Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 130 - 158, 15.09.2021

Mahir Kılıçoğlu

Öz

Willpower is one of the most important characteristics that makes a human being considered as one. Willpower is one of the subjects of interest in almost every field of social science, from theology to philosophy, from psychology to morality, from law to politics. On the other hand, despite its importance, it is seen that it is not discussed from the perspective of psychology of religion, which is at the crossroads of religion and psychology. Starting from this deficiency, the subject of will has been discussed from the perspective of psychology of religion in the research with a holistic literature review method. The information obtained through a holistic literature review was logically classified, analyzed, and evaluated. According to this, willpower is something that should be used efficiently, and when it is not, it runs out. In addition, it has been concluded that religion not only supports people in using their will, but also facilitates the use of will and strengthens the will, both individually and with its social structure and institutions.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion Willpower Self-control Self-regulation Religion Faith

Kaynakça

  • Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019.
  • Aranson, Elliot vd. Sosyal Psikoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2020.
  • Ayten, Ali. Psikoloji ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
  • Baltaş, Acar. Ego Boşalması. Erişim: 05.08.2021 https//www.acarbaltas.com/ego-bosalmasi/
  • Baumeister, Roy F.-Tierney. John. Willpower. New York: The Penguin Press, 2011.
  • Baumeister, Roy F.-Tierney, John. İrade. İstanbul: Tual Yayınları, 2012.
  • Bayrakçı, Mustafa. “Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması”. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (Ekim 2007), 198-210.
  • Burhanoğlu, Sabri. Dürtüsellik Nedir? Dürtü Kontrolü Nasıl Sağlanır? http,//meb.ai/v83Umw
  • Çağlar, Sibel. “Oblomovluk Nedir?”. Erişim 05.08.2021. https://dunyalilar.org/oblomovluk-nedir.html/.
  • Çağrıcı, Mustafa-Hökelekli, Hayati. “İrade”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Erişim 05.08.2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/irade.
  • Çakar, Arzu. “Hayır Diyebilmek”. Erişim 05.08.2021 .http://yedikulepsikiyatrimerkezim.com/hayirdiyebilmek.html.
  • Çetin, Özer. Rollo May Psikolojisinde Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
  • Çuhadar, Cengiz. “Prof. Dr. Necati Öner’de Hürriyet Anlayışı”. Felsefe Dünyası Dergisi 69 (Yaz 2019), 185-214.
  • Eagleman, David. Beyin Senin Hikayen. İstanbul: Domingo Yayıncılık, 2015.
  • Ekşi, Halil vd., “Üniversite Öğrencilerinde Öz Kontrol ve Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinde Genel Erteleme Davranışlarının Aracı Rolü”. Addicta, The Turkish Journal on Addictions, 6 (Ocak, 2019), 717−745.
  • Frankl, Viktor Emil. Duyulmayan Anlam Çığlığı. Ankara: Öteki Yayınevi, 1994.
  • Frankl, Viktor Emil. İnsanın Anlam Arayışı. İstanbul: Okyanus Yayınevi, 2009.
  • Freud, Sigmund. Bir Yanılsamanın Geleceği. İstanbul: İdea Yayınları, 2000.
  • Geyer, Anne L.-Baumeister, Roy F. “Din, Ahlak ve Özdenetim: Değerler Erdemler ve Kötü Alışkanlıklar”. çev. Metin Güven. Din ve Maneviyat Psikolojisi – Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. eds. Raymond F. Paloutzian- Crystal L. Park, çev. eds.İhsan Çapçıoğlu-Ali Ayten, Ankara: Phoenix Yayınevi, 241-287, 2013.
  • Goldman, Ronald. “Düşünme ve Dine Tatbiki”. E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (Ekim, 2001), 419-448.
