“Zerre”: Enformel Sektörde Kadın Emeği Üzerine Hermeneutik Bir Yaklaşım

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 628 - 653, 30.11.2024

Rabia Asya Dalkılıç

https://doi.org/10.33708/ktc.1506019

Öz

Sosyal bilimlerde görsel materyallerin kullanımı, köklü bir geçmişe sahip olmasına rağmen, hala yeterince yaygın değildir. Bu bağlamda, filmlerin dönemi yansıtma özellikleri de göz önünde bulundurulduğunda film analizi özellikle bir dönemi anlama, yorumlama ve çıkarımda bulunma süreçlerinde önemli bir teknik olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışma enformel sektörde kadın emeğine odaklanmaktadır. Çalışmada bu konunun seçilme nedeni enformel sektörde kadının emeğinin ve yoksulluğun görünürlüğünü artırmak ve alanyazına katkı yapmaktır. Çalışmada 2012 yapımı “Zerre” filmi üzerinden kadının enformel sektördeki mücadelesini derinlemesine yorumlamayı ve değerlendirmeyi amaç edinilmiştir. Film, 2012 yılında en iyi kurgu ve en iyi film gibi çeşitli ödüller kazanmış olup, toplumsal süreçleri anlatma açısından önemli mesajlar içermesi nedeniyle tercih edilmiştir. Film işsizlik, yoksulluk gibi temel konuları enformel sektörde çalışma koşulları üzerinden detaylı bir şekilde ele almaktadır. Zerre, enformel sektördeki yaşamın karmaşıklığını ve kadının bu süreçte karşılaştığı zorlukları derinlemesine irdelediği için yapılan analiz, film aracılığıyla güçlü bir toplumsal eleştiri ve farkındalık yaratma potansiyeline sahiptir. Bu çalışma, hermeneutik bir bakış açısıyla ele alınarak, izleyicinin film üzerindeki anlam inşası sürecine odaklanmakta ve metin ile izleyici arasında diyalektik bir ilişki kurmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

film analizi, enformel sektör, kadın emeği

“Zerre”: A Hermeneutıcal Approach to Women’s Labor in the Informal Sector

Öz

Although the use of visual materials in social sciences has a long history, it is still not widespread enough. In this context, considering the characteristics of films reflecting the period, film analysis stands out as an important technique, especially in the processes of understanding, interpreting and making inferences about a period. This study focuses on women's labor in the informal sector. The reason for choosing this topic in the study is to increase the visibility of women's labor and poverty in the informal sector and to contribute to the literature. The aim of the study is to interpret and evaluate women's struggle in the informal sector in depth through the 2012 movie "Zerre". The film won various awards such as best fiction and best film in 2012, and was preferred because it contains important messages in terms of explaining social processes. The film deals with basic issues such as unemployment and poverty in detail through working conditions in the informal sector. Since Zerre deeply examines the complexity of life in the informal sector and the difficulties women face in this process, the analysis has the potential to create a strong social criticism and awareness through the film. This research is approached from a hermeneutic perspective, focusing on the audience's process of constructing meaning on the film and aiming to establish a dialectical relationship between the text and the audience.

