz edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın iki boyutu
bulunmaktadır. İlk boyutu içerik analizi olarak tanımlanmıştır. İçerik analizinde
görüşmecilerin görüşme boyunca kullandıkları ifadeler ve tanımlamalar, konuya
göre bir tabloda özetlenmiştir. Daha sonra metnin ötesindeki anlama ulaşma
amacıyla eleştirel söylem analizi yaklaşımı uygulanmış, ilgili konu ve
tanımlamaların ötesindeki işleyiş ve beklentilere ulaşılmaya çalışılmıştır.
Buna göre “gelin”-“görümce” kimlikleri üzerinden rollerin ve
sorumlulukların nasıl tanımlandıkları/onlara göre nasıl olması gerektiği ve bu
söylemlerin toplumsal ilişkileri, özelde de aile ilişkilerini nasıl belirlediği
tartışılmıştır. Çalışmanın kısaca sonuçlarına göre toplumsal ilişkiler ve
pratikler değişmiş olsa bile özellikle “gelin” ve “görümce” kimliğine dair
beklentiler ve tutumlar aynı ölçüde değişmemiştir. Bu durum özellikle evliliğe
dayalı kimliklerin ediniminde cinsiyetçi yaklaşımların çok daha yaygın olduğunu
göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kimlik, Yeniden Üretim, Gelin, Görümce

The Effect of the Identities Acquired Through Marriage on Reproducing Gender Roles: The Identity Example Of “Bride” - “Sister-In-Law”

Öz

Social
relations are shaped by the status and roles that individuals have. Marriage
relationships and the new roles acquired by these relationships have important
influence on identity acquisition process of individuals. The functioning of
roles and statuses within the family are established by marital bonding and
also become evident by the influence of the families of spouses. Within the
traditional family structure, each status has a role to play, and these roles
are both the carrier and the convertor of gender roles. It is seen that gender
roles are reproduced and transformed by two of these roles, the bride and the
sister-in-law. In this study, it is aimed to explain the perceptions and
attitudes of the individuals influenced by the roles; “bride” and
“sister-in-law” within social gender concept. Research was conducted by using
discourse analysis approach. In this research how people who are referred both
as the “bride” and the “sister-in-law” identity perceive each other over the
status they have, and the situations that go beyond the meanings of the
discourses is analyzed. The research has two dimensions. The first dimension is
defined as content analysis. In the content analysis, the opinions and
descriptions of the interviewers during the interview are summarized in a table
according to subjects. Then, in order to reach the meaning beyond the text,
critical discourse analysis was used and thus the relevant issues and
definitions and the processes and expectations were tried to be reached.
According to the analysis, how the roles and responsibilities are defined/how
they should be defined in terms of “bride” and “sister-in-law” identities and
how these discourses determine social relations and in particular family
relations are discussed. According to the results of the study, even if the
social relations and practices have changed, the expectations and attitudes
about the identity of the “bride” and the sister-in-law” in particular have not
changed to the same extent. This has shown that sexist approaches are more
common, especially in the acquisition of marital identities.

