ÂŞIK VEYSEL’İN ŞİİRLERİNDE İSLAM ve TASAVVUF

Yıl 2023, Sayı: 21 - Aralık 2023, 31 - 81, 01.01.2024

Adem Ceyhan

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1395021

Cited By: 1

Öz

20. asır Türk Halk Edebiyatının tanınmış temsilcilerinden biri olan Âşık Veysel’in şiirleri okunduğunda, bu manzumeler arasında Müslümanca duygulanış ve düşüncenin mahsulü denebilecek lirik yahut didaktik parçaların da bütün hâlinde ele alınıp incelemeyi gerektirecek bir miktara eriştiği görülür. Yedi yaşında görme duyusunu kaybettiği bilinen ünlü ozanın İslami bilgileri, işitme, his, sezgi, şahsen muhakeme, tecrübe gibi çeşitli yollarla edindiği anlaşılmaktadır. Âşık Veysel, bazı şiirlerini bütünüyle Allah inancı ve sevgisini dile getirmek, vatandaşlarına millî birliği telkin etmek, sosyal çevrenin olumsuz yöndeki değişimlerinden duyduğu rahatsızlığı belirtmek gibi maksatlarla söylemiş; birtakım manzum sözlerinde ise değişik münasebetlerle İslam dininin semavi kitaplar, peygamberler, ahiret ve kadere iman esaslarına, dua, şükür gibi mensupları için emrettiği ibadetlere temas etmiştir. Onun şiirlerinde bazı ayet ve hadisleri hatırlattığı; Lokman Hekim, Hz. Ali, Mevlana, Hacı Bektaş gibi din ve tasavvuf büyüklerini saygıyla andığı da görülmektedir. Bu bildiride Âşık Veysel’in şiirlerindeki İslam ve tasavvuf unsurları; iman esasları, ayet ve hadislere telmihler, namaz, gusül, dua, şükür vb. ibadetler, günahlar, iyi ve kötü huylar, tasavvufi isim, mefhum ve sufiler gibi başlıklar altında ele alınıp değerlendirilerek topluca inceleme neticesinde ulaşılan birtakım sonuçlar da sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, 20. yüzyıl, halk şiiri, tasavvuf.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil bin Muhammed el- (1418/1997). Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amme’ştehere mine’l-ehâdîs alâ elsineti’n-nâs. Beyrut.
• Bâkiler, Yavuz Bülent (1989). Âşık Veysel, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• Duran, Hamiye ve Gümüşoğlu, Dursun (2010). Hünkâr Hacı Bektaş Velî Velâyetnâmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaşı Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
• Erul, Bünyamin (2012). “Veda Hutbesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 42, s. 591-593.
• Güzel Anadolum- Halk Ozanı Aşık Kul Ahmet ile Aşık Veysel, Ulusoğlu Matbaası, Ankara ts., s. 6.
• Kalkanoğlu, Mehmet (1966). “Doktor Kemal Fikret Arık’ın ölümün eşiğinden yazdığı hazin ve içli bir mektuba Âşık Veysel’in manzum cevabı”, Milliyet, 9 Ocak 1966, s. 4.
• Kaya, Doğan (2020). Âşık Veysel, Sivas Belediyesi, 3. bs. Sivas.
• Kılavuz, Ahmet Saim (1991). “Azrâil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 4, s. 350-351.
• Şatıroğlu, Âşık Veysel, (1970). Dostlar Beni Hatırlasın, Türkiye İş Bankası Kültür Yay. Ankara.
• Şentürk, Recep ve Canatan, Kadir (1999). “Irkