Okul yöneticilerinin mesleki gelişimi: Etkinlikler, engeller ve öneriler

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 353 - 373, 31.05.2023

Bayram Bozkurt

https://doi.org/10.33400/kuje.1251391

Öz

Araştırmada okul yöneticilerinin mesleki gelişimlerini sağlamak amacıyla neler yaptıkları, mesleki gelişimin önündeki engelleri, hangi konularda mesleki gelişime ihtiyaç duydukları ve sürdürülebilir mesleki gelişimleri ile ilgili önerileri ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda araştırma nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji (olgubilim) deseni ile tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenen 19 okul yöneticisinden oluşmaktadır. Araştırmada katılımcıların çeşitliliği yaş, branş, okul kademesi, öğrenim durumu, yönetimdeki görevi, öğretmenlikteki mesleki kıdemi, okul yöneticiliği görev süresi, okul yöneticiliğine ilişkin eğitimlere katılıp katılmadığı gibi kriterler aracılığı ile sağlanmaya çalışılmıştır. Araştırma sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanan verilerin değerlendirilmesi içerik analizi yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda araştırmacı tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Görüşme formu araştırmaya katılan okul yöneticilerinin kişisel bilgilerinin yer aldığı bölüm ile 6 açık uçlu sorunun yer aldığı iki bölümden oluşmaktadır. Araştırma sonucunda okul yöneticileri mesleki gelişimleri konusunda çoğunlukla hizmet içi eğitimlere katıldığını belirtmişlerdir. Mesleki gelişim etkinliklerinin yönetim becerilerini geliştirme açısından kendilerine, olumlu okul iklimi ve etkili örgütsel iletişim açısından okula katkıları olduğunu ifade etmişlerdir. İş yükü yoğunluğunun mesleki gelişimlerine katılım konusunda kendilerine engel oluşturduğunu ve iletişim becerilerini geliştirme konusunda mesleki gelişim etkinliklerine ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir. Sürdürülebilir mesleki gelişim için ise daha sık, daha çok sayıda ve ihtiyaca yönelik hizmet içi eğitimlerin gerçekleştirilmesi gerektiğini önermektedirler.

Anahtar Kelimeler

Mesleki gelişim, okul yöneticisi, olgu bilim, içerik analizi, Professional development, school administrators, phenomenology, content analysis

Destekleyen Kurum

Çalışma sürecinde herhangi bir kurum tarafından destek alınmamıştır.

Professional development of school administrators: Activities, obstacles and recommendations

Öz

The study's goal was to demonstrate what school leaders do to ensure their professional development, the barriers to professional development, which subjects they require, and their recommendations for long-term professional development. In this context, this study adopts a phenomenological design, which is qualitative research design. The study group consists of 19 school administrators chosen using the maximum diversity sampling method. In the study, the diversity of the participants was tried to be provided through the criteria such as age, branches, school levels, education status, duties in management, professional seniority in teaching, school management term, school management. Content analysis methods were used to evaluate data collected during the study through the form of semi-structured interviews. In line with the purpose of the research, a semi -structured interview form was prepared by the researcher. The interview form consists of two sections with the personal information of the school administrators participating in the research and 6 open -ended problems. According to findings of study, school administrators primarily participated in-service trainings for professional development. They said schools benefited from professional development activities by developing management skills, fostering positive school climate and promoting effective organizational communication. They stated that intensity of their workload made participation in professional development difficult, that they needed professional development activities to improve their communication skills. They advocated for more frequent, need-based in-service trainings to promote long-term professional development.

