Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki matematiksel kavramların matematik dersi öğretim programı bağlamında incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 609 - 628, 02.12.2022

Canan Laçin Şimşek Nuray Çalışkan Dedeoğlu Mustafa Talha Soysal

https://doi.org/10.33400/kuje.1148775

Öz

Bu çalışmada, fen bilimleri ders kitaplarında bulunan matematik kavramlarını belirleyerek, ilgili fen bilimleri dersi konu öğretimi öncesinde bu kavramların matematik dersinde yer alma durumlarını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 2018 yılında yayınlanan Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’na göre hazırlanmış, ortaokulun her düzeyinden birer ders kitabı, Matematik Dersi Öğretim Programı dikkate alınarak doküman incelemesi yöntemiyle incelenmiştir. İçerik analizinin kullanıldığı çalışmada, farklı öğrenme alanları ve sınıf düzeylerine ait matematik kavramlarının, fen bilimleri dersi üniteleri ve sınıflar bazındaki dağılımı araştırılmıştır. Bulgular, bazı matematik kavramlarının Matematik Dersi Öğretim Programı’nda ilişkili fen bilimleri konularının öğretiminden sonra yer aldığını göstermiştir. Fen bilimleri ders kitaplarında yer alan üniteler ve ortaokul matematik dersi öğrenme alanlarına ait incelemeler yapıldığında, matematik kavramlarının fen ünitelerinin her birinde bulunduğu ve bu kavramların olasılık dışındaki tüm matematik öğrenme alanları ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Cebir öğrenme alanına ait matematik kavramlarının çoğunun Matematik Dersi Öğretim Programı’nda daha ileriki sınıflarda yer aldığı tespit edilmiştir. Çoğunlukla ilkokul ve ortaokul düzeyi ve az da olsa lise düzeyi matematik kavramlarına ulaşılan çalışmada, en fazla uyumsuzluğun 5. ve 6. sınıflarda yer aldığı, zamanlama uyumsuzluğu açısından en sık karşılaşılan kavramın ise çizgi grafik olduğu tespit edilmiştir. Öğretim programlarının geliştirilmesinde fen bilimleri/matematik dersleri arasındaki uyum çalışmalarının sağlanması, fen konularının anlaşılmasına önemli katkılar sunacaktır.

Anahtar Kelimeler

ortaokul fen bilimleri dersi, matematik kavramları, matematik dersi öğretim programı, ortaokul fen bilimleri ders kitabı

Teşekkür

Bu çalışma, 1. Uluslararası İnformal Öğrenme Kongresi’nde özet bildiri olarak sunulmuştur.

Examination of mathematical concepts in middle school science textbooks according to the mathematics curriculum

Öz

The aim of this study is to determine the mathematical concepts in the science textbooks and to reveal the situation of these concepts in the mathematics course before the related science teaching. One textbook from each middle school level, prepared according to the 2018 science curriculum, was examined by document analysis method, taking into account the mathematics curriculum. In the study, in which content analysis was used, the distribution of mathematical concepts belonging to different learning areas and grade levels on the basis of science course units and classes was investigated. The findings showed that some mathematical concepts were included in the mathematics curriculum after the teaching of related science subjects. When the units in the science textbooks and the middle school mathematics learning areas were examined, it has been determined that mathematical concepts are found in each of the science units and these concepts are related to all mathematics learning areas except probability. It has been determined that most of the mathematical concepts belonging to the field of algebra learning take place in the later classes in the mathematics curriculum. In the study, which mostly reached primary and middle school level and a little high school level mathematical concepts, it was determined that the most mismatch was in the 5th and 6th grades, and the most common concept in terms of timing mismatch was the line graph. Providing harmonization studies between science/mathematics courses in the development of curricula will make significant contributions to the understanding of science subjects.

