Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ile teknoloji liderliği öz-yeterlikleri arasındaki ilişki

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 481 - 512, 30.11.2024
https://doi.org/10.33400/kuje.1422899

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ile teknolojik liderlik öz-yeterlikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim ve öğretim yılında İstanbul ilindeki özel ve devlet okullarının yöneticileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise tabakalı örneklem yöntemi ile seçilen 326 okul yöneticisidir. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği” ve “Eğitim Yöneticileri Teknoloji Liderliği Öz-yeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ve teknoloji liderliği öz-yeterlikleri yüksek düzeyde bulunmuştur. Okul müdürlerinin proaktif kişilik özellikleri, müdür yardımcılarının proaktif kişilik özellikleri düzeyinden daha yüksektir. Teknolojiye yönelik hizmet içi eğitim alan okul yöneticilerinin eğitim almayan yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri düzeyinden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri cinsiyet, yaş, okul kademesi, yönetici olarak hizmet yılı, okul türü değişkenlerine göre farklılaşmamaktadır. Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz-yeterlikleri cinsiyet, yaş, unvan, hizmet yılı ve teknolojik yeterliği geliştirmeye yönelik hizmet içi eğitim alma durumuna göre farklılaşırken; öğrenim düzeyi, okul kademesi, okul türü değişkenlerine göre farklılaşmamaktadır. Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ile teknoloji liderliği öz yeterlikleri ve alt boyutları olan vizyoner liderlik, dijital öğrenme kültürü, profesyonel uygulamada mükemmellik, sistematik gelişim, dijital vatandaşlık arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özelliklerinin teknolojik liderlik öz-yeterliklerini %41 düzeyinde açıkladığı belirlenmiştir.

Etik Beyan

Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden 23.12.2022 tarih ve E-59090411-20-66599336 sayılı olur ile anket izni alınmıştır. Etik kurul izin bilgileri Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Etik değerlendirme karar tarihi: 19.12.2022 Etik değerlendirme belgesi sayı numarası: 2022/11

Teşekkür

Bu çalışma, Doç. Dr. Esra TÖRE’nin danışmanlığında Samet KUKAL (2023) tarafından hazırlanan “Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ile teknoloji liderliği öz-yeterlikleri arasındaki ilişki” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

