Depresyon, Anksiyete, Stres ve Gelecek Kaygısı Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi ile İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 3, 262 - 270, 27.09.2022

Ahmet Türk Meral Öztürk Veda Bilican Gökkaya

Öz

Bu çalışma genç yetişkinlerin depresyon, anksiyete, stres ile geleceğe ilişkin olumsuz duygular ve beklentiler, motivasyon kaybı ve umutsuzluk veri setleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 20-40 yaş aralığında yer alan 236 erkek ve 302 kadın genç yetişkin katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 29,28±7,32’dir. Kişisel bilgi formu, Depresyon-Anksiyete-Stres Ölçeği ve Beck Umutsuzluk Ölçeği online olarak katılımcılara ulaştırılmıştır. Veri setleri arasındaki ilişki Kanonik Korelasyon Analizi ile incelenmiştir. Bulgular, genç yetişkinlerin depresyon ve anksiyete düzeylerinin yüksek, stres ile gelecek kaygılarının orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Değişken veri setleri arasında orta düzeyde anlamlı bir ilişki vardır. Depresyon, anksiyete ve stres azaldığında geleceğe ilişkin olumsuz duygular ve beklentiler, motivasyon kaybı ve umutsuzluk da azalmaktadır. Set-1 değişken veri seti içerisinde depresyon, Set-2 değişken veri seti içerisinde geleceğe ilişkin olumsuz duygular ve beklentiler hem kendi setlerini hem de diğer veri setini en çok açıklama gücüne sahiptir. Set-1 veri setinin Set-2 veri setini açıklama oranı %46,2; Set-2 veri setinin, Set-1 veri setini açıklama oranı ise %35,6’dır. Araştırmada elde edilen bulgulardan yola çıkarak gençlerin depresyon, anksiyete, stres düzeyleri ile gelecek kaygılarını azaltmaya yönelik koruyucu, önleyici ve rehabilite edici ruh sağlığı hizmetlerinin önemli olduğu düşünülmektedir. Psikiyatristler ve psikologlar yanında psikiyatrik sosyal hizmet uzmanları da ruh sağlığı hizmetlerinde destekleyici rol üstlenebilir.

Anahtar Kelimeler

depresyon, anksiyete, stres, gelecek kaygısı, genç yetişkinlik

Investigation of the Relationship Between Depression, Anxiety, Stress and Future Anxiety by Canonical Correlation Analysis

Öz

This study analyzes the relationship between depression, anxiety, stress; and negative emotions and expectations about the future, loss of motivation and hopelessness. Relational survey model was used in the research. 236 male and 302 female between the ages of 20-40 participated in the study. The mean age of the participants was 29.28±7.32. Personal information form, Depression-Anxiety-Stress Scale and Beck Hopelessness Scale were given to participants via online. The relationship between the data sets was examined by Canonical Correlation Analysis. Findings show that young adults have high levels of depression and anxiety; and moderate levels of stress and future anxiety. There is a moderately significant relationship between variable data sets. When depression, anxiety and stress level decrease, negative feelings and expectations about the future, loss of motivation and hopelessness, also decrease. Depression in the Set-1 variable data set, negative emotions and expectations about the future in the Set-2 variable data set are the most predictive variables both for their own set and the other data set. The ratio of Set-1 dataset to Set-2 data set is 46.2%; the ratio of Set-2 data set to Set-1 data set is 35.6%. Based on the findings, it is concluded that protective, preventive and rehabilitative mental health services are important to reduce the depression, anxiety, stress levels and future anxiety of young people. In addition to psychiatrists and psychologists, psychiatric social workers can also play a supporting role in mental health services.