Anahtar Kelimeler

middle school science course, mathematical concepts, mathematics curriculum, middle school science textbook

Kaynakça

• Abad E. A. (1994). Rethinking mathematics. The Science Teacher, 61(8), 34-37.
• Aytekin, C., & Aydın, F. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin fen ve matematik öğretim programlarının entegrasyonuna yönelik görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 443-464. https://doi.org/10.19171/uefad.368850
• Balian, R. (1998). Mathématiques et sciences de la nature. La Jaune et la Rouge, 540, 41-45.
• Başkan, Z., Alev, N., & Karal, I. S. (2010). Physics and mathematics teachers’ ideas about topics that could be related or integrated. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1558–1562.
• Beauford, J. E., & Hernandez, P. (2005). Identifying mathematics in elementary science. The Texas Science Teacher, April, 36-42.
• Bulunuz, N., & Ergül, R. (2001). Öğretmen adaylarının fen öğretiminde matematik bilgiyi ve laboratuvar ölçüm araçlarını kullanmalarında kendilerine olan güvenlerini belirleme üzerine bir inceleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 64-21.
• Bütüner, S. Ö., & Uzun, S. (2011). Fen öğretiminde karşılaşılan matematik temelli sıkıntılar: Fen ve teknoloji öğretmenlerinin tecrübelerinden yansımalar. Journal of Theoretical Educational Science, 4(2), 262-272.
• Czerniak, C. M., Weber, Jr., W. B., Sandmann, A., & Ahem, J. (1999). A literature review of science and mathematics integration. School Science and Mathematics, 99(8), 421-430.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştirma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (6. baskı). [Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches]. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev., Eds.). Siyasal Kitapevi (Orijinal eserin yayın tarihi 2013).
• Çavuş Erdem, Z., & Gürbüz, R. (2017). Öğrencilerin hata ve kavram yanılgıları üzerine bir inceleme: Denklem örneği. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 640-670. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2017.25
• Çeken, A., & Ayas, C. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji ile sosyal bilgiler ders programlarında oran ve orantı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 669-679.
• Deringöl, Y., & Gülten, D. Ç. (2016). Öğretmen adaylarının “fen eğitiminde matematiğin kullanılması” ile ilgili görüşleri: Bir metafor analizi çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 43-50.
• Deveci, Ö. (2010). İlköğretim altıncı sınıf fen ve teknoloji dersi kuvvet ve hareket ünitesinde fen-matematik entegrasyonunun akademik başarı ve kalıcılık üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi.
• Elliott, B., Oty, K., McArthur, J., & Clark, B. (2001). The effect of an interdisciplinary algebra/science course on students’ problem solving skills, critical thinking skills and attitudes towards mathematics. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 32(6), 811–816.
• Feynman, R. P. (2002). Keşfetmenin hazzı (M. M. Türkoğlu, çev.). Alfa Yayınları.
• Frykholm, J. A., & Glasson, G. E. (2005). Connecting science and mathematics instruction: Pedagogical context knowledge for teachers. School Science and Mathematics, 105(3), 127-141.
• Furner, M. J., & Kumar, D. D. (2007). The mathematics and science integration argument: A stand for teacher education. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3(3), 185-189. https://doi.org/10.12973/ejmste/75397
• Güleç, S., & Alkış, S. (2003). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin derslerdeki başarı düzeylerinin birbiriyle ilişkisi. İlköğretim-Online, 2(2), 19-27.
• Howe, C., Nunes, T., & Bryant, P. (2011). Rational number and proportional reasoning: Using intensive quantities to promote achievement in mathematics and science. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(2), 391–417. https://doi.org/10.1007/s10763-010-9249-9
• Kapur, J. N. (1986). L’utilisation des mathématiques dans les autres disciplines. R. Morris (Ed.) içinde, Etudes sur l’enseignement des mathématiques: La formation des professeurs de mathématiques de l’enseignement secondaire (Vol. 4, ss. 135–149). UNESCO.
• Karaer, H. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin ilköğretim II. kademedeki fen bilgisi öğretimi hakkındaki görüşleri (Amasya örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 97-111.