Anahtar Kelimeler

Gender, İdentity, Reproducing, Bride, Sister in Law

Kaynakça

• Acar Savran G. (2013). Beden Emek Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Acar Savran, G., Demiryontan T. N. (2012). Kadının Görünmeyen Emeği. İstanbul: Yordam Kitap.
• Akar, Didar ve Martı, L. (2015). Söylem Çözümlemesi, Nitel Araştırma, Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları,(s. 242-252). Editörler: Fatma Nevra Seggie- Yasemin Bayyurt, Anı Yayıncılık.
• Akın, A. (2007). Toplumsal Cinsiyet (Gender) Ayırımcılığı ve Sağlık, Çağrılı Yazı/Derleme, (s. 1-9). Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt 26, Sayı 2.
• Akın, A., Üner S., Altan, Ş., Yıldırım, A.N., Aslan, D., Erdost, T., Paksoy-Erbaydar, N., Esin, Ç., Coşkun, A. ve Karaca, A. (2008).Kadının Statüsü ve Sağlığı ile İlgili Gerçekler.Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Yayını.
• Arkonaç, S. A. (2014). Psikolojide Söz ve Anlam Analizi- Niteliksel Duruş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Atila Demir, S. (2014). Amerikan Toplum Yapısında Evliliğin Devamlılığına Etki Eden Unsurlar, (s. 31-42), Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2014, Yıl:2, Cilt:2, Sayı:4.
• Başak, S., Kıngır, S. ve Yaşar, Ş. (2013). Kadının Görünmeyen Emeği: İkinci Vardiya. Ankara.: ANKA Kadın Araştırma Merkezi.
• Bilgili, A. (1993). Avrupa Topluluğu ile Bütünleşme Sürecinde Türk Aile Yapısı, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık, (s. 108-114). KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16 (Özel Sayı I).
• Çelebi, N. (1990). Kadınlarımızın Cinsiyet Rolü Tutumu. Konya: Sebat Ofset.
• Çelik, C. ve Şahin, İ. (2006).Kadın Dindarlığı: Bir Paradoksun Söyledikleri, (s. 141-166) Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 1-6.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği, (s. 139-171). Toplum ve Bilim Dergisi, 86.
• Dedeoğlu, Saniye (2000). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından Türkiye’de Aile ve Kadın Emeği, (s. 139-170). Toplum ve Bilim, 86.
• Demirbilek, S. (2007).Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi, (s. 12-27). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 44, Sayı: 511.
• Güngörmüş Erdem, N. (2015). Sanatçının “Annesinin Kızı” Olarak Portresi, Cinsiyetli Olmak Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar. Derleyen: Zeynep Direk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ecevit, Y., Ecevit, M., Ayata A., Gölgelioğlu, Ö., Göğüş Tan, M., Kurdoğlu, A., Karkıner, N., Çağlar, F. İ. ve Durakbaşa, A. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi.Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 1304. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Esping A. (2009). Tamamlanmamış Devrim Kadınların Yeni Rollerine Uymak,Çev. Selin Çağatay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Horkheımer, M. ve Adorno, W. T. (2015). Sosyolojik Açılımlar. Çev. Mehmet Sezai Durgun-Adnan Gümüş, Ankara: Bilgisu Yayıncılık.
• Linton, R. (1936). The Study of Man, (New York D. Appleton-Century Company), An Intoduction, Student’s Edition, (https://archive.org/details/studyofman031904mbp).
• Moursund, A. and Øystein Kravdal. (Nov. 2003). Individual and Community Effects of Women's Education and Autonomy on Contraceptive Use, Population Studies A Journal of Demography, Reviewed work(s) Source: Population Studies, Published by: Taylor & Francis Vol. 57, No. 3, 285-301.
• Opprang, C. K,.Abu. (1985).A Handbook for Data Collection and Analysis on Seven Roles and Statuses of Women, Geneva: International Labor Office.
• Öneren, M., Çiftçi, G. E. ve Özder,N. (2014).Çalışanlarda Kadın İşgücü Algısı, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi Journal of the Human and Social Science Researches, Cilt.3, Sayı: 2 – Volume: 3, Issue: 2, 324-358.
• Richardson, T. (1996). Foucauldian Discourse: Power and Truth in Urban And Regional Policy Making. European Planning Studies, 4 (3), 279-292.
• Sancar, S., (2016), Erkeklik: İmkansız İktidar, Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, İstanbul Metis.
• TÜİK. (2011). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, T.C. İçişleri Bakanlığı, Ankara.
• TÜİK. (2017). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, T.C. İçişleri Bakanlığı, Ankara, ((Erişim: 26.02.2019) http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27593).
• Uşen, Ş. ve Delen M. (2011).Eğitimli Kadınların Çalışma Hayatına İlişkin Tercihleri, (ss. 127-132). İstanbul Örneği, Kamu-İş; C:11, S: 4.
• Vatandaş, C. (2007).Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı,Sosyoloji Konferanslar Dergisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İstanbul, s. 29-56.
• White, J.B., (2015), Para ile Akraba Kentsel Türkiye’de Kadın Emeği, çev: Aksu Bora, İstanbul, İletişim Yayınları.
• White K. L. (1990).Determinants of Divorce: A Review of Research in the Eighties, Journal of Marriage and Family, (pp. 904-912). Vol.52, No.4.
• WHO. (2009).Health Women and Today’s Evıdence Tomorrow’s Agenda, of World Health Organization Full Report, World Health Organization.
• Yakalı Çamoğlu, Dikmen (2017). Kaynana Ne Yaptı, Gelin Ne Dedi? Ailedeki Kadınlar ve İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazgan, P., Yüceşahin, M. M. ve Atila Demir, S. (2017). “Türkiye’deki Ev İşçisi Kadınlara Yönelik Toplumsal Cinsiyet Temelli Söylemin Eleştirel Bir Analizi: kadinlarkulubu.com Örneği, (s. 175-207). İktisat ve Sosyal Bilimlerde Güncel, Araştırmalar, Yeditepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:1.