  • Goleman, Daniel. Duygusal Zekâ. Ankara: Varlık Yayınları, 1998.
  • Göğer, Tuğçe-Arslantürk, Gökhan. “Çocuklarda Benlik Düzenleme ve Benlik Tükenmesi, Benlik Düzenlemenin Gelişimi, Sonuçları ve Sınırlı Kaynak Modeli”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 45 (2021), 375-400.
  • Gökten, Pınar Okan. “Baumeister’ın Ego Tükenmesi Teorisi Çerçevesinde Denetçi Yargısı”. İşletme Araştırmaları Dergisi 9/4 (2017), 902-9015. DOI: 10.20491/isarder.2017.364.
  • Güçlücan, Zeynep. Dürtü Kontrolü. Erişim: 05.08.2021 https,//www.e-psikiyatri.com/durtu-kontrolu.
  • Gülmez, Çiğdem. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ahlaki Çözülme Ve Dindarlık. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2010.
  • İnan, Abdülkadir. “Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları” Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/4 (1952), 19-30.
  • James, William. Dinsel Deneyimin Çeşitleri. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2017.
  • James, William. Faydacılık. Ankara: Yeryüzü Yayınevi, 2003.
  • Jung, Carl Gustav. Analitik Psikoloji. İstanbul: Payel Yayınları, 2006.
  • Kankoç, Rümeysa. “Özgür İradeye Yönelik Genel Yaklaşımlar, Özgür İradenin Nörobilimsel Açıdan İncelenmesi ve Özgür İradenin Varlığı Sorununun Tıp Etiğine Etkileri”. Türkiye Biyoetik Dergisi 6/4 (2019), 154-164.
  • Kara, Ergül. Üniversite Öğrencilerinin Depresyon Düzeylerinin Bağlanma Stilleri ve Bilinçli Farkındalık İle İlişkisi, Öz Kontrolün Aracılık Rolü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  • Karlılar, Gizem. “İradesizlik Bulaşıcıdır”. Bilim ve Teknik Dergisi 507 (Şubat 2010), 8.
  • Kartal, Enes. “İmanın Psikolojik Unsurları”. Jurnal of Analytic Divinity 3/1 (2019), 94-102.
  • Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’an Psikolojisi Konuları. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
  • Koç, Emel. “Gabriel Marcel’e Göre Fanatizm”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 22 (Aralık 2010), 127-138.
  • Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi. İstanbul, Kuraldışı Yayıncılık, 2001.
  • Mischel, Walter. Marshmallow Testi. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2016.
  • Okan, Nesrullah. İrade ve Ahlaki Bütünlüğün Olumlu Psikolojik Çıktıları Üzerine Bir Karma Yöntem Araştırması. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Onur, Ferhat. İrademiz Özgür Değil, Metafizik Bir Problem Olarak Özgür İrade. Metazihin Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi 3/1 (Haziran 2020), 13-40.
  • Payot, Jules. İrade Terbiyesi. İstanbul: Karbon Kitaplar, 2020.
  • Sağır, Rukiye. Ergenlerde Dindarlık, Öz Denetim Ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi. İstanbul, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi ve Bilim. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
  • Taslaman, Caner. Fıtrat Delilleri. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2017.
  • Tokur, Behlül. Stres ve Dindarlık Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
  • Topçu, Nurettin. İradenin Davası. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998.
  • Vohs, Katleen D. vd. “Motivation, Personal Beliefs, and Limited Resources all Contribute to Self-Control”. Journal of Experimental Social Psychology 48 (2012), 943-947. https://doi:10.1016/J.JESP.2012.03.002.
  • Yetkin, Muhammed Ali. “Çalışanların Kısa Öz-Kontrol Algıları Üzerine Görgül Bir Araştırma“. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 55/2 (2020), 1258-1281.
  • Zambak, Aziz Fevzi. “Free Will and Artificial Intelligence”. METAZİHİN Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi 1/2 (Aralık 2018), 167-181.