• Karasu, İ., & Haşıloğlu, M. A. (2020). Okuduğunu anlama yorumlama ve dört işlem becerisinin 6. sınıf fen bilimleri dersi sürat konusundaki öğrenci başarısına etkisi. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 136-155. https://doi.org/10.18009/jcer.649866
• Kaya, D., Bozdağ, H. C., & Ok, G. (2018). Yedinci sınıf öğrencilerinin basınç konusundaki kavramsal anlamaları ve kavram yanılgılarının matematiksel hatalar açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 321-341.
• Kıray, S. A. (2010). The effectiveness of an integrated science and mathematics program in middle school (Unpublished dissertation). Hacettepe University.
• Laçin Şimşek, C. (2011). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. Pegem A Yayınları.
• Leahey, L. K. (1999). An interdisciplinary approach to integrated curriculum (Unpublished dissertation). Rowan University.
• Markwick, A., & Clark, K. 2016). Science + maths = a better understanding of science. Primary Science 145, 5-8.
• Matthews, K. E., Adams, P., & Goos M. (2009). Putting it into perspective: mathematics in the undergraduate science curriculum. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 40 (7), 891-902. https://doi.org/10.1080/00207390903199244
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• National Research Council [NRC]. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press. http://www.csun.edu/science/ref/curriculum/reforms/nses/nses-complete.pdf
• Obalı, B. (2009). Öğrencilerin fen ve teknoloji akademik başarısıyla Türkçede okuduğunu anlama ve matematik başarısı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Oktay Ciminli, E. (2013). 6. Sınıf fen ve teknoloji dersinin “yaşamımızdaki sürat” konusundaki matematik becerileri üzerine öğrenci ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi.
• Olusi, F. I., & Easter, A. (2010). Mathematics as a foundation for children education in science and technology. Pakistan Journal of Social Sciences, 7(3), 275-278. https://doi.org/10.3923/pjssci.2010.275.278
• Ostermeier, C., Prenzel, M., & Duit, R. (2010). Improving Science and Mathematics Instruction: The SINUS Project as an example for reform as teacher professional development. International Journal of Science Education, 32(3), 303–327. https://doi.org/10.1080/09500690802535942
• Pang, J. S., & Good, R. (2000). A review of the integration of science and mathematics: Implications for further research. School Science and Mathematics, 100(2), 73-82. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2000.tb17239.x
• Pektaş, M., Sadak, M., İncikabı, L., & Kayabaşı, B. (2022). Fen bilimleri ders kitaplarının matematik içeriklerinin incelenmesi: Bağlantılı ders kitapları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 98-121.
• Sulak, H. (1992). Lise matematik öğretim programlarının fen dersleri programlarına uygunluğu üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Temel, H., Dündar, S., & Şenol, A. (2015). Öğretmenlerin fen ve teknoloji dersinde matematikten kaynaklanan güçlükleri giderme yolları ve fen-matematik entegrasyonunun önemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 153-176.
• Treiner, J. (2018). Les rapports mathématiques/physique au lycée: Quelques généralités et une expérience concrète. Le Bup, 112(1000), 45-54.
• Ulm, V. (2011). Liens entre enseignement mathématique et enseignement scientifique dans les programmes allemands SINUS. Les defis de l'enseignement des mathematiques dans l'education de base (ss. 65-67). UNESCO.
• Uzun, S., Bütüner, S. Ö., & Yiğit, N. (2010). A comparison of the results of TIMSS 1999-2007: The most successful five countries-Turkey sample putting it into perspective: Mathematics in the undergraduate science curriculum. İlköğretim Online, 9(3), 1174-1188.
• Wang, J. (2005). Relationship between mathematics and science achievement at the 8th grade. International Online Journal Science Mathematics Education, 5, 1-17.
• West, S. S., Vasquez-Mireles, S., & Coker, C. (2006). Mathematics and/or science education: Separate or integrate? Journal of Mathematical Sciences & Mathematics Education, 11-18.
• Yaman, H., Bahar, M., Durmuş, S., Yılmaz, M., Özyurt, Y., & Somoncu Demir, N. (2018). Fen ve matematik öğretmen adaylarının fen ve matematik entegrasyonuna yönelik algılarının ve uygulama yeterliliklerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 13(4), 1305-1340.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.