Hücresel faaliyetlerin düzenlenmesinde yalnızca hücreler arası sinyal iletimi değil aynı zamanda reseptör ve ligand ilişkisi üzerinden ilerliyen hücre içi sinyal yolları da önemlidir. Ligand reseptör kompleksinin oluşması ile hücre metabolizması, çoğalması, farklılaşma, sağkalım gibi birçok hücresel olay başlamış olur. Steroid hormonlar, nitrik oksit ve karbonmonoksit, nörotransmitterler, ökosanoidler, peptid hormonlar ve büyüme faktörleri sinyal iletim molekülleridir. Hücre yüzey reseptörleri peptid yapıda integral zar proteinleri (transmembran) yapıda olup enzime bağlı reseptörler, iyon kanallarına bağlı reseptörler ve G proteine bağlı reseptörler olmak üzere 3 ana grupta incelenir. Sinir büyüme faktörü (NGF) tanımlanmasından sonra epidermal büyüme faktörü (EBF), fibroblast büyüme faktörü (FBF), transforme edici büyüme faktörü (TGF-β) ve insülin büyüme faktörleri (IGF) aileleri tanımlanmıştır. Büyüme faktörleri reseptörleri enzime bağlı, protein kinaz, reseptörlerdir. Büyüme faktörleri tirozin kinaz ve serin-treonin kinaz olmak üzere iki protein kinaz reseptörüne bağlanırlar. Büyüme faktörlerinin uyarımına yanıt olarak aktifleşen MAP kinaz yolağı hücre büyümesi ve farklılaşmasında önemlidir. PI3 kinaz/Akt ve mTOR yolakları büyüme faktörleri ile aktive olmakta ve hücre sağkalımı ile ilgili birçok transkripsiyon faktörünü ve hedef proteinleri fosforilleyebilmektedir. Fosfolipaz C ve Ca+2 sinyal iletim yolağında büyüme faktörleri reseptör ilişki ile sitozoldeki Ca+2 miktarının regülasyonunu sağlanmaktadır. TGF-β/ Smad yolağında ise büyüme faktörü reseptör etkileşimi ile trasnkripsiyon faktörleri direk bağlantılıdır ve hücre çoğalması, farklılaşma gibi hücresel olaylarda kilit rol oynamaktadır. Bu derlemede büyüme faktörleri, bağlandıkları reseptör çeşitleri, büyüme faktörlerinin reseptörleri ile etkileşimi sonucu düzenlenen sinyal iletim yolakları hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
Büyüme faktörleri, büyüme faktörü reseptörleri serin-treonin kinaz reseptörü sinyal iletim molekülleri tirozin kinaz reseptörü.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
Bölüm | Derleme |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 26 Ağustos 2022 |
Gönderilme Tarihi | 22 Şubat 2022 |
Kabul Tarihi | 27 Nisan 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 3 Sayı: 2 |