Hemşirelerin Yöneticilerinde Algıladıkları Liderlik Davranışlarının İş performanslarına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 132 - 143, 30.08.2024

Nevin Acar , Bilgen Özlük

https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1484125

Öz

Amaç: Araştırma hemşirelerin yöneticilerinde algıladıkları liderlik davranışlarının iş performanslarına etkisini belirlemek amacıyla yapıldı.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişkisel türdeki bu çalışma, Konya ilinde bulunan iki üniversite hastanesi, üç kamu hastanesi ve yedi özel hastanede çalışan 1064 hemşire ile gerçekleştirildi. Veriler “Liderlik Davranışları Ölçeği” ve “İş Performans Anketi” kullanılarak 23 Ekim 2018- 15 Şubat 2019 tarihleri arasında toplandı. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama, Pearson korelasyon analizi ve doğrusal regresyon analizi kullanıldı. Araştırma için etik kurul onamı, kurum izinleri ve hemşirelerden yazılı izin alındı.
Bulgular: Liderlik davranışları ölçeğinden alınan en yüksek alt boyut puan ortalaması görev odaklı (4,24±0,51), sonrasında sırasıyla işgören odaklı (4,13±0,62) ve değişim odaklı liderlik davranışı (4,10±0,58) olduğu belirlendi. İş Performansı Anketi toplam puan ortalamasına göre hemşirelerin iş performans düzeylerinin çok yüksek (4,34±0,43) olduğu görüldü. Hemşirelerin iş performanslarıyla görev, işgören ve değişim odaklı liderlik davranışı arasında pozitif yönde, orta düzeyde ve istatistik olarak ileri derecede anlamlı bir ilişki olduğu bulundu (p<0,001). Doğrusal regresyon analizi sonucuna göre, hemşirelerin iş performansını %21,2 oranıyla görev odaklı liderlik davranışının yordadığı saptandı.
Sonuç: Çalışmanın sonucunda, hemşirelerin yöneticilerinde algıladıkları liderlik davranışının daha çok görev odaklı olduğu ve iş performanslarını da en çok görev odaklı liderlik davranışının etkilediği bulundu. Yönetici hemşirelerin görev odaklı liderlik davranışını sergilenmesine yönelik nedenlerin daha ayrıntılı araştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, liderlik, performans, yönetici hemşire.