Anahtar Kelimeler

movie analysis, informal sector, women labor

Kaynakça

• Acar, B., Çakır, G., Mutlutürk, H., Topal, F., Sali, S., & Yaman, Ö. M. (2020). Tekstil ve Hazır Giyim Atölyelerinde Çalışan Genç Yetişkin Kadın İşçilerin Çalışma Koşulları. Çalışma ve Toplum, 89-116.
• Adugit, Y. (2005). Dilthey’de Tin Bilimlerinin Temellendirilmesi ve Sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22(2), 245-260.
• Akar, D., & Martı, L. (2017). Söylem Çözümlemesi. F. N. Seggie, & Y. Bayyurt (Dü) içinde, Nitel Araştırma: Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları (s. 242-252). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Akerson, T. (1966). Türk Sinemasında Eleştiri. Sinema Dergisi, 35-37.
• Aktan, C. C. (2018). Siyasal Ahlak ve Siyasal Yozlaşma. C. C. Aktan (Dü.) içinde, Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri (s. 75-93). Ankara: Hak-İş Yayınları.
• Amin, N. (2002). The Informal Sector in Asia from the Decent Work Perspective. Geneva: ILO.
• Aydın, E. (2009). Formel ve Enformel Sektör Ücret Farklılıkları: Katmanlı İşgücü Piyasası Kuramının Türkiye Emek Piyasasına Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi . İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aytaç, Ö. (2016). Kent, Yoksulluk ve Sosyal Düzensizlik Potansiyeli. Mukaddime, 7(1), 135-155.
• Bayat, İ. (2015). Türkiye'de Yoksul Hanelerde Yaşayan Kadınların Enformel İstihdama Katılma Nedenleri. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6(1), 53-69.
• Bebekoğlu, G., & Wasti, S. A. (2002). Çalışan Kadınlara Yönelik Cinsiyet Temelli Düşmanca Davranışların Sebepleri ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma. İstanbul : Sabancı Üniversitesi Yönetim Bilimleri Fakültesi .
• Bilir, Z. E. (2018). Eğretileşen Hizmet Sektörünün Feminizasyonu: AVM'lerde Çalışan Kadın Satış Görevlileri. Feminist Sosyal Politika Bakım- Emek- Göç (s. 199-244). içinde İstanbul: Notabene Yayınları.
• Birlik, P. T. (2021). Dil Felsefesinden Hukuk Felsefesine Açılan Bir Kapı: Gadamer’den Dworkin’e Hermeneutik Yöntem. Temaşa Felsefe Dergisi, 98- 114.
• Bonnet, F., Figueiredo, J. B., & Standing, G. (2003). A Family of Decent Work İndexes. International Labour Review, 142(2), 213-238.
• Boratav, K. (2005). 1980'li Yıllarda Türkiye'de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm . Ankara: İmge Kitabevi.
• Boratav, K. (2005). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002. Ankara: İmge Kitabevi.
• Carr, M., & Chen, M. A. (2001). Globalization and The Informal Economy: How Global Trade and Investment Impact on The Working Poor. ILO: https://www.ilo.org/employment/Whatwedo/Publications/WCMS_122053/lang--en/index.htm (20.05.2024)
• Castells, M. (2010). The Rise of the Network Society. Blackwell Publishing: USA.
• Charmes, J. (1990). A Critical Review of Concepts, Definitons and Studies in the Informal Sector. D. T. al. (Dü.) içinde, The Informal Sector Revisited (s. 11-51). Paris: OECD Development Centre.
• Clarke, J. (2012). Sinema Akımları: Sinema Dünyasını Değiştiren Filmler. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Engincan, P. (2015). Kentsel Dönüşümün Sonuçları: Kent Yoksulluğu/Yoksunluğu ve Toplumsal Dışlanma. İdealkent(16), 107-122.
• Erdut, T. (2005). İşgücü Piyasasında Enformelleşme ve Kadın İşgücü. Çalışma ve Toplum(3), 11-49.
• Erdut, Z. (2004). Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika. Çalışma ve Toplum(2), 11-37.
• Ergüder, B. (2008). Sınıfın Değişen Yapısı ve Yeni Deneyimler Işığında Enformelin Keşfi. İktisat Dergisi, 82-91.
• Ersoy, F. (2019). Fenomenoloji. A. Saban, & A. Ersoy (Dü) içinde, Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri (s. 81-139). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eyck, K. V. (2003). Flexibilizing Employment: An Overview . Geneva: ILO.
• Fırıncıoğulları, S. (2016). Sosyal Bilimler Ve Hermeneutik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme. Sosyoloji Dergisi(33), 33-37.
• Gadamer, H.-G. (2003). Hermeneutik. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Göktepe, E. A. (2011). Formel ve Enformel Kadın Çalışanların İstihdam Edilme Biçimlerinin İş Doyumu Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Akademik Bakış Dergisi(26), 1-12.
• Gül, S. S. (2006). Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa. İstanbul: Ebabil Yayınları.
• Güler, M. A. (2015). Ulusal İstihdam Stratejisi Bağlamında Türkiye’de Güvencesiz Çalışma. Çalışma ve Toplum(46), 155-190.
• Günay, M. (2002). Düşünce ve Kültür Tarihinde Hermeneutik Gelenek. Doğu Batı, 81-100.
• Harvey, D. (2007). Neoliberalism as Creative Destruction. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 610(1), 21-44.