Anahtar Kelimeler

depression, anxiety, stress, future anxiety, young adulthood

Kaynakça

• Abay, A.R. ve Çölgeçen, Y. (2018). Psikiyatrik sosyal hizmet-koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici ruh sağlığı alanında sosyal çalışmacıların rolü. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 2147-2185.
• Aksakoğlu, G. (2001). Sağlıkta araştırma teknikleri ve analiz yöntemleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Aktaş, A. (2019, Ekim 30). İşte tüm yaş gruplarına göre işsizlik tablomuz. Mart 6, 2022 tarihinde https://www.dunya.com/kose-yazisi/iste-tum-yas-gruplarina-gore-issizlik-tablomuz/456063 adresinden alındı
• Altunışık, R. (2008). Anketlerde veri kalitesinin iyileştirilmesi için öntest (pilot test) yöntemleri. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-17.
• Antony, M.M. ve Stein, M.B. (2008). Oxford handbook of anxiety and related disorders. Oxford University Press.
• Beck, A. T. ve Steer, R. A. (1993). Beck hopelessness scale: Manual. The Psychological Corporation Harcourt Brace Jovanovich.
• Beck, A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: International Universities Press.
• Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: the hopelessness scale. Journal of consulting and clinical psychology, 42(6), 861-865. doi:10.1037/h0037562
• Czeisler, M. É., Lane, R. I., Wiley, J. F., Christensen, A., Njai, R., Weaver, M. D., . . . Rajaratnam, S. M. (2020). Mental Health, Substance Use, and Suicidal Ideation During the COVID-19 Pandemic — United States, June 24–30, 2020. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69(32), 1049-1057. doi:10.15585/mmwr.mm6932a1
• Çam-Çelikel, F. ve Erkorkmaz, U. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Archives of Neuropsychiatry, 45(4), 122-129.
• Çaylar, G. (2010). Üniversite öğrencilerinin gelecek beklentilerine etki eden faktörler, bu faktörlerin birbirleriyle ilişkileri ve bireylerin depresyon, anksiyete hislerine olan etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çelikler, A. N. (2017). Bir grup genç yetişkinde bilinçli farkındalık düzeyi ile başa çıkma tutumları ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dağtekin, G., Dalkılıç, M.B., Çakıcı, F., Çakır, A., Ekin, A. E., Öztünç, D. ve Işıklı, B. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinde gelecek kaygısı, depresyon ve stres ilişkisinin değerlendirilmesi. Türk Tıp Öğrencileri Araştırma Dergisi, 2(3):135-142.
• Debowska, A., Horeczy, B., Boduszek, D. ve Dolinski, D. (2020). A repeated cross-sectional survey assessing university students' stress, depression, anxiety, and suicidality in the early stages of the COVID-19 pandemic in Poland. Psychological Medicine, 1-4. doi:10.1017/S003329172000392X
• Dinç, S. ve Erden-Çınar, S. (2019). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışma uygulamasının üniversite öğrencilerinin gelecek kaygıları ve yetkinlik inançları üzerine etkisi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10 (3), 15-28.
• Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck umutsuzluk ölçeği geçerlilik çalışması. Kriz Dergisi, 2 (2), 311-319. doi: 10.1501/Kriz_0000000071
• Erdur, Ö. ve Bıçak, B. (2004, Temmuz 6-9). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sorunları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L. ve Black, W. C. (1998). Multivariate Data Analysis. New Jersey: Prentice Hall.
• Kabakçı, E. (2003). Panik ve yaygın anksiyete bozukluklarında bilişsel-davranışçı terapiler. I. Savaşır, G. Soygüt ve E. Kabakçı (Ed.), Bilişsel-davranışçı terapiler (ss.91-112) içinde. Ankara: TPD Yayınları
• Kandel, D. B. ve Davies, M. (1986). Adult sequelae of adolescent depressive symptoms. Archives of general psychiatry, 43(3), 255-262.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi (12.Baskı). Ankara: Nobel Yayın.
• Köknel, Ö. (2005). Depresyon: ruhsal çöküntü. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Kulu, M., Özsoy, F., Gürler, E. B. ve Özbeyli, D. (2021). COVID-19 salgınının diş hekimleri üzerinde yarattığı gelecek kaygısı ve stresin değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 14 (1), 103-112. doi: 10.31362/patd.777556
