The Correlation between School Principals’ Favoritist Behaviors and Attitudes and Teachers’ Perception of Organizational Justice

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 92, 27.07.2014

Soner Polat Ender Kazak

Öz

The purpose of this study is to determine the correlation between the school principals' favoritist attitudes and behaviors and the teachers' perceptions of organizational justice. The universe of the study consists of teachers who work at primary schools, elementary schools and high schools in the central district of Düzce province in 2012–2013 academic year. The schools in the sample of the research are chosen with the help of random sampling. The data are gathered through favoritism and organizational justice scale. The research's model is descriptive survey. In order to test the hypotheses, the correlation analysis and regression analysis are used. It has been found out that there is a meaningful and negative correlation between the school principals' favoritist attitudes and behaviors and the teachers' perceptions of organizational justice. It has been seen that favoritism is a meaningful predictor of organizational justice.

Anahtar Kelimeler

favoritism , organizational justice , school management

Okul Yöneticilerinin Kayırmacı Tutum ve Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırmanın çalışma evrenini, 2012–2013 eğitim-öğretim yılında Düzce ili merkez ilçede bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde çalışan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmaya dâhil edilen okullar, seçkisiz örneklem yöntemiyle belirlenmiştir. Betimsel tarama modelinde yapılan araştırmanın verileri, kayırmacılık ve örgütsel adalet ölçekleri ile toplanmıştır. Araştırmanın hipotezlerini test etmek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda, okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasında anlamlı ve olumsuz bir ilişki olduğu saptanmıştır. Kayırmacılığın, örgütsel adaletin anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