Teşekkür

Araştırmaya katılan ve destek veren tüm hastane ve hemşirelere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akbiyik, A., Korhan, E. A., Kiray, S., & Kirsan, M. (2020). The effect of nurses' leadership behavior on the quality of nursing care and patient outcomes. Creative Nursing, 26(1), 8-18. https://doi.org/10.1891/1078-4535.26.1.e8 Alluhaybi, A., Usher, K., Durkin, J., & Wilson, A. (2024). Clinical nurse managers’ leadership styles and staff nurses’ work engagement in Saudi Arabia: A cross-sectional study. Plos one, 19(3), e0296082. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0296082
• Alsadaan, N., Salameh, B., Reshia, F. A. A. E., Alruwaili, R. F., Alruwaili, M., Awad Ali, S. A., ... & Jones, L. K. (2023). Impact of nurse leaders behaviors on nursing staff performance: A systematic review of literature. INQUIRY: The Journal of Health Care Organization, Provision, and Financing, 60, 00469580231178528. https://doi.org/10.1177/00469580231178528
• Borman, Walter C. and Motowidlo, S. M. (1993). Expanding the criterion domain to include elements of contextual performance. https://digitalcommons.usf.edu/psy_facpub/1111
• Bourgault, A. M. (2023). Task-oriented nursing care through a positive lens. Critical Care Nurse, 43(3), 7-9. https://doi.org/10.4037/ccn2023506
• Cai, Y., Li, Q., Cao, T., & Wan, Q. (2023). Nurses' work engagement: The influences of ambidextrous leadership, clinical nurse leadership and workload. Journal of Advanced Nursing, 79(3), 1152-1161. https://doi.org/10.1111/jan.15086
• Cummings, G. G., Lee, S., Tate, K., Penconek, T., Micaroni, S. P., Paananen, T., & Chatterjee, G. E. (2021). The essentials of nursing leadership: A systematic review of factors and educational interventions influencing nursing leadership. International Journal of Nursing Studies, 115, 103842. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2020.103842
• Çekmecelioğlu, H. G. (2014). Göreve ve insana yönelik liderlik tarzlarının örgütsel bağlılık, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 21-34. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/251839
• Demirhan, B. S. (2020). The effect of leadership behaviours of nurse managers on nurses' work motivation. International Journal of Caring Sciences, 13(1), 381-391. https://internationaljournalofcaringsciences.org/docs/43_gezgincielif_original_13_1.pdf
• Ekvall, G., & Arvonen, J. (1991). Change-centered leadership: An extension of the two-dimensional model. Scandinavian Journal of management, 7(1), 17-26. https://doi.org/10.1016/0956-5221(91)90024-U Ertan H. (2019). Örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve iş performansı arasındaki ilişki: Antalya’da beş yıldızlı otel işletmelerinde bir inceleme. [Doktora Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/1754
• Gelmez, M., & Ürtürk, E. A. (2019). Özel bir hastanede liderlik stillerinin ve çalışan performansının incelenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 51-72. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/670512
• Habib, N., Awan, S. H., Naveed, S., & Shoaib Akhtar, C. (2020). Effectiveness of interpersonal leadership for engagement and task performance of nurses. SAGE Open, 10(2), 2158244020924429. https://doi.org/10.1177/2158244020924429
• Hult, M., Terkamo‐Moisio, A., Kaakinen, P., Karki, S., Nurmeksela, A., Palonen, M., ... & Häggman‐Laitila, A. (2023). Relationships between nursing leadership and organizational, staff and patient outcomes: A systematic review of reviews. Nursing Open, 10(9), 5920-5936. https://doi.org/10.1002/nop2.1876
• Karikumpu, V., Häggman-Laitila, A., Romppanen, J., Kangasniemi, M., & Terkamo-Moisio, A. (2024). Trust in the leader and trust in the organization in healthcare: A concept analysis based on a systematic review. Journal of Nursing Management, 2024. https://doi.org/10.1155/2024/8776286
• Kohnen, D., De Witte, H., Schaufeli, W. B., Dello, S., Bruyneel, L., & Sermeus, W. (2023). What makes nurses flourish at work? How the perceived clinical work environment relates to nurse motivation and well-being: A cross-sectional study. International Journal of Nursing Studies, 148, 104567. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2023.104567
• Labrague, L. J., Nwafor, C. E., & Tsaras, K. (2020). Influence of toxic and transformational leadership practices on nurses' job satisfaction, job stress, absenteeism and turnover intention: A cross‐sectional study. Journal of Nursing Management, 28(5), 1104-1113. https://doi.org/10.1111/jonm.13053
• Niinihuhta, M., & Häggman‐Laitila, A. (2022). A systematic review of the relationships between nurse leaders' leadership styles and nurses' work‐related well‐being. International Journal of Nursing Practice, 28(5), e13040. https://doi.org/10.1111/ijn.13040
• O'Donovan, R., Rogers, L., Khurshid, Z., De Brún, A., Nicholson, E., O'Shea, M., ... & McAuliffe, E. (2021). A systematic review exploring the impact of focal leader behaviours on health care team performance. Journal of Nursing Management, 29(6), 1420-1443. https://doi.org/10.1111/jonm.13403
• Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) (2023). Health at a Glance 2023: OECD Indicators. Erişim adresi: https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2023_7a7afb35-en. Erişim Tarihi: 10.04.2024.
• Özer, Ö. (2019). Hemşirelerde lider-üye etkileşimi ve çalışan performansının incelenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetim Dergisi, 6(1), 11-21. https://doi.org/10.5222/SHYD.2019.64426
• Özlük, B., & Baykal, Ü. (2020). Hemşirelik hizmetleri yönetiminde gerçekleşen yeniden yapılanma sürecinin hemşireler tarafından değerlendirilmesi: Niteliksel bir çalışma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 7(1), 52-64. https://doi.org/10.5222/SHYD.2020.86548
• Pattali, S., Sankar, J. P., Al Qahtani, H., Menon, N., & Faizal, S. (2024). Effect of leadership styles on turnover intention among staff nurses in private hospitals: the moderating effect of perceived organizational support. BMC Health Services Research, 24(1), 199. https://doi.org/10.1186/s12913-024-10674-0 Peršolja, M., Žvanut, B., Rot, Š., & Markič, M. (2024). Assessment of management styles among top nursing leaders in Slovenian primary health centers: a cross-sectional analysis. Leadership in Health Services. http://dx.doi.org/10.1108/LHS-10-2023-0083
• Smama’h, Y., Eshah, N. F., Al-Oweidat, I. A., Rayan, A., & Nashwan, A. J. (2023). The impact of leadership styles of nurse managers on nurses’ motivation and turnover intention among Jordanian nurses. Journal of Healthcare Leadership, 19-29. https://doi.org/10.2147/JHL.S394601
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranişi özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışmasi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69862
• Tut, Y. S. (2023). Hemşirelerin çatışma çözme stratejileri ve etik liderlik algıları ile iş doyumu arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. https://acikerisim-old.erbakan.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12452/10153
• Uyurdağ, N., & Çerçi, S. (2023). Yönetici hemşirelerin liderlik davranışlarının değerlendirilmesi. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 52-62. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2741841
• Xiao, Q., Iftikhar, Q., Spaeth, K., Zhang, C., Liang, X., Klarin, A., & Liu, L. (2024). The relationship between servant leadership and nurses' in‐role performance: The sequential mediating effects of job autonomy and emotional exhaustion. Journal of Advanced Nursing, 80(4), 1440-1451. https://doi.org/10.1111/jan.15930
• Yılmaz, H., & Kantek, F. (2016). Türkiye'deki Yönetici Hemşirelerin Liderlik Tarzları: Literatür İnceleme. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(2), 110-117. https://doi.org/10.5222/SHYD.2016.110
• Yorgancılar, F. E., & Özlük, B. (2022a). Hemşirelik hizmetlerinde yönetsel sorun çözme ve karar verme üzerine bir derleme. Genel Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 68-80. https://doi.org/10.51123/jgehes.2022.45
• Yorgancılar, F.E., Özlük, B. (2022b). Assessment of delegation of authority levels of nurse managers: A descriptive cross-sectional study. International Journal of Caring Sciences, 15(2), 1283-1292. https://www.internationaljournalofcaringsciences.org/docs/44.%20ozluk.pdf
• Zaghini, F., Fiorini, J., Piredda, M., Fida, R., & Sili, A. (2020). The relationship between nurse managers' leadership style and patients' perception of the quality of the care provided by nurses: Cross sectional survey. International journal of nursing studies, 101, 103446. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2019.103446