• Lewis, C.C. ve Simons, A.D. (2009). Adolescent Depression. R.E. Ingram (Ed.), The International Encyclopedia of Depression (ss.4-8) içinde. Springer Publishing Company.
• Lovibond, P.F. ve Lovibond, S.H. (1995). The structure of negative emotional states: comparison of the depression anxiety stress scales (DASS) with the beck depression and anxiety inventories. Behaviour research and therapy, 33(3),335-343. doi: 10.1016/0005-7967(94)00075-U
• MacLeod, A. K. ve Byrne, A. (1996). Anxiety, depression, and the anticipation of future positive and negative experiences. Journal of Abnormal Psychology, 105(2), 286–289. doi:10.1037/0021-843X.105.2.286
• MacLeod, A. K., Tata, P., Kentish, J. ve Jacobsen, H. (1997). Retrospective and prospective cognitions in anxiety and depression. Cognition & Emotion, 11, 467–479. doi:10.1080/026999397379881
• Miloyan, B., Pachana, N. A. ve Suddendorf, T. (2016). Future-Oriented Thought Patterns Associated With Anxiety and Depression in Later Life: The Intriguing Prospects of Prospection. The Gerontologist, 0(0), 1-7. doi:10.1093/geront/gnv695
• Newby, J. M., O'Moore, K., Tang, S. ve Christensen , H. (2020). Acute mental health responses during the COVID-19 pandemic in Australia. Plos One, 15(7), 1-21. doi:10.1371/journal.pone.0236562
• Oral-Kara, N., Akın, G. ve Alp, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin gelecek kaygısı ile sınav kaygısı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 2 (2), 150-169.
• Priego-Parra, B. R., Triana-Romero, A., Pinto-Galvez, S. M., Ramos, C. D., Salas-Nolasco, O., Reyes, M. M., . . . Remes-Troche, J. M. (2020). Anxiety, depression, attitudes, and internet addiction during the initial phase of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic: A cross-sectional study in México. medRxiv, 1-24. doi:10.1101/2020.05.10.20095844
• Roepke, A.M. ve Seligman, M.E. (2016). Depression and prospection. British Journal of Clinical Psychology, 55 (1), 23-48. doi: 10.1111/bjc.12087.
• Sayın, A., Koğar, H. ve Çakan, M. (2012). Aşamalı dersler arasındaki ilişkilerin kanonik korelasyon tekniğiyle incelenmesi: Sınıf öğretmenliği örneği. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 3(1), 210-220.
• Schmid, K., Phelps, E. ve Lerner, R. (2011). Constructing positive futures: Modeling the relationship between adolescents’ hopeful future expectations and intentional sell regulation in predicting positive youth development. Journal of Adolescence, 6 (34), 1127—1135.
• Seligman, M.E., Railton, P., Baumeister, R.F. ve Sripada, C. (2013). Navigating into the future or driven by the past. Perspectives on Psychological Science 8, 119-141.
• Suddendorf, T. ve Moore, C. (2011). Introduction to the special issue: The development of episodic foresight. Cognitive Development, 26, 295-298. doi:10.1016/j.cogdev.2011.09.001
• Şanlı-Kula, K. ve Saraç, T. (2016). Üniversite öğrencilerinin gelecek kaygısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (33), 227-247.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5th ed). Boston: Allynand Bacon.
• Temurtaş, A. (2016). Kanonik Korelasyon Analizi. Güzeller, C.O. (Ed.), Herkes için Çok Değişkenli İstatistik. (ss.101-112) içinde. Ankara: Maya Akademi.
• TÜİK. (2022, Şubat 4). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2021. Mart 6, 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500 adresinden alındı
• Türkçapar, H. (2004). Anksiyete Bozukluğu ve Depresyonun Tanısal İlişkileri. Klinik Psikiyatri, 4, 12-16.
• Yıldız, E.E. (2018). Üniversite öğrencilerinin geleceğe ilişkin umutlarının ve kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Ö., Boz, H. ve Arslan, A. (2017). Depresyon Anksiyete Stres Ölçeğinin (DASS 21) Türkçe kısa formunun geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 78-91.
• Zaleski, Z. (1996). Future anxiety: Concept, measurement, and preliminary research. Personality and individual differences, 21 (2), 165-174.
• Zastrow, C. ve Kirst-Ashman, K. K. (2015). İnsan Davranışı ve Sosyal Çevre II: Yetişkinlik ve Yaşlılık. (E. Türközü, B. Alparslan ve O. Uraz, Çev.). Nika Yayınevi.