Madde Kullanım Geçmişli Bireylerin Olumsuz Otomatik Düşünceleri ve Öğrenilmiş Çaresizlik Örüntülerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 30, 30.04.2019

Helin Öğütçü Zeman Hande Çelikay Söyler , Ayşe Ender Altıntoprak

https://doi.org/10.35365/ctjpp.19.1.03

Öz

Bu çalışmanın amacı, madde kullandığı tespit edilmiş ve tedavi sürecinde olan bireylerin olumsuz
otomatik düşüncelerini ve öğrenilmiş çaresizlik örüntülerini incelemektir. Çalışmanın örneklemi, Ege
Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü Madde Bağımlılığı Polikliniği’nde
Denetimli Serbestlik yasası kapsamında tedavisi sürdürülen 212 erkek, 8 kadın (220) katılımcıdan oluşmaktadır
ve her bir katılımcının toksikolojik idrar analizlerinde en az bir yasadışı madde saptanmıştır. Katılımcı grubunun
yaş ortalaması 28±8.97 olup, %78.3’ünün gelir düzeyi 0-2000 TL aralığında, %58.6’sı bekar, %68.2’si en az
ortaokul mezunu, %74.8’i çalışmaktadır. Tüm katılımcılara demografik form verildikten sonra madde kullanım
geçmişi öğrenilmiş, ardında da Otomatik Düşünceler Ölçeği (ODÖ) ve Öğrenişmiş Çaresizlik Ölçeği (ÖÇÖ)
uygulanmıştır. Kokain deneyimi olan katılımcılarla, kokain deneyimi olmayan katılımcıların olumsuz otomatik
düşünce toplam puanları arasında anlamlı farklılaşma elde edilmiştir. Buna ek olarak, araştırma sonucunda
Olumsuz Otomatik Düşüncelerin alt boyutları ile madde türü ve kullanımı arasında anlamlı farklılık olduğu
görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Madde Bağımlılığı, Olumsuz Otomatik Düşünceler, Denetimli Serbestlik

Kaynakça

• Abramson, L. Y., Seligman, M. E., & Teasdale, J. D. (1978). Learned helplessness in humans: critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87(1), 49.
• Asan, Ö., Tıkır, B., Tuncer, İ., Göka, E. (2015) Bir Amatem birimine başvuran alkol ve madde kullanım bozukluğu olan hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Bağımlılık Dergisi,16(1), 1-8
• Beck, J. S.(2001). Bilişsel terapi temel ilkeler ve ötesi. (Çev. Özden Yalçın-Eylem Necip Akçay). Litera Yayınları, İstanbul.
• Çelikay H., (2017). Esrar ve sentetik esrar kullanımı olan bireylerin nöropsikolojik işlevlerinin madde kullanımı olmayan bireylerle karşılaştırılması. Doktora tezi, Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü.
• Çubuk., Ç. (2011). Madde kullanımı deneyimi yaşamış kişilerde benlik saygısı ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Demiralp M., & Oflaz F. (2007). Bilişsel-davranışçı terapi teknikleri ve psikiyatri hemşireliği uygulaması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8(2):132-139
• Ersever, H. (1993). Öğrenilmiş çaresizlik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 26 (2),621-632.
• Güler Akın Ş. (2013).Yasadışı madde kullanımı nedeniyle denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulan erkek ergen ve yetişkin bireylerin motivasyon durumlarının değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü.
• Hiroto, D. S. (1974). Locus of control and learned helplessness. Journal of Experimental Psychology, 102(2), 187.
• Hovardaoğlu S. (1990). Öğrenilmiş çaresizlik ve depresyon; yükleme ölçeği ve Beck Depresyon ölçeğiyle yapılan bir çalışma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33(1,2), 221-230.
• Kalyoncu A, Mırsal H, Pektaş Ö. (2001).Alkol bağımlılığında nüks nedenleri: Kesitsel bir çalışma. Bağımlılık Dergisi ,2(61),3.
• Kapıcı, L. (2010).Olumsuz otomatik düşünceler ve yaratıcılık ile öğrenilmiş çaresizlik arasındaki ilişkiler,(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, E. (1981). Ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin madde bağımlılığı konusunda bilgi, tutum, davranış düzeyinin değerlendirilmesi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Korkut, F. (2007). Counselor education program accreditation and counselor credentialing in Turkey. International Journal for the Advancement of Counselling. 29 (1), 11-20.
• Marlatt, G.A.(1996). Taxonomy of high-risk situations for alcohol relapse: evolution and development of a cognitive– behavioral model. Addiction,91,37-49.
• Ögel, K., Ermağan, E., Eke C.Y., Taner, S. (2007). Madde deneyen ve denemeyen ergenlerde sosyal aktivitelere katılım: İstanbul örneklemi. Bağımlılık Dergisi, 8 (1), 18-23.
• Özcan Demir, N.(2006). Ailedeki madde bağımlılığının ergenin sapmış davranışlara yönelmesindeki etkisi: lise son sınıf gençliği örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi,23(1), 119-129.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde değerlendirme: sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 39 - 45.
• Seligman, M.E. (1973). Fall into helplessness. Psychology Today,7(1), 43-48.
• Songar,A.(1974).Haşhaş meselesi ve Türkiye, İstanbul: Hareket Yayınları
• Söylemezoglu, T. (1997). Türkiye’de uyuşturucu sorununun günümüzdeki durumu,2.Ulusal Toksikoloji Kongresi 3-6 Nisan, Antalya.
• Şar A. H., Işıklar A., Aydoğan İ. (2012). Atama bekleyen öğretmen adaylarının yaşam doyumu yordayıcı değişkenlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23),257-271.
• Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (2013) EMCDDA 2013 Ulusal Raporu (2012 Yılı Verileri) : Reitox Ulusal Temas Noktası. (ISBN: 978-605-149-478-4) Ankara: Korza Yayıncılık.
• Yıldırım, B., Engin, E., Yıldırım, S.(2011).Alkol ve madde bağımlılarında yalnızlık ve etki eden faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1),25-30.
• Yılmaz, A., Can, Y., Bozkurt, M., Evren, C.(2014).Alkol ve madde bağımlılığında remisyon ve depreşme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,6(3),243-256.