Abu Hamid el-Gazali ile Abay’ın Dini Etik Felsefesi Görüşlerinde "Kalp" Kavramı Mukayesesi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 69 - 85, 19.03.2018

Zhalgas Sandybayev

Öz

    Makalede orta çağdaki müslüman doğunun manevi içeriğini yansıtan Ebu Hamid el-Gazali ile Kazak’ların maneviyatının temsilcisi, şair, hekim Abay’ın ahlaki felsefelerindeki “kalb” meselesi incelenip, bağlantıları belirlenecektir. Onların insan kalbine derin ahlaki inançlar kazandırmak istedikleri söylenir.

    Mevzuyu keşfetmek için yazar, iki düşünürün eserlerindeki "kalp", "sıcak kalp", "insan ruhu", "aşık olan kalp", "şevkli kalp" gibi kavramları analiz edip, bu kavramların anlamını ve içeriğini, bir birine benzerliğini izah etmeye çalışacaktır. Yazar, her iki âlimin etik konseptlerinin dini özelliklere sahip ve dini-ahlaki olduğunu öne sürmektedir. Dolayısıyla, Ebu Hamid el- Gazali ile Abay'ın eserlerindeki ahlak felsefesinin temeli, yani propaganda edilen insancılık, hümanist düşüncelerin tümü "kalp" kavramı ile birleşik olduğu neticesi ortaya çıkmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Ebu Hamid el-Gazali, Abay, Kalp, Ahlak, İslam fesefesi

Comparison of Abu Hamid al-Ghazali and Abay's Concept of "Heart" in the View of Religious Ethical Philosophy

Öz

In essence, the "heart" in the moral philosophy of Abu Hamid alGhazali, the representative of the Kazakhs' spirituality, the poet, the scientist Abay, which reflects the spiritual content of the middle-aged Muslim nature, will be examined and its connections will be determined. They are said to want to gain deep moral beliefs in human heart. 

To explore the subject, the author tries to analyze the cognition of values such as "heart", "warm heart", "human spirit", "love heart", "desirous heart" in the works of two thinkers, trying to explain a sense and content, the similarity of one. The author has the religious features of his two conceptual concepts of conscience and suggests it in his religion-ethics. 

Hence, it is concluded that the moral philosophy of Abu Hamid alGazali and Abay's work is combined with the notion of propaganda, humanism, humanist thoughts all together with the concept of "heart.

Kaynakça

• Әбу Хамид Мұхаммед ибн Мухаммед әл-Ғазали. Ихия’у ‘улум әд-Дин. – Мысыр: Дар әл-Иман, 1996. – Т. 3. – 584 б.
• Мырзахметұлы М. Абай және Шығыс. – Алматы: Қазақстан, 1994. – 208 б.
• Абай. Өлеңдер. – Алматы: Казгослитиздат Полиграфическии комбинат при совете Министерства Каз. ССР, 1952. – 342 б.
• Әл-Афкар гинда әл-Ғазалий. – Байрут-Любнан: Әл-Мактаба әл-Арабия, 1983. – 242 б.
• Әбу Хамид Мұхаммед ибн Мұхаммед әл-Ғазали. Ихия’у ‘улум әд-дин. – Мысыр: Дар әл-Иман, 1996. – Т. 4. – 498 б.
• Құнанбаев А. Аудармалар мен қара сөздер. – Алматы: Жазушы, 1977. – 312 б.
• Абай. Қара сөз. – Алматы: Өнер, 2001. – 258 б.
• Бертельс Е.Э. Суфизм и суфийская литература. – М.: Наука, 1965. – 278 б.
• Көбесов А. Әл-Фараби. – Алматы: Қазақстан, 1971. – 172 б.
• Құнанбаев А. Таңдамалы шығармалар. – Алматы: Қазақ мектебінің көркем әдебиеті, 1952. – 342 б.
• Мәнерлеп оқу шеберлігі. Алланың өзі де рас. – Алматы: Дәуір, 2006. – 230 б.
• Есім Ғ. Адам-Зат: Философиялық эсселер кітабы: – Астана, 2002. – 382 б.