  • Akbaba Altun, S., & Gürer, M. D. (2008). School administrators’ perceptions of their roles regarding information technology classrooms. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 33, 35-54.
  • Akın, A., Abacı, R., Kaya, M., & Arıcı, N. (2011). Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği’nin (KPÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. In ICES11 International Conference on Educational Sciences, June, 22, 25.
  • Aksoy, B. (2014). Müşteri sadakati oluşturmada müşteri ilişkileri yönetiminin önemi: TAV işletme hizmetleri A.Ş. örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
  • Algam, E. (2022). Öğretmenlerin kolektif sorumluluğunun oluşmasında okul yöneticilerinin proaktif davranışlarının rolünün incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Anderson, R. & Dexter, S. (2005). School technology leadership: An empirical ivestigation of prevalence and effect. Educational Administration Quarterly, 41(1), 49-82. https://doi.org/10.1177/0013161X04269517
  • Ayçiçek, A. (2021). Öğretmen adaylarının proaktif kişilik özellikleri, başarı motivasyonları ve öznel mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Bakker A.B., Tims M. & Derks D. (2012). Proactive personality and job performance: the role of job crafting and work engagement. Human Relations, 65(10), 1359-1378. http://dx.doi.org/10.1177/0018726712453471
  • Baltacı, H. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin bilgisayar tutumları ile öz-yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
  • Banoğlu, K. (2011). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ve teknoloji koordinatörlüğü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 199-213.
  • Batur, Z. & Uygun, K. (2012). İki neslin bir kavram algısı: Teknoloji. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012) 5(1), 74-88. http://dx.doi.org/10.12780/UUSBD106
  • Bayat, B. (2005). Örgüt içerisindeki rol ve işlevleri bakımından “orta kademe” yöneticileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 1-13.
  • Baybara, M. (2018). Devlet ve özel ilköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin yeterlikleri. (İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi örneği). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Bayram S. A. (2020). Okul Yöneticilerinde rol modeli özellikleri ve bu özelliklerin öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimlerine katkısı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ege Üniversitesi.
  • Bertolino, M., Truxillo, D. M., & Fraccaroli, F. (2011). Age as moderator of the relationship of proactive personality with training motivation, perceived career development from training, and training behavioral intentions. Journal of Organizational Behavior, 32(2), 248-263. http://dx.doi.org/10.1002/job.670
  • Bindl, U. K., & Parker, S. K. (2010). Proactive work behavior: Forward-thinking and change-oriented action in organizations. APA Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 2, 567-598. http://dx.doi.org/10.1037/12170-019
  • Bishop, K., Webber, S. S. & O’Reilly, R. (2011). Preparation and prior experience in issue-selling success. Journal of Managerial Issues, 323–340.
  • Bledow, R., & Frese, M. (2009). A situation judgment test of personal initiative and its relationship to performance. Personel Psychology, 62(2), 229-258.
  • Bülbül, T., & Çuhadar, C. (2012). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterlik algıları ile bilgi e-iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 474-499.
  • Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2018). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Atıf İndeksi, 001-248.
  • Can, H., Aşan Azizoğlu, Ö., & Miski Aydın, E. (2015). Örgütsel davranış. Siyasal Kitabevi.
  • Cantürk, G., & Aksu, T. (2017). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(4), 21-38.
  • Covey, S. R. (2004). The seven habits of highly effective people: Powerful lessons in personal change. UK: Simon and Schuster.
  • Çakır, R. (2013). Okullarda teknoloji entegrasyonu, teknoloji liderliği ve teknoloji planlaması. Ed. Çağıltay, K. ve Göktaş, Y., Ankara: Öğretim Teknolojileri Temelleri: Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler (ss. 397-412). Pegem Akademi.
  • Çakır, R., & Aktay, S. (2018). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlikleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 37(37), 37-48.
  • Çalık, T., Çoban, Ö., & Özdemir, N. (2019). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterlikleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(1), 83-106.
  • Çelik, E., & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1221-1240.
  • Çetin, F. (2011). Business and Economics Research Journal, 2(3), 69-85.
  • Çini, P. E. (2014). Yönetici ve çalışanların proaktif kişilik özellikleri ve ilişkisel bağımlı benlik düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Çoban, T., & Seferoğlu, S. S. (2016). Eğitim yöneticilerinin teknoloji lideri olma durumlarıyla ilgili bir inceleme. 10. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu (ICITS 2016), 441-443.
  • Dede, Y. E., & Koçoğlu Sazkaya, M. (2018). The mediating role of employee loyalty between employee empowerment and employee innovative behavior: a study from teknopark Istanbul. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 55-82.
  • Demir, A. H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleğe yönelik tutum ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki: Elâzığ ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Demir, A. H., & Arabacı, İ. B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 12(23), 1-21.
  • Demiraçan A. (2019). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.
  • Demirsoy, S. (2016). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlikleri ile öğretmenlerin teknolojik pedagojik bilgi düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Deniz, L., & Teke, S. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 351-373. http://dx.doi.org/10.33711/yyuefd.692949
  • Durak, D., & Özüdoğru, G. (2023). School principals’ technological leadership self-efficacies and 21 st century teacher skills. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 330-342.
  • Durnalı, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre okul müdürlerinin sergilediği teknolojik liderlik davranış düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(2), 401-430. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.449484
  • Ekinci, A. (2010). İlköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmenlerin mesleki sorunlarına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 9(2), 734-748.
  • Er. N. (2018). İlkokul öğretmenlerinde öz yeterliğin yordayıcıları olarak psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik özellikleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Ergişi, K. (2005). Bilgi teknolojilerinin okulda etkin kullanımı ile ilgili okul yöneticilerinin teknolojik yeterliklerinin belirlenmesi (Kırıkkale ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
  • Esplin, N. (2017). Utah elementary school principals’ preparation as technology leadership [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Utah State University, Logan, Utah.
