ÇEVREYE YÖNELİK TUTUM İLE OKUL BAHÇESİ YEŞİL ALAN KULLANIMININ ÇOCUKLARDAKİ ÇATIŞMA ÇÖZME DAVRANIŞLARINI YORDAMA DÜZEYİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 198 - 216

Filiz Aksu , Hatice Öner

https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1519968

Öz

Araştırma, çocuklarda çevreye yönelik tutum ile okul bahçesi yeşil alan kullanımının çatışma çözme davranışlarını yordama düzeyinin incelenmesi amacıyla analitik kesitsel olarak yapılmıştır. Aydın ili, Efeler Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 16 ortaokulda 2020-2022 eğitim öğretim döneminde, rastgele yöntemle seçilen, beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf kademelerinde eğitim-öğretimlerine devam eden, 1489 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler sosyodemografik özelliklere ilişkin kişisel bilgi formu, Çevresel Tutum Ölçeği ve Çatışma Çözme Davranışları Belirleme Ölçeği, kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS 25 (Statitical Package for Social Sciences) programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde, standart sapma, minimum-maksimum, Mann Whitney U Testi veya Kruskal Wallis Varyans Analizi, Spearman korelasyon testi ve Lineer regresyon analizi kullanılmıştır. Öğrencilerin çevresel tutum ölçeği ve çatışma çözme davranışlarını belirleme ölçeğinden almış oldukları puanlar değerlendirilmiştir. Öğrencilerin çevresel tutum ölçeği puan ortalaması 98,2±13, çatışma çözme davranışları belirleme ölçeği puan ortalamasının 50,9±9,0 olduğu görülmüştür. Öğrencilerde çevresel tutum ölçeği toplam puanı arttıkça (98,2) çatışma çözme davranışları belirleme saldırganlık puanının azaldığı (15,3), çatışma çözme davranışları belirleme problem çözme puanının arttığı (35,7) ve ÇÇDBÖ toplam puanının arttığı (50,9) görülmüştür. Çevresel tutum ölçeği puan ortalaması ile çocukların kardeş sayısı, aile gelir durumu, baba ve annenin öğrenim düzeyi ve annenin çalışma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark saptanmıştır. Çevresel tutum ölçeği toplam puanı ve annenin mesleğinin çatışma çözme davranışları belirleme ölçeği toplam puanını yordama düzeyi anlamlı çıkmıştır (1,007-3,365/ 0,297-0,983). Öğrencilerin çevresel tutum puanı yükseldikçe saldırganlık düzeyinin düştüğü, çatışma çözme davranışlarının arttığı görülmüştür. Çocukların çevresel tutumlarının iyi düzeyde olması ve annenin mesleğinin olması, çatışma çözme davranışlarını yordadığı ortaya çıkmıştır. Araştırma sonucunda, okul bahçelerinin fiziki koşullarının yeniden gözden geçirilmesine ve yeşil alanların artırılmasına yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul Öğrencisi, Okul Bahçesi, Çevresel Tutum, Çatışma Çözme

