Hatmi (Althaea officinalis L.) Bitkisinin Genel Özellikleri ve Bazı Aktarlardaki Durumu

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 37, 30.06.2023

Cansu Özyazgan Elif Ferahoğlu Saliha Kırıcı

Öz

İnsanlar geçmişten günümüze bitkileri çeşitli amaçlarla kullanmaktadırlar. Günümüzde
tıbbi aromatik bitkiler ilaç, besin maddesi, sanayi, kozmetik gibi birçok alanda
kullanılmaktadır. Tıbbi ve aromatik bitki çeşitliliği bakımından dünyada önemli bir yere
sahip olan ülkemizde 14 cins ve 56 tür ile temsil edilmekte olan Malvaceae familyasına
ait Althaea officinalis L. çok yıllık otsu tıbbi bir bitkidir. Bitkinin çiçek, kök, yaprak
gibi farklı kısımları ülkemizde aktarlarda “hatmi, gül hatmi” adıyla satılmaktadır. Belli
bir standardı bulunmadan satılan bu bitkiler halk tarafından üst solunum yolu
enfeksiyonları, boğaz ağrısı, öksürük tedavisi gibi çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.
Aktarlarda ise solunum yolu rahatsızlıkları ile balgam sökücü ve akciğer temizliği için
satışı yapılmaktadır. Satışı yapılan bitkinin kurutulmuş çiçeklerinin Althaea cinsine ait
farklı türler olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hatmi, Althaea officinalis L., tıbbi aromatik bitkiler, bitkisel tedavi

Kaynakça

• Anonim, (2016). European Union herbal monograph on Althaea officinalis L., radix. 12 July 2016 EMA/HMPC/436679/2015 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC), 10s.
• Anonim, (2021). Süs bitkileri bitkileri sektör politika belgesi. 2020-2024. TAGEM, 102s.
• Anonim, (2023). http://194.27.225.161/yasin/tubives/index.php?sayfa=karsilastir
• Basch, E., Ulbricht, C., Ulbricht, C., Hammerness, P., & Vora, M. (2003). Marshmallow (Althaea officinalis L.) monograph. Journal of Herbal Pharmacotherapy, 3(3), 71-81.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, Geçmişte ve Bugün. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Blaschek, W., & Franz, G. (1986). A convenient method for the quantitative determination of mucilage polysaccharides in Althaeae radix. Planta medica, 52(06), 537-537.
• Cullen, J. (1967). Alcea L. (in Davis, P.H. ed.) Flora of Turkey and East Aegean Islands. Vol 2, pp. 411- 419, Edinburgh University Press.
• Haspolat, G., Şenel, Ü., Gökkür, S., & Kesic, A. (2016). Türkiye süs bitkileri genetik kaynakları. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(2), 51-64.
• Deshpande, H. A., Chalse, M. N., & Bhalsing, S. R. (2010). Centella asiatica Linn: plant regeneration through leaf derived callus. J Herbal Med Toxicol, 4(2), 119-122.
• Diplock, A. (1998). Healty lifestyles nutrition and physical aktivity: Antioxidant nutritiens. Europe Consice Monograph Series Belgium, s. 59.
• Elmastas, M., Özturk, L., Gokce, I., Erenler, R., & Aboul-Enein, H. Y. (2004). Deteremination of antioxidant activity of marshmallow flower (Althaea officinalis). Analytical Lett, 37, 1859- 1869.
• Faydalıoğlu, E., & Sürücüoğlu, M. S. (2011). Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Üniv. Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 52- 67.
• Güner, A., Aslan S., Ekim T., Vural, M., & Babaç, M. T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını.
• Ivancheva, S., & Stantcheva, B. (2000). Ethnobotanical inventory of medicinal plants in Bulgaria. J Ethnopharmacol, 69, 165-172.
• Karawya, M. S., Balbaa, S. I., & Afifi, M. S. (1982). Lipids of Egyptian Althea, Malva and Plantago species. Egypt J. Pharm. Sci., 20(1-4), 291-298.
• Kaya, G. Ö. (2013). Althaea officinalis L. bitkisinin fitoterapi yönünden değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kayıran, D. S., & Kırıcı, S. (2019). Adana (Türkiye) aktarlarında tedavi amacıyla satılan bitkisel droglar. KSÜ Tarım ve Doğa Derg., 22(2), 183-192.
• Khalighi, N., Jabbari-Azad, F., & Barzegar-Amini, M. (2021). Impact of Althaea officinalis extract in patients with atopic eczema: a double-blind randomized controlled trial. Clin Phytosci, 7, 73.
• Mabey, R., McIntyre, M., Micheal, P., Duff, G., & Stevens, J. (1988). The Complete New Herbal. Penguin Books. London.
• Nazir, S., Ahmad, M. K., Zubair-Ul-Nazir, F. A., & Ganie, S. A. (2021). Determination of in vitro antioxidant and radical scavenging activities of Alcea rosea. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 25(7), 1580-1587.
• Özdemir, K. Y. (2018). Kantaron (Hypericum perforatum) ve hatmi çiçeği (Althaea officinalis) sulu metanolik özütünün gökkuşağı alabalığının (Oncorhynchus mykiss) büyüme performansı, sindirim enzimleri ve bazı bağışıklık parametreleri üzerine etkileri [Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kastamonu Üniversitesi].
• Pengelly, A. (2004). The constituents of medicinal plants. 2. Edition. Wallingford: CABI Publishing. Pouya, S., & Demir, S. (2017). Peyzaj mimarlığında tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54),1114-1125.
• Rowling, M, Tobyn, G, Denham, A, Whitelegg M. (2010). The Western Herbal Tradition. 1. Edition. London: Churchill Livingstone; s.67-78.
• Rosik, J., Kardosova, A., Toman, R., & Capek, P. (1984). Isolation and characterization of mucilages from Althaea officinalis L. and Malva sylvestris L. ssp. Mauritiana (L.) Thell. Cesk Farma, 33(2), 68-71.
• Sadighara, P., Gharibi, S., Jafari, A. M., Khaniki, G. J., & Salari, S. (2012). The antioxidant and Flavonoids contents of Althaea officinalis L. flowers based on their color. Avicenna Journal of Phytomedicine, 2(3),113-117.
• Sarıkanat, M., Seki, Y., Sever, K., & Durmuşkahya, C. (2014). Determination of properties of Althaea officinalis L. (Marshmallow) fibres as a potential plant fibre in polymeric composite materials. Composites Part B: Engineering, 57, 180-186.
• Sarıoğlan, M., & Cevizkaya, G. (2016). Türk mutfak kültürü: Şerbetler. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(14), 237-250.
• Uzunhisarcıklı, M. E., & Vural, M. (2012). The taxonomic revision of Alcea and Althaea (Malvaceae) in Turkey. Turk J. Bot., 36, 603-636.
• Valiei, M., Shafaghat, A., & Salimi, F. (2011). Chemical composition and antimicrobial activity of the flower and root hexane extracts of Althaea officinalis in Northwest Iran. J. Med. Plants Res, 5 (32), 6972-6976.
• Vankar, P. S., & Shanker, R. (2006). Dyeing silk, wool and cotton with Alcea rosea flower. Retrieved October 17, 2014 from http://www.fibre2fashion.com/industry-article/ pdf files /dyeing-silkwool-and-cotton-with-alcea-rosea-flower.pdf
• Zohary, M. (1963). Taxonomical Studies in Alcea L. of South-Western Asia Part I. The Bulletin of the Research Council of Israel, 11, 210- 229