  • Fidan, T., & Balcı, A. (2016). Principal proactivity: School principals’ proactive. Ed. Erçetin, Ş. Ş., Applied Chaos and Complexity Theory in Education Information Science Imprint-IGI Global: United States of America, 29- 58.
  • Frese, M., & Fay, D. (2001). Personal initiative: an active performance concept for workin the 21st century. Research in organizational behavior, 23, 133-187, http://dx.doi.org/10.1016/S0191-3085(01)23005-6
  • Fuller, J. B., Hester, K., & Cox, S.S. (2010). Proactive personality and job performance: exploring job autonomy as a moderator. Journal of Managerial Issues, 22(1), 35-51.
  • Ghitulescu, B. (2018). Psychosocial effects of proactivity: The interplay between proactive and collaborative behavior. Personnel Review, 47, 2, 294-318, http://dx.doi.org/10.1108/PR-08-2016-0209
  • Görgülü, D. Küçükali, R. & Ada, Ş. (2013). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz-yeterlilikleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 53-71.
  • Görgülü, D., & Küçükali, R. (2018). Öğretmenlerin teknolojik liderlik özyeterliklerinin incelenmesi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 1-12.
  • Griffin, M. A., Neal, A., & Parker, S. K. (2007). A new model of work role performance: Positive behavior in uncertain and interdependent contexts. Academy of Management Journal, 50(2), 327–347. http://dx.doi.org/10.5465/amj.2007.24634438
  • Gün, F., & Çoban, Ö. (2019). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterliklerinin incelenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 39-48.
  • Gürsel, R. S. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlilikleri ile medya ve teknoloji kullanımı ve tutumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Hacıfazlıoğlu, Ö., Karadeniz, Ş., & Dalgıç, G. (2011). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 97–121.
  • Halıcı Karabatak, S. (2018). Öğretmenlerin proaktif davranış düzeyleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mecmua, (5), 48-64.
  • Hatipoğlu, A. Y. (2019). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile proaktif davranış düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Hooijberg, R., & Choi, J. (2001). The impact of organizational characteristics on leadership effectiveness models an examination of leadership in a private and a public sector organization. Administration & Society, 33(4), 403–431.
  • Howard-Grenville, J. A. (2007). Developing issue-selling effectiveness over time: Issue selling as resourcing. Organization Science, 18(4), 560–577.
  • Jawahar, I. M., Kisamore, J. L., Stone, T. H., & Rahn, D. L. (2012). Differential effect of inter-role conflict on proactive individual’s experience of burnout. Journal of Business and Psychology, 27(2), 243-254. http://dx.doi.org/10.1007/s10869-011-9234-5
  • Kalafat, Z. (2012) Ortaöğretim öğretmenlerinin kişilik özelliklerinin öğretmen yeterliliklerine etkisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Karababa, B., Yılmaz, E., Kurudirek, A., & Kurudirek, M. İ. (2022). Beden eğitimi öğretmen adaylarının proaktiflik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6. Akademik Spor Araştırmaları Kongresi Özel Sayısı, 309-323.
  • Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. Basım). Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kearsley G. & Lynch V. (1994). Leadership in the age of technology: the new skills, Journal of Research on Computing in Education, 25(1), 1-9.
  • Kearsley, G., & Lynch, W. (1994). Educational leadership in the age of technology: the new skills. Greg Kearsley & William Lynch (Eds.), Educational Technology Leadership Perspectives. Educational Technology Publications.
  • Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(46), 199-226.
  • Li, M., Wang, Z., Gao, J. & You, X. (2017). Proactive personality and job satisfaction: The mediating effects of self-efficacy and work engagement in teachers. Current Psychology, 36, 48-55. http://dx.doi.org/10.1007/s12144-015-9383-1
  • Mazlum, A. A. (2019) Belirsizlik yönetimi ve proaktif davranışlar [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Nelson, K. W. (2011). Motivation and personality: an examination of the big five personality trait factors and their relationship with sales performance in a non-cash ıncentive program (Unpaublished Doctoral Thesis), Capella University.
  • Öztürk, (2021). Lise yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
  • Pektaş, H. M., & Kış, A. (2016). Okul yöneticilerinin değişimi uygulama yeterliklerine ilişkin öğretmen görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(6), 23-33.
  • Sağbaş, H. (2019). Ortaokul yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterliliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Sincar, M. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin bir inceleme (Gaziantep ili örneği) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi
  • Sincar, M., & Aslan, B. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 571 – 595.
  • Şişman Eren, E. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin eğitim teknolojilerini sağlama ve kullanmada gösterdikleri liderlik davranışları [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Tunca, S., Elçi, M., & Murat, G. (2018). Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 325-335. http://dx.doi.org/10.30803/adusobed.413208
  • Tuncer, M & Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık özyeterliklerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırılması. Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 719-737.
  • Ulukaya, F. (2015). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterlikleri ile eğitim öğretim işlerini gerçekleştirme düzeyleri arasındaki ilişki (Tokat ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
  • Uncuoğlu Yolcu, İ., & Çakmak, A.F. (2017). Proaktif kişilik ile proaktif çalışma davranışı ilişkisi üzerinde psikolojik güçlendirmenin etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), 426-438.
  • Watts, C. D. (2009). Technology leadership, school climate, and technology ıntegration: a correlation study in k-12 public schools [Yayımlanmamış DoktoraTezi]. The University of Alabama.
  • Yahşi, Ö. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterliklerinin incelenmesi: İzmir örneği. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 3(2), 232-250.
  • Yıldızoğlu, H., & Burgaz, B. (2014). The relationship between school administrators’ five factor personality traits and their conflict management style preferences. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 295-310
  • Yousaf, A., Sanders, K., & Shipton, H. (2013). Proactive and politically skilled professionals: what is the relationship with affective occupational commitment?. Asia Pacific Journal of Management: APJM; Singapore, 30(1), 211-230. http://dx.doi.org/10.1007/s10490-011-9253-9
  • Yu, C., & Durrington, V. A. (2006). Technology standards for school administrators: an analysis of practicing and aspiring administrators’ perceived ability to performance standards. NASSP Bulletin, 90, 301-317. http://dx.doi.org/10.1177/0192636506295392

