OSMANLI DİPLOMASİSİ VE GELİŞİM SÜRECİ

Yıl 2019, Sayı: 9, 23 - 38, 31.12.2019

İsmail Hakkı Elçi

Öz

Savaşı da
içermekle birlikte barışçıl yollarla uluslararası ilişkilerin yürütülmesi
olarak tanımlanan diplomasi; farklı zamanlarda farklı şekilde uygulanarak kendi
içinde bir gelişim süreci geçirmiştir. İnsanların ayrı gruplar halinde yaşamaya
başladıkları dönemden günümüze kadar farklı şekillerde var olmuş, günümüzde
önemli bir dış politika aracı ve kurumu olarak yerini almıştır. Osmanlı
İmparatorluğu’nda güç ve toprak kaybının yaşanmasıyla beraber fark edilmeye
başlanan diplomasi, asıl gelişimini 19. yüzyıl gibi geç bir zamanda
sağlamıştır. 19. yüzyılda Sırp İsyanı, Yunan İsyanı, Kavalalı Meselesi, Kırım
Savaşı ve Osmanlı-Rus Savaşı gibi önemli olaylar cereyan etmiş, bu olaylar
Osmanlı İmparatorluğu’nun zorlu bir diplomasi süreci geçirmesine sebep
olmuştur. Reisülküttablık, sürekli elçilikler ve Hariciye Nezareti’ne giden
kurumsallaşma süreci 19. yüzyıl gibi geç bir döneme kadar uzadığından cereyan
eden dış meselelerde başarılı bir diplomasi yürütülememiştir. Bu makalede öncelikle
diplomasi kavramsal olarak verilmiş, daha sonra Osmanlı diplomasisinin gelişim
süreci 19. yüzyıl ve 19. yüzyıl öncesi şeklinde karşılaştırmalı olarak ele
alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Diplomasi, Osmanlı İmparatorluğu, Elçilik

Kaynakça

• Akpınar, Mahmut (2014). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Hariciye Nezareti’nin Kuruluşu Ve Dış Politikanın Kurumsallaşması”. Tarih İncelemeleri Dergisi XXIX (1): 59-85.Akyılmaz, Gül. (2002). “III. Selim’in Dış Politika Anlayışı ve Diplomasi Reformu Çerçevesinde Batılılaşma Siyaseti”. Türkler. C. 12. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. 660-670.Arslantaş, Sinan. (2009). “Sırp İsyanının Uluslararası Boyutu (1804- 1813)”. Uluslararası İlişkiler Dergisi VI (21): 109- 136.Balcı, Sezai. (2008). “Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Girişimlerine Bir Örnek: Lisan Odası”. Tarih Araştırmaları Dergisi XXVII (44): 77- 98.Erdem, Gökhan. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sürekli Diplomasiye Geçiş Süreci. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Heper, Metin. (1974). Bürokratik Yönetim Geleneği (Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Gelişimi ve Niteliği). Ankara: ODTÜ İBF Yayınları.İskit, T. (2018). Diplomasi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.Karal, Enver Ziya. (1994). Osmanlı Tarihi 5. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Kennedy, P. (2015). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri. çev. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Kodaman, Timuçin. ve Akçay, E.Y. (2010). “Kuruluştan Yıkılışa Kadar Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Türkiye’ye Bıraktığı Miras” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010 (22): 75-92.Ortaylı, İlber. (2017). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.Özcan, Besim. (2002). “III. Selim Devri Islahat Hareketleri (Nizam-ı Cedid)”. Türkler. C. 12. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. 671-682Peker, Hasan. (2013). “Hitit Devleti’nin Uluslararası ilişkileri ve Politik Enstrümanları: Savaş ve Diplomasi”. Hititler. ed. Meltem Doğan Alparslan ve Metin Alparslan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 64-78.Sander, Oral. (2003). Siyasi Tarih İlk Çağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi.Sander, Oral. (2004). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü. Ankara: İmge Kitabevi.Savaş, Ali İbrahim. (1999). Genel Hatlarıyla Osmanlı Diplomasisi, Osmanlı. Cilt 1. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.Tuncer, Hüner. (2006). Küresel Diplomasi. Ankara: Ümit Yayıncılık.Turan, Namık Sinan. (2004). “Osmanlı Diplomasisinde Batı İmgesinin Değişimi ve Elçilerin Yetkisi”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5 (2). 57-86.Uzunçarşılı, İbrahim Hakkı. (1988). Osmanlı Devleti’nde Merkez ve Bahriye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Yalçınkaya, Mehmet Ali. (2010). “II. Mahmud Dönemi Osmanlı Diplomasisi”. II. Mahmud: Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul. ed. Coşkun Yılmaz. İstanbul: İstanbul 2010 Kültür Başkenti. 179-190.