kayırmacılık , örgütsel adalet , okul yönetimi

Kaynakça

• Abdalla, H. F., Maghrabi, A. S., & Raggad, B. G. (1998). Assessing the effect of nepotism on human resource managers toward nepotism a cross cultural study. International Journal of Manpower, 19(8), 554-570.
• Acar, G. (2011). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının beden eğitimi öğretmenlerinin örgütsel adalet ve motivasyon düzeyleriyle ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Akalan, A. R. (2006). Türk kamu hizmetinde iyi yönetim ve yolsuzlukla mücadele (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Aktaş, E. (2010). Performans değerlendirme sistemlerinin örgütsel adalet algısı üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Araslı, H., & Tümer M. (2008). Nepotism, favoritism and cronyism: A study of their effects on job stress and job satisfaction in the banking industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality, 36(9), 1237–1250.
• Asunakutlu, T. ve Avcı U. (2010). Aile işletmelerinde nepotizm algısı ve iş tatmini ilişkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 15(2), 93–109.
• Aydoğan, İ. (2009). Favoritism in the Turkish educational system: Nepotism, cronyism and patronage. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 4(1), 19–35.
• Aydoğan, İ. (2012). The existence of favoritism in organizations. African Journal of Business Management, 6(12), 4577–4586.
• Baş, G. ve Şentürk, C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel güven algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 17(1), 29–62.
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkileri ile insan kaynakları uygulamaları ilişkisi: Türk kamu bankalarına yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 383–404.
• Chegini, M. G. (2009). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. American Journal of Economics and Business Administration 1(2), 173–176.
• Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, 278–321.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C., & Ng, K.Y. (2001). Justice at the millennium. A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86, 425–445. Cremers, D. (2004). Procedural and distributive justice effects moderated by organizational identification. Journal of Managerial Psychology, 20(1), 4–13. Cropanzano, R., & Greenberg, J. (1997). Progress in organizational justice: Tunneling through the maze. In C. Cooper and I. T. Robertson (Eds.), International review of industrial and organizational psychology (pp. 317372). New York: John Wiley & Sons.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E., & Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34- 48. Çelik, K. ve Erdem, A. R. (2012). Üniversitede çalışan idari personele göre “Kayırmacılık”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 23–30.
• Çoban, O. (1999). Bir siyasal yozlaşma türü olarak rüşvet ve ekonomik etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 173-193.
• Erdem, M. ve Meriç, E. (2012). Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Uluslararası EDergi, 2(2), 141–149.
• Erdem, M. ve Meriç, E. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 19(3), 467–498.
• Erdoğan, Ç. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin etik davranışları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Folger, R. (1987). Distributive and procedural justice in the workplace. Social Justice Research, 1, 143–159.
• Folger, R., & Cropanzano, R. (1998). Organizational justice and human resource management. London: Sage.
• Greenberg, J. (1987). A taxonomy of organizational justice theories, Academy of Management Review, 12, 9–22.
• Greenberg, J. (1990). Looking fair versus being fair: Managing impressions of organizational justice. Research in Organizational Behavior, 12(1), 11–157.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 5(1), 67–92.
• İmamoğlu, G. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Karacağoğlu, K. ve Yörük, D. (2012). Çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları: Orta Anadolu bölgesinde bir aile işletmesi uygulaması. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(3), 43–64.
• Karakaş, M. ve Çak, M. (2007). Yolsuzlukla mücadelede uluslararası kuruluşların rolü. Maliye Dergisi, 153, 74- 101.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kazancı, N. (2010). İlköğretim okullarındaki yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki düzeyi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Keleş, H. N., Özkan, T. K., & Bezirci, M. (2011). A study on the effects of nepotism, favoritism, and cronyism on organizational trust in the auditing process in family businesses in Turkey, International Business & Economics Research Journal, September, 10(9), 9–16.
• Konovsky, M. A. (2000). Understanding procedural justice and its ımpact on business organizations. Journal of Management, 26(3), 489–511.
• Köprü, B. (2007). Türk kamu yönetiminde etik değerlerden sapma ve yönetsel yozlaşma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kuznar, L. A., & Frederick, W. (2005). Simulating the effect of nepotism on political risk taking and social unrest. NAACSOS (North American association for computational social and organizational science) Annual Conference, June, 26–28, Notre Dame.
• Küçükkaraduman, E. (2006). İlköğretim okul müdürlerinin etik davranışlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Moorman, R. H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior: Do fairness perceptions influence employee citizenship?. Journal of Applied Psychology, 76, 845–855.
• Niehoff, B. P., & Moorman, R.H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527–556.
• Özgan, H. ve Bozbayındır, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 66–85.
• Özler, H., Özler E. D. ve Gümüştekin, G. E. (2007). Aile işletmelerinde nepotizmin gelişim evreleri ve kurumsallaşma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 437–450.
• Özsemerci, K. (2003). Türk kamu yönetiminde yolsuzluklar, nedenleri, zararları ve çözüm önerileri. Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/İnceleme/Çeviri Dizisi: 27.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Ponzo, M., & Scoppa, V. (2010). A Simple model of nepotism, dipartimento di economia e statistica ponte pietro bucci, cubo 0/C 87036 Arcavacata di Rende (Cosenza) Italy. Department of Economics and Statistics, University of Calabria.
• Poole, W. L. (2007). Organizational justice as a framework for understanding union management relations in education, Canadian Journal of Education, 30(3), 725–748.
• Rahim, M. A., Magner, N. R., Antonioni, D., & Rahman, S. (2001). Do justice relationships with organization-directed reactions differ across U.S. and Bangladesh employees?, The International Journal of Conflict Management, 12(4), 333–349.
• Skarlicki, D. P., & Folger. R. (1997). Retaliation in the workplace: The roles of distributive, procedural and interactional justice. Journal of Applied Psychology, 82(3), 434–443.
• Trevino, L. K. (1992). The social effects of punishment in organizations: A justice perspective. Academy of Management Journal, 8, 365–378.
• Uğurlu, C. T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi (Hatay ili örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Yıldırım, M. (2013). Kamu yönetiminin kadim paradoksu: Nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 353–380. Yıldırım, M. C. (2008). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin öğretmenlerin ödüllendirilmesine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 56, 663–690.
• Yürür, S. (2009). Ödüllendirme sistemi yapı ve süreçleri ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin analizine yönelik bir araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 235–260. Received: 14/10/2013 Revision received: 30/01/2014
• Second revision received: 10/03/2014 Approved: 12/03/2014 * 5-7 Eylül 2013 tarihleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde düzenlenen 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.