The relationship between proactive personality traits and technological leadership self-efficacy of school administrators

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 481 - 512, 30.11.2024
https://doi.org/10.33400/kuje.1422899

Öz

This study aims to examine the relationship between school administrators' proactive personality traits and their technological leadership self-efficacy. The research was conducted in the relational survey model, one of the quantitative research methods. The study population consists of the administrators of private and public schools in Istanbul in the 2022-2023 academic year. The research sample is made up of 326 school administrators selected by stratified sampling method. "Personal Information Form," "Abbreviated Proactive Personality Scale," and "Educational Administrators' Technology Leadership Self-Efficacy Scale" were used in the study. According to the study, school administrators' proactive personality traits and technology leadership self-efficacy were high. School principals' proactive personality traits were higher than assistant principals' proactive personality traits. It was determined that the level of proactive personality traits of school administrators who received in-service training on technology was higher than that of administrators who did not receive training. Proactive personality traits of school administrators do not differ according to gender, age, school level, years of service as administrator, and school type variables. While school administrators' technological leadership self-efficacy differed according to gender, age, title, years of service, and receiving in-service training to develop technological competence, it did not differ according to education level, school level, and school type variables. Positive and moderately significant relationships were found between school principals' proactive personality traits and technology leadership self-efficacy and its sub-dimensions: visionary leadership, digital learning culture, excellence in professional practice, systematic development, and digital citizenship. It was determined that school principals' proactive personality traits explained their technological leadership self-efficacy at 41%.