Kaynakça

• Akbaba, A., & Turhan, M. (2016). İlköğretim okul binalarının fiziksel sorunlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Van ili örneği). KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 341-367.
• Akgül-Açıkmeşe, S. (2011). Algı mı, Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 8(30), 43-73.
• Algan, H., & Uslu, C. (2009). İlköğretim okul bahçelerinin tasarlanmasına paydaş katılımı: Adana örneği. Akdeniz University Journal of the Faculty of Agriculture, 22(2), 129-140.
• Al-Azzawı, S., & Inalhan, G. (2018). Çocuklukta okul çevrelerinin tecrübe edilmesinden yansımalar: Okul bahçeleri, okul yolu ve çocuğun favori mekanları. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 8(1), 112-122. https://doi.org/10.7456/10801100/011
• Arslan, G. (2015). Ergenlerde Psikolojik Sağlamlık: Bireysel Koruyucu Faktörlerin Rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 73-82.
• Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Aydın, F., & Çepni, O. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 189-207.
• Ayhan, C. H., Uluman, Ö., & Buzlu, S. (2022). Çocuk ve ergenlerin ruh sağlığını koruma ve geliştirmede önemli bir güç: Hemşireler. JAREN, 8(2):87-96. https://doi.org/10.55646/jaren.2022.08769
• Ay, Y., Anagün Ş. S. & Demir M. Z. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Hakkındaki Görüşleri. Research: Social Sciences Studies,10(15), 103-118. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8702
• Bacıoğlu, S. D., & Özdemir, Y. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Saldırgan Davranışları ile Yaş, Cinsiyet, Başarı Durumu ve Öfke Arasındaki İlişkiler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 169-187.
• Barbour, AC., (1999). The Impact of Playground Design on the Play Behavious of Children with Differing Level of Physical Competence. Early Childhood Research Quarterly, 14(1):75-98. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(99)80007-6.
• Burdette H. L., & Whitaker, R. C. (2005). Resurrecting Free Play in Young Children: Looking Beyond Fitness and Fatness to Attention, Affiliation, and Affect. Archives of pediatrics &adolescent medicine, 159(1), 46–50. https://doi.org./ 10.1001/archpedi.159.1.46
• Chan, K.K.W. (1996). Environmental attitudes and behavior of secondary school students in Hong Kong. The Environmentalist, 16 (4): 297-306.
• Chu, P. S., Saucier, D. A., & Hafner, E. (2010) Meta-analysis of the relationships between social support and well-being in children and adolescents. Journal of Social and Clinical Psychology, 29(6), 624-45. https://doi.org/10.1521/jscp.2010.29.6.624
• Copple, C. ve Bredekamp, S., (2009). Doğumdan 8 yaşına kadar olan çocuklara hizmet veren erken çocukluk programlarında gelişimsel olarak uygun uygulama (Üçüncü baskı). Washington, DC: NAEYC.
• Çabuk, B., & Karacaolu Ö., C. (2003). Üniversiteli öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 189-198. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000079
• Çalış, S., & Büyükakıncı, Y. (2019) Occupational Health and Safety Management Systems Applications and A System Planning Model. Procedia Bilgisayar Bilimi, 158(2019), 1058-1066. https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.09.147
• Çukur, D. (2011). Okulöncesi çocukluk döneminde sağlıklı gelişimi destekleyici dış mekân tasarımı. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12(1), 70-76.
• Değirmenci, M. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Karşı Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Kayseri İli Örneği). Middle Eastern & African Journal of Educational Research, (3), 59-68.
• Dyment, J. E., & Bell, A. C. (2008) Grounds for movement: green school grounds as sites for promoting physical activity, Health Education Research, 23(6), 952–962. https://doi.org/10.1093/her/cym059
• Erol, G. H. & Gezer, K. (2006). Prospective of elementary school teachers’ attitudes toward environment and environmental problems. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1): 65-77.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul Öğrencilerinin Çevre Sorunları ve Çevre Eğitimine Yönelik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 12-24. https://doi.org/10.17679/inuefd.354142
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175-191. https://doi.org/10.3758/BF03193146 Fjørtoft, I., & Sageie, J. (2000). The natural environment as a playground for children: Landscape description and analyses of a natural playscape, Landscape and Urban Planning, 48(1-2), 83-97. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(00)00045-1
• Gander, M. J., & Gardıner, H. W. (2007) Çocuk ve Ergen Gelişimi, İmge Kitabevi Yayınları.
• Gül, S. K., & Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik Dönemi Sorunları ve Şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1).