Anahtar Kelimeler

Professional development, school administrators, phenomenology, content analysis

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1998). Teknik ve toplumsal yönleriyle okul yöneticiliği. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K. & Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerin yeterliliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya ili). Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164), 159-175.
• Akay, F., Turan, T., & Benzer, M. (2022). Ülkemizdeki eğitim kurumlarında eğitim yöneticisi seçme ve atama kriterlerinin incelenmesi. Journal of Social Research and Behavioral Sciences, 8(16), 393-407. https://doi.org/10.52096/jsrbs.8.16.24
• Akçadağ, T. (2014). Okul yöneticilerinin bakış açılarıyla yöneticilerin yetiştirilme, atama ve yer değiştirmeleri; sorunlar ve çözümler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(29), 135-150.
• Aküzüm, C. (2016). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin eğitim yönetimi programı bağlamında lisansüstü eğitime bakış açılarının incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (67), 85-108.
• Aktepe, V. (2014). Okul yöneticilerinin seçme ve yetiştirme uygulamalarına yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 89-105.
• Arı, M. (2014). Resmi ortaokul yöneticilerinin mesleki gelişim faaliyetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Atay, K. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin genel ve iş tutum ve davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 471-482.
• Babaoğlan, E., Nalbant, A. & Çelik, E. (2017). Okul başarısına okul yöneticisinin etkisine ilişkin öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 93-109. https://doi.org/10.21764/efd.82932
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Balyer, A. & Gündüz, Y. (2011). Değişik ülkelerde okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Türk eğitim sistemi için bir model önerisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 182-197.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Birel, F. K., & Erçek, M. K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetimine ilişkin görüşler. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(3), 169-177.
• Bizzell, B. E. (2011). Professional development of school principals in the rural Appalachian region of Virginia (Doctoral dissertation, Virginia Tech). State University.
• Bozan, S. & Ekinci, A. (2019). Okul müdürlerinin öğretmen performans değerlendirme yeterliliklerinin okul müdürleri ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69), 142-161. https://doi.org/10.17755/esosder.412344
• Brauckmann, S., Pashiardis, P., & Ärlestig, H. (2020). Bringing context and educational leadership together: fostering the professional development of school principals. Professional Development in Education, 1-12. https://doi.org/10.1080/19415257.2020.1747105
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayıncılık, Ankara
• Butler, K., (2008). Principal preparation programs. District Administration 44(10), 66- 68.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Özcan, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (29. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N. (2005). Türkiye de okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2). 249-274.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand Oaks:Sage Publications.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Los Angeles, CA: Sage Publications.
• Çelik, V. (2015). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çınkır, Ş. (2003). Örgütlerde personel geliştirme. Cevat Elma ve Kamile Demir (Ed.), Yönetimde çağdaş yaklaşımlar içinde (ss. 85-107). Anı Yayıncılık.
• Danışmaz, İ. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin okul yönetme yeterliliklerinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Diş, O., & Akbaşlı, S. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102.
• Frankel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education.(6th. Ed.) McGraw Hill.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe-yöntem-analiz (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Gürkan, H. & Toprakcı, E. (2018). İlkokul müdürlerinin mesleki gelişimi, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 64-81, https://doi.org/10.19160/ijer.434582
• Kasalak, G. (2020). Okul yöneticileri kendi mesleki gelişim etkinliklerini nasıl algılıyorlar? Yaşadıkça Eğitim, 34(1), 111-130. https://doi.org/10.33308/26674874.2020341139
• Kaya, A., Çepni, S., & Küçük, M. (2004). Fizik öğretmenlerinin laboratuarlara yönelik hizmet içi ihtiyaçları için bir program geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 41–56.
• Kazak, E. ve Aygün, M. (2022). Okul müdürlerinin çatışma durumunda duygusal zekâ becerilerini yönetebilme yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 745-768. https://doi.org/10.37669/milliegitim.799658
• Koçak, S., & Başkan, G. A. (2013). Okul müdürleri tarafından kullanılan çatışma yönetim yöntemlerinin etkililik düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 212-224.
• Korkmaz, M. (2005). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi: Sorunlar, çözümler ve öneriler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010). Okul temelli mesleki gelişim kılavuzu. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06153206_otmg_kYlavuz.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). Millî eğitim bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına yönetici seçme ve görevlendirme yönetmeliği. Resmi Gazete, 05.02.2021/31386
• Murphy, G. A. & Calway, B. A. (2008). Professional development for professionals: Beyond sufficiency learning. Australian Journal of Adult Learning, 48(3), 424-444.
• Özdemir, S. (2012). Türk eğitim sisteminin yapısı, eğilimleri ve sorunları. Özdemir, S. (Ed.), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s. 1-49). Nobel Yayıncılık.
• Özdemir, S., Köse, M. F., & Kavgacı, H. (2014). Türkiye'de eğitim yönetimi alanındaki yüksek lisans programlarının okul liderliği standartları çerçevesinde değerlendirilmesi. Mukaddime, 5(1), 1-26.
• Özdoğru, M., & Güçlü, N. (2021). Okul yöneticilerinin yaptıkları yönetimsel hataların mesleki gelişim ve öğrenme bağlamında incelenmesi: hatalardan öğrenme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 6(1), 46-62.
• Özer, B. (2004, Haziran 6-9). Öğretmenlerin hizmetçi eğitimi: Katılma durumları, beklentileri ve engelleri. 8. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulan bildiri.
• Peker, S., & Selçuk, G. (2011). Okul müdürlerinin yeterliklerinin eğitim öğretim sürecine etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 472-480.
• Polat, S., Uğurlu, C. T., & Aksu, M. B. (2018). Okul yöneticilerinin kendi mesleki gelişimleri ve okulu geliştirmeye yönelik liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 205-224. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s9m
• Poliakova, I. V., Rachek, S. V., Andryushchenko, I. S., Alekseeva, P. M., & Sergeeva, M. G. (2021). Training of future education managers for professional activities. Propósitos y representaciones, 9(3), 19-29. https://doi.org/10.20511/pyr2021.v9nSPE2.1106
• Recepoğlu, E., & Kılınç, A. Ç. (2014). Türkiye'de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1817-1845.
• Salazar, P. S. (2007). The professional development needs of rural high school principals. The Rural Educator, 28(3), 20-27.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75.
• Spillane, J. P., & Sun, J. M. (2022). The school principal and the development of social capital in primary schools: the formative years. School Leadership & Management, 42(1), 4-23. https://doi.org/10.1080/13632434.2020.1832981
• Süngü, H. (2012). Türkiye, Almanya, Fransa ve İngiltere’de okul müdürlerinin atanması ve yetiştirilmesi. Sakarya University Journal of Education, 2(1), 33-48.
• Şimşek, H. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı örnekler ve Türkiye için öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(307), 13-21.
• Şişman, M. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Pegem Akademi Yayınları.
• Şişman, M. (2010). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2014). Öğretim Liderliği. Pegem Akademi Yayınları.
• Turan, S., Yıldırım, N., & Aydoğdu, E. (2012). Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 63-76.
• Twycross, A., & Shields, L. (2005). Validity and reliability-what's it all about? Part 3 issues relating to qualitative studies. Paediatric nursing, 17(1), 36.
• Vandenberghe, R. (1995). Creative Management of a School. Journal of Educational Administration, 33(2), 31-51.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). SeçkinYayıncılık.