İrade: Din Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 130 - 158, 15.09.2021

Mahir Kılıçoğlu

Öz

İrade insanı insan yapan en önemli niteliklerdendir. İrade teolojiden felsefeye, psikolojiden ahlaka, hukuktan siyasete hemen her sosyal bilim alanının ilgi çeken konularındandır. Öte taraftan bu kadar ehemmiyetine rağmen din ve psikolojinin kavşağında olan din psikolojisi perspektifinden ele alınmadığı görülmüştür. Bu eksiklikten hareketle, bütüncül literatür tarama yöntemiyle araştırmada din psikolojisi perspektifinden irade konusu ele alınmıştır. Bütüncül literatür taramayla elde edilen bilgiler mantıksal biçimde tasnif edilmiş, çözümlenmiş ve değerlendirilmiştir. Buna göre irade, verimli kullanılması gereken, verimli kullanılmadığında durumda azalan ve tükenen bir şeydir. Bunun yanında din insanların iradelerini kullanmada destek olduğu gibi din gerek bireysel olarak gerekse toplumsal yapı ve kurumlarıyla hem irade kullanımını kolaylaştırmakta hem de iradeyi güçlendirmekte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi irade özdenetim öz düzenleme din inanç

Teşekkür

Çiğdem Gülmez hocama çok teşekkür ederim.