• Heintz, J., & Pollin, R. (2003). “Informalization, economic growth and the challenge of creating viable labor standards in developing countries. Working Paper(60), 1-22.
• Işık, E., & Serim, H. (2017). İktisadı 'Hermeneutik'le 'Anlamak'. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi(2), 67-90.
• ILO. (2000). Beyond Surrvival- Organizing the Informal Economy. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---actrav/documents/publication/wcms_111430.pdf (05.06.2024)
• ILO. (2000). Employment and Social Protection in The Informel Sector-Employment in The Informel Sector. Geneva.
• ILO. (2002). Decent Work and The Informal Economy. International Labour Ofiice. (28.10.2024)
• Kalaycıoğlu, S., & Tılıç, H. R. (2012). Enformel Sektörde Yapılanan Bir İş Biçimi Olan Ev İşçiliğinde Değişen Dinamikler. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 10-15.
• Kapar, R. (2007). Enformel Ekonomide Çalışanların Örgütlenmesi ve Sendikalar. Çalışma ve Toplum(12), 83-117.
• Karadeniz, O. (2011). Türkiye’de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik. Çalışma ve Toplum (29), 83-127.
• Kardam, F., & Yüksel, İ. (2004). Kadınların Yoksulluğu Yaşama Biçimleri: Yapabilirlik ve Yapabilirlikten Yoksunluk. Nüfusbilim Dergisi\Turkish Journal of Population Studies, 45-72 .
• Kurtuluş, H. (2012/ 3-4). Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak. Planlama- TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını(53), 49-62.
• Lordoğlu, K., & Özkaplan, N. (2003). Çalışma İktisadı . İstanbul: Der Yayınları.
• Makal, A. (2008/3). Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak “Edebiyat“. Çalışma ve Toplum(18), 15-43.
• Miguelez, F. (1997). İspanya’da Sendikaların Yenilenmesi. Dünya Sendikal Hareketi Dosyası 4- Avrupa Ülkelerinde Sendikalar: http://arsiv.petrol-is.org.tr/dis_iliskiler/dsh/dsh_4.pdf (25.05.2024)
• Milletlerarası Sözleşmeler. (2003). T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı: https://www.ailevecalisma.gov.tr/medias/8565/3-ekonomik-sosyal-ve-kueltuerel-haklara-%C4%B0li%C5%9Fkin-uluslararas%C4%B1-soezle%C5%9Fme.pdf (04.06.2024)
• OECD. (2004). Informel Employment and Promoting the Transition to a Salaried Economy. OECD Employment Outlook.
• Orhan, K. (2010). “Modern Zamanlar” Filmi ve Dönemsel Bir Çalışma İlişkileri Yorumlaması. Çalışma ve Toplum(24), 133-152.
• Önder, N. (2013). Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü. ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(1), 35-61.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi .
• Özkanan, A., & Erdem, R. (2014/2). Yönetim Kayırmacı Uygulamalar: Kavramsal Bir Çerçeve. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(20), 179-206.
• Özsoy, D. (2012/2). Yeni Kent Yoksulluğu, Atık Toplayıcıları ve Temsil Sorunsalı: Katık Dergisi Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(43), 105-121.
• Öztepe, N. D. (2018). Hizmetler Sektörünün Eğreti İşlerinde Kadın İstihdamı ve Çalışma Koşulları. Ç. Ü. Ulutaş (Dü.) içinde, Feminist Sosyal Politika (s. 171-198). İstanbul: Notabene Yayınları.
• Sassen, S. (1997). Informalization in Advanced Market Economies. Development Discussion Paper No. 20: Geneva.
• Standing, G. (1989). Global Feminization through Flexible Labor. World Development, 17(7), 1077-1095. Şenses, F. (2003). Neoliberal Ekonomi Politikaları, İşgücü Piyasaları ve İstihdam. 2000-2003 Petrol-İş Yıllığı, 149-161.
• TDK. (tarih yok). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/ (05.06.2024)
• TÜİK. (2024). Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yoksulluk-ve-Yasam-Kosullari-Istatistikleri-2023-53713 (05.06.2024)
• TÜİK. (2024). Gelir Dağılımı İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2023-53711 (05.06.2024)
• Toksöz, G. (2011). Kalkınmada Kadın Emeği. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Tugen, B. (2014). 1960-1980 Darbeleri Arasında Türk Sinemasında Düşünce Oluşumu ve Filmlerin Sosyolojik Görünümleri. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 159-175.
• Yüksel, A. H. (2014). “Zerre İçinde Çok Büyük Bir Bütünlük Saklıyor”. Nisan 30, 2020 tarihinde Hayalperdesi: https://www.hayalperdesi.net/soylesi/75-zerre-icinde-cok-buyuk-bir-butunluk-sakliyor.aspx (15.05.2024)
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri . Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Ç. (2015). İşçilerin Sendikal Örgütlenmeye Dair Tutumları: Petro-Kimya Sektörü Örneği. Çalışma ve Toplum(4), 97-132.
• Yanow, D. (2015). Thinking Interpretively: Philosophical Presuppositions and the Human Sciences. D. Yanow, & P. Schwartz-Shea (Dü) içinde, Interpretation and Method: Empirical Research Methods and the Interpretive Turn (s. 5-26). Abingdon: Routledge.
• Young, M. (2010). Gender Differences in Precarious Work Settings. Relations industrielles, 65(1), 74-97.