• Güvenir, T. (2004). Okulda akran istismarı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Hawkins, J. D., & Lishner, D. (1987). Etiology and prevention of antisocial behavior in children and adolescents. In D. H. Crowell, I. M. Evans, & C. R. O'Donnell (Eds.), Childhood aggression and violence: Sources of influence, prevention, and control (pp. 263–282). Plenum Press. https://doi.org/10.1007/978-1-4684-5170-2_11
• He, X. (Elaine), Hong, T., Liu, L., & Tiefenbacher, J. (2011). A comparative study of environmental knowledge, attitudes and behaviors among university students in China. International Research in Geographical and Environmental Education, 20(2), 91–104. https://doi.org/10.1080/10382046.2011.564783
• Johnson, W.D., Johnson, R., Dudley, B., & Açıkgöz, K. (1994). Effects of Conflict Resolution Training on Elementary School Students. The Journal of Social Psychology. 134(6), 803- 817.
• Kabakçı, Ö. F., & Korkut, F. (2010). 6‐8. Sınıftaki Öğrencilerin Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerilerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(148), 77-86.
• Karadağ, A. A., Mutlu, S., & Sayın, Ş. (2012). Okul bahçelerinin oyun alanı olarak değeri: Düzce kenti örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 8(2), 45-56.
• Koruklu, N. (2018). A study on developing the revised version of the “conflict resolution behavior determination” scale (CRBDS). International Journal of Psycho-Educational Sciences,7(1), 142-155.
• Louv, R. (2005). Last child in the woods: saving our children from nature-deficit disorder.
• Makki, S. S., & Somwaru, A. (2004). Impact of Foreign Direct Investment and Trade on Economic Growth: Evidence from Developing Countries. American Journal of Agricultural Economics, 86(3), 795–801.
• Marın, C. M., & Yıldırım, (2004), Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar-Ekolojik, Ekonomik, Politik ve Yönetsel Perspektifler, Beta Basım, İstanbul.
• Meinhold, J. L., & Malkus, A. J. (2005). Adolescent environmental behaviors: Can knowledge, attitudes, and self-efficacy make a difference? Environment and Behavior, 37 (4), 511-532. https://doi.org/10.1177/0013916504269665
• Öner, U. (2006). Çatışma çözme ve arabuluculuk eğitimi. İçinde Y. Kuzgun (Ed.), İlköğretimde Rehberlik. (6.Baskı). Ankara: Nobel.
• Önder, S., & Polat, A. (2012). Kentsel Açık-Yeşil Alanların Kent Yaşamındaki Yeri ve Önemi. entsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Konya
• Özcan, E., Ormancı, Ü., Kaçar, S., & Balım, A. G. (2017). The Relationship between Elementary Students’ Problem Solving and Inquiry Learning Skills. Journal of Theoretical Educational Science, 10(4), 432-440.
• Özen, Y., & Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi (15), 394-422.
• Özyürek, A., & Çetinkaya, A. (2021). COVID-19 Pandemi Döneminde Aile ve Ebeveyn-Çocuk İlişkilerinin İncelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 96-106.
• Plaka, V., & Skanavis, C. (2016). The feasibility of school gardens as an educational approach in greece: A survey of Greek Schools. International Journal of Innovation and Sustainable Development, 10(2), 141-159. https://doi.org/10.1504/IJISD.2016.075546
• Pollin, S., & Retzlaff-Fürst, C. (2021). The school garden: A Social and emotional place. Frontiers in Psychology, 12:567720. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.567720
• Sağır, Ş. U., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Bilgisi ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496-511.
• Tandoğan, O. (2016). Çocuklar için daha yaşanılır okul bahçeleri. Megaron, 11(4), 629-637. https://doi.org/10.5505/megaron.2016.92053
• Türnüklü, A. (2007). Öğrenciler Arasındaki Çatışmaların Çözümünde Problem Çözme ve Arabuluculuk. Karip, E. (Edt.). Sınıf Yönetimi. 193- 232. Ankara: Pegema.
• Ulrich, R.S. (1984). View through a window may influence recovery from surgery. Science, 224(4647), 420-421. https://doi.org/10.1126/science.6143402.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 240-250.
• Varghese, J. (1997). Environmental awareness, attitude and action in a Northern Thai Village. Unpublished master thesis. University of Alberta, Canada.
• Webster-Stratton, C., & Lindsay, D.W. (1999) Social competence and conduct problems in young children: issues in assessment. Journal of Clincal Child Psychology, 28 (1), 25–43. https://doi.org/10.1207/s15374424jccp2801_3
• White, R. (2004). Young children's relationship with nature: Its importance to children's development & the future. White Hutchinson Leisure & Learning Group: http://www.whitehutchinson.com/children/articles/childrennature.shtml; adresinden 2 Ağustos 2024’de erişildi.
• Yavuzer, H. (2005) Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Yeşilyaprak, P. D. B. (2019). Türkiye’de Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Hizmetleri: Güncel Durum ve Öngörüler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 73-102.
• Zengin, U., & Kunt, H. (2013). Ortaokul öğrencilerinin ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 155-165.