Kaynakça

  • Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019.
  • Aranson, Elliot vd. Sosyal Psikoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2020.
  • Ayten, Ali. Psikoloji ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
  • Baltaş, Acar. Ego Boşalması. Erişim: 05.08.2021 https//www.acarbaltas.com/ego-bosalmasi/
  • Baumeister, Roy F.-Tierney. John. Willpower. New York: The Penguin Press, 2011.
  • Baumeister, Roy F.-Tierney, John. İrade. İstanbul: Tual Yayınları, 2012.
  • Bayrakçı, Mustafa. “Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması”. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (Ekim 2007), 198-210.
  • Burhanoğlu, Sabri. Dürtüsellik Nedir? Dürtü Kontrolü Nasıl Sağlanır? http,//meb.ai/v83Umw
  • Çağlar, Sibel. “Oblomovluk Nedir?”. Erişim 05.08.2021. https://dunyalilar.org/oblomovluk-nedir.html/.
  • Çağrıcı, Mustafa-Hökelekli, Hayati. “İrade”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Erişim 05.08.2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/irade.
  • Çakar, Arzu. “Hayır Diyebilmek”. Erişim 05.08.2021 .http://yedikulepsikiyatrimerkezim.com/hayirdiyebilmek.html.
  • Çetin, Özer. Rollo May Psikolojisinde Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
  • Çuhadar, Cengiz. “Prof. Dr. Necati Öner’de Hürriyet Anlayışı”. Felsefe Dünyası Dergisi 69 (Yaz 2019), 185-214.
  • Eagleman, David. Beyin Senin Hikayen. İstanbul: Domingo Yayıncılık, 2015.
  • Ekşi, Halil vd., “Üniversite Öğrencilerinde Öz Kontrol ve Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinde Genel Erteleme Davranışlarının Aracı Rolü”. Addicta, The Turkish Journal on Addictions, 6 (Ocak, 2019), 717−745.
  • Frankl, Viktor Emil. Duyulmayan Anlam Çığlığı. Ankara: Öteki Yayınevi, 1994.
  • Frankl, Viktor Emil. İnsanın Anlam Arayışı. İstanbul: Okyanus Yayınevi, 2009.
  • Freud, Sigmund. Bir Yanılsamanın Geleceği. İstanbul: İdea Yayınları, 2000.
  • Geyer, Anne L.-Baumeister, Roy F. “Din, Ahlak ve Özdenetim: Değerler Erdemler ve Kötü Alışkanlıklar”. çev. Metin Güven. Din ve Maneviyat Psikolojisi – Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. eds. Raymond F. Paloutzian- Crystal L. Park, çev. eds.İhsan Çapçıoğlu-Ali Ayten, Ankara: Phoenix Yayınevi, 241-287, 2013.
  • Goldman, Ronald. “Düşünme ve Dine Tatbiki”. E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (Ekim, 2001), 419-448.
  • Goleman, Daniel. Duygusal Zekâ. Ankara: Varlık Yayınları, 1998.
  • Göğer, Tuğçe-Arslantürk, Gökhan. “Çocuklarda Benlik Düzenleme ve Benlik Tükenmesi, Benlik Düzenlemenin Gelişimi, Sonuçları ve Sınırlı Kaynak Modeli”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 45 (2021), 375-400.
  • Gökten, Pınar Okan. “Baumeister’ın Ego Tükenmesi Teorisi Çerçevesinde Denetçi Yargısı”. İşletme Araştırmaları Dergisi 9/4 (2017), 902-9015. DOI: 10.20491/isarder.2017.364.
  • Güçlücan, Zeynep. Dürtü Kontrolü. Erişim: 05.08.2021 https,//www.e-psikiyatri.com/durtu-kontrolu.
  • Gülmez, Çiğdem. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ahlaki Çözülme Ve Dindarlık. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
  • Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2010.
  • İnan, Abdülkadir. “Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları” Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/4 (1952), 19-30.
  • James, William. Dinsel Deneyimin Çeşitleri. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2017.
  • James, William. Faydacılık. Ankara: Yeryüzü Yayınevi, 2003.
  • Jung, Carl Gustav. Analitik Psikoloji. İstanbul: Payel Yayınları, 2006.
  • Kankoç, Rümeysa. “Özgür İradeye Yönelik Genel Yaklaşımlar, Özgür İradenin Nörobilimsel Açıdan İncelenmesi ve Özgür İradenin Varlığı Sorununun Tıp Etiğine Etkileri”. Türkiye Biyoetik Dergisi 6/4 (2019), 154-164.
  • Kara, Ergül. Üniversite Öğrencilerinin Depresyon Düzeylerinin Bağlanma Stilleri ve Bilinçli Farkındalık İle İlişkisi, Öz Kontrolün Aracılık Rolü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  • Karlılar, Gizem. “İradesizlik Bulaşıcıdır”. Bilim ve Teknik Dergisi 507 (Şubat 2010), 8.
  • Kartal, Enes. “İmanın Psikolojik Unsurları”. Jurnal of Analytic Divinity 3/1 (2019), 94-102.
  • Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’an Psikolojisi Konuları. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
  • Koç, Emel. “Gabriel Marcel’e Göre Fanatizm”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 22 (Aralık 2010), 127-138.
  • Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi. İstanbul, Kuraldışı Yayıncılık, 2001.
  • Mischel, Walter. Marshmallow Testi. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2016.
  • Okan, Nesrullah. İrade ve Ahlaki Bütünlüğün Olumlu Psikolojik Çıktıları Üzerine Bir Karma Yöntem Araştırması. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
  • Onur, Ferhat. İrademiz Özgür Değil, Metafizik Bir Problem Olarak Özgür İrade. Metazihin Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi 3/1 (Haziran 2020), 13-40.
  • Payot, Jules. İrade Terbiyesi. İstanbul: Karbon Kitaplar, 2020.
  • Sağır, Rukiye. Ergenlerde Dindarlık, Öz Denetim Ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi. İstanbul, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi ve Bilim. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
  • Taslaman, Caner. Fıtrat Delilleri. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2017.
  • Tokur, Behlül. Stres ve Dindarlık Üzerine Bir Araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
  • Topçu, Nurettin. İradenin Davası. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1998.
  • Vohs, Katleen D. vd. “Motivation, Personal Beliefs, and Limited Resources all Contribute to Self-Control”. Journal of Experimental Social Psychology 48 (2012), 943-947. https://doi:10.1016/J.JESP.2012.03.002.
  • Yetkin, Muhammed Ali. “Çalışanların Kısa Öz-Kontrol Algıları Üzerine Görgül Bir Araştırma“. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 55/2 (2020), 1258-1281.
  • Zambak, Aziz Fevzi. “Free Will and Artificial Intelligence”. METAZİHİN Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi 1/2 (Aralık 2018), 167-181.
Toplam 50 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Felsefe
Bölüm Derleme Makaleleri
Yazarlar

Mahir Kılıçoğlu 0000-0002-3923-0853

Yayımlanma Tarihi 15 Eylül 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 5 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD Kılıçoğlu, Mahir. “İrade: Din Psikolojisi Perspektifinden Bir İnceleme”. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (Eylül 2021), 130-158.
 Kapak Resmi İndir

                                

                                    Kastamonu İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 International License (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.