Kaynakça

  • Akbaba Altun, S., & Gürer, M. D. (2008). School administrators’ perceptions of their roles regarding information technology classrooms. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 33, 35-54.
  • Akın, A., Abacı, R., Kaya, M., & Arıcı, N. (2011). Kısaltılmış Proaktif Kişilik Ölçeği’nin (KPÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. In ICES11 International Conference on Educational Sciences, June, 22, 25.
  • Aksoy, B. (2014). Müşteri sadakati oluşturmada müşteri ilişkileri yönetiminin önemi: TAV işletme hizmetleri A.Ş. örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
  • Algam, E. (2022). Öğretmenlerin kolektif sorumluluğunun oluşmasında okul yöneticilerinin proaktif davranışlarının rolünün incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Anderson, R. & Dexter, S. (2005). School technology leadership: An empirical ivestigation of prevalence and effect. Educational Administration Quarterly, 41(1), 49-82. https://doi.org/10.1177/0013161X04269517
  • Ayçiçek, A. (2021). Öğretmen adaylarının proaktif kişilik özellikleri, başarı motivasyonları ve öznel mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Bakker A.B., Tims M. & Derks D. (2012). Proactive personality and job performance: the role of job crafting and work engagement. Human Relations, 65(10), 1359-1378. http://dx.doi.org/10.1177/0018726712453471
  • Baltacı, H. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin bilgisayar tutumları ile öz-yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
  • Banoğlu, K. (2011). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ve teknoloji koordinatörlüğü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 199-213.
  • Batur, Z. & Uygun, K. (2012). İki neslin bir kavram algısı: Teknoloji. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012) 5(1), 74-88. http://dx.doi.org/10.12780/UUSBD106
  • Bayat, B. (2005). Örgüt içerisindeki rol ve işlevleri bakımından “orta kademe” yöneticileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 1-13.
  • Baybara, M. (2018). Devlet ve özel ilköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin yeterlikleri. (İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi örneği). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Bayram S. A. (2020). Okul Yöneticilerinde rol modeli özellikleri ve bu özelliklerin öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimlerine katkısı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ege Üniversitesi.
  • Bertolino, M., Truxillo, D. M., & Fraccaroli, F. (2011). Age as moderator of the relationship of proactive personality with training motivation, perceived career development from training, and training behavioral intentions. Journal of Organizational Behavior, 32(2), 248-263. http://dx.doi.org/10.1002/job.670
  • Bindl, U. K., & Parker, S. K. (2010). Proactive work behavior: Forward-thinking and change-oriented action in organizations. APA Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 2, 567-598. http://dx.doi.org/10.1037/12170-019
  • Bishop, K., Webber, S. S. & O’Reilly, R. (2011). Preparation and prior experience in issue-selling success. Journal of Managerial Issues, 323–340.
  • Bledow, R., & Frese, M. (2009). A situation judgment test of personal initiative and its relationship to performance. Personel Psychology, 62(2), 229-258.
  • Bülbül, T., & Çuhadar, C. (2012). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterlik algıları ile bilgi e-iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 474-499.
  • Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2018). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Atıf İndeksi, 001-248.
  • Can, H., Aşan Azizoğlu, Ö., & Miski Aydın, E. (2015). Örgütsel davranış. Siyasal Kitabevi.
  • Cantürk, G., & Aksu, T. (2017). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik davranışları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(4), 21-38.
  • Covey, S. R. (2004). The seven habits of highly effective people: Powerful lessons in personal change. UK: Simon and Schuster.
  • Çakır, R. (2013). Okullarda teknoloji entegrasyonu, teknoloji liderliği ve teknoloji planlaması. Ed. Çağıltay, K. ve Göktaş, Y., Ankara: Öğretim Teknolojileri Temelleri: Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler (ss. 397-412). Pegem Akademi.
  • Çakır, R., & Aktay, S. (2018). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlikleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 37(37), 37-48.
  • Çalık, T., Çoban, Ö., & Özdemir, N. (2019). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterlikleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(1), 83-106.
  • Çelik, E., & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1221-1240.
  • Çetin, F. (2011). Business and Economics Research Journal, 2(3), 69-85.
  • Çini, P. E. (2014). Yönetici ve çalışanların proaktif kişilik özellikleri ve ilişkisel bağımlı benlik düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
  • Çoban, T., & Seferoğlu, S. S. (2016). Eğitim yöneticilerinin teknoloji lideri olma durumlarıyla ilgili bir inceleme. 10. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu (ICITS 2016), 441-443.
  • Dede, Y. E., & Koçoğlu Sazkaya, M. (2018). The mediating role of employee loyalty between employee empowerment and employee innovative behavior: a study from teknopark Istanbul. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 55-82.
  • Demir, A. H. (2020). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleğe yönelik tutum ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki: Elâzığ ili örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Demir, A. H., & Arabacı, İ. B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 12(23), 1-21.
  • Demiraçan A. (2019). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği stratejileri ile yenilik yönetimi yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.
  • Demirsoy, S. (2016). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlikleri ile öğretmenlerin teknolojik pedagojik bilgi düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Deniz, L., & Teke, S. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 351-373. http://dx.doi.org/10.33711/yyuefd.692949
  • Durak, D., & Özüdoğru, G. (2023). School principals’ technological leadership self-efficacies and 21 st century teacher skills. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 330-342.
  • Durnalı, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre okul müdürlerinin sergilediği teknolojik liderlik davranış düzeyi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(2), 401-430. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.449484
  • Ekinci, A. (2010). İlköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmenlerin mesleki sorunlarına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 9(2), 734-748.
  • Er. N. (2018). İlkokul öğretmenlerinde öz yeterliğin yordayıcıları olarak psikolojik dayanıklılık ve proaktif kişilik özellikleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Ergişi, K. (2005). Bilgi teknolojilerinin okulda etkin kullanımı ile ilgili okul yöneticilerinin teknolojik yeterliklerinin belirlenmesi (Kırıkkale ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
  • Esplin, N. (2017). Utah elementary school principals’ preparation as technology leadership [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Utah State University, Logan, Utah.
  • Fidan, T., & Balcı, A. (2016). Principal proactivity: School principals’ proactive. Ed. Erçetin, Ş. Ş., Applied Chaos and Complexity Theory in Education Information Science Imprint-IGI Global: United States of America, 29- 58.
  • Frese, M., & Fay, D. (2001). Personal initiative: an active performance concept for workin the 21st century. Research in organizational behavior, 23, 133-187, http://dx.doi.org/10.1016/S0191-3085(01)23005-6
  • Fuller, J. B., Hester, K., & Cox, S.S. (2010). Proactive personality and job performance: exploring job autonomy as a moderator. Journal of Managerial Issues, 22(1), 35-51.
  • Ghitulescu, B. (2018). Psychosocial effects of proactivity: The interplay between proactive and collaborative behavior. Personnel Review, 47, 2, 294-318, http://dx.doi.org/10.1108/PR-08-2016-0209
  • Görgülü, D. Küçükali, R. & Ada, Ş. (2013). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz-yeterlilikleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 53-71.
  • Görgülü, D., & Küçükali, R. (2018). Öğretmenlerin teknolojik liderlik özyeterliklerinin incelenmesi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 1-12.
  • Griffin, M. A., Neal, A., & Parker, S. K. (2007). A new model of work role performance: Positive behavior in uncertain and interdependent contexts. Academy of Management Journal, 50(2), 327–347. http://dx.doi.org/10.5465/amj.2007.24634438
  • Gün, F., & Çoban, Ö. (2019). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterliklerinin incelenmesi. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 39-48.
  • Gürsel, R. S. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlilikleri ile medya ve teknoloji kullanımı ve tutumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Hacıfazlıoğlu, Ö., Karadeniz, Ş., & Dalgıç, G. (2011). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliğine ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 97–121.
  • Halıcı Karabatak, S. (2018). Öğretmenlerin proaktif davranış düzeyleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mecmua, (5), 48-64.
  • Hatipoğlu, A. Y. (2019). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik sermaye algıları ile proaktif davranış düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Hooijberg, R., & Choi, J. (2001). The impact of organizational characteristics on leadership effectiveness models an examination of leadership in a private and a public sector organization. Administration & Society, 33(4), 403–431.
  • Howard-Grenville, J. A. (2007). Developing issue-selling effectiveness over time: Issue selling as resourcing. Organization Science, 18(4), 560–577.
  • Jawahar, I. M., Kisamore, J. L., Stone, T. H., & Rahn, D. L. (2012). Differential effect of inter-role conflict on proactive individual’s experience of burnout. Journal of Business and Psychology, 27(2), 243-254. http://dx.doi.org/10.1007/s10869-011-9234-5
  • Kalafat, Z. (2012) Ortaöğretim öğretmenlerinin kişilik özelliklerinin öğretmen yeterliliklerine etkisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Karababa, B., Yılmaz, E., Kurudirek, A., & Kurudirek, M. İ. (2022). Beden eğitimi öğretmen adaylarının proaktiflik ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6. Akademik Spor Araştırmaları Kongresi Özel Sayısı, 309-323.
  • Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. Basım). Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kearsley G. & Lynch V. (1994). Leadership in the age of technology: the new skills, Journal of Research on Computing in Education, 25(1), 1-9.
  • Kearsley, G., & Lynch, W. (1994). Educational leadership in the age of technology: the new skills. Greg Kearsley & William Lynch (Eds.), Educational Technology Leadership Perspectives. Educational Technology Publications.
  • Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(46), 199-226.
  • Li, M., Wang, Z., Gao, J. & You, X. (2017). Proactive personality and job satisfaction: The mediating effects of self-efficacy and work engagement in teachers. Current Psychology, 36, 48-55. http://dx.doi.org/10.1007/s12144-015-9383-1
  • Mazlum, A. A. (2019) Belirsizlik yönetimi ve proaktif davranışlar [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Nelson, K. W. (2011). Motivation and personality: an examination of the big five personality trait factors and their relationship with sales performance in a non-cash ıncentive program (Unpaublished Doctoral Thesis), Capella University.
  • Öztürk, (2021). Lise yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
  • Pektaş, H. M., & Kış, A. (2016). Okul yöneticilerinin değişimi uygulama yeterliklerine ilişkin öğretmen görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(6), 23-33.
  • Sağbaş, H. (2019). Ortaokul yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterliliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
  • Sincar, M. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin bir inceleme (Gaziantep ili örneği) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi
  • Sincar, M., & Aslan, B. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 571 – 595.
  • Şişman Eren, E. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin eğitim teknolojilerini sağlama ve kullanmada gösterdikleri liderlik davranışları [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Tunca, S., Elçi, M., & Murat, G. (2018). Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 325-335. http://dx.doi.org/10.30803/adusobed.413208
  • Tuncer, M & Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık özyeterliklerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırılması. Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 719-737.
  • Ulukaya, F. (2015). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterlikleri ile eğitim öğretim işlerini gerçekleştirme düzeyleri arasındaki ilişki (Tokat ili örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
  • Uncuoğlu Yolcu, İ., & Çakmak, A.F. (2017). Proaktif kişilik ile proaktif çalışma davranışı ilişkisi üzerinde psikolojik güçlendirmenin etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), 426-438.
  • Watts, C. D. (2009). Technology leadership, school climate, and technology ıntegration: a correlation study in k-12 public schools [Yayımlanmamış DoktoraTezi]. The University of Alabama.
  • Yahşi, Ö. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterliklerinin incelenmesi: İzmir örneği. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 3(2), 232-250.
  • Yıldızoğlu, H., & Burgaz, B. (2014). The relationship between school administrators’ five factor personality traits and their conflict management style preferences. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 295-310
  • Yousaf, A., Sanders, K., & Shipton, H. (2013). Proactive and politically skilled professionals: what is the relationship with affective occupational commitment?. Asia Pacific Journal of Management: APJM; Singapore, 30(1), 211-230. http://dx.doi.org/10.1007/s10490-011-9253-9
  • Yu, C., & Durrington, V. A. (2006). Technology standards for school administrators: an analysis of practicing and aspiring administrators’ perceived ability to performance standards. NASSP Bulletin, 90, 301-317. http://dx.doi.org/10.1177/0192636506295392
Toplam 80 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Eğitimde Liderlik
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Samet Kukal 0000-0001-8015-3418

Esra Töre 0000-0001-9133-6578

Yayımlanma Tarihi 30 Kasım 2024
Gönderilme Tarihi 20 Ocak 2024
Kabul Tarihi 5 Temmuz 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Kukal, S., & Töre, E. (2024). Okul yöneticilerinin proaktif kişilik özellikleri ile teknoloji liderliği öz-yeterlikleri arasındaki ilişki. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(2), 481-512. https://doi.org/10.33400/kuje.1422899



22176

Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi 2020 yılı itibariyle TR-Dizin tarafından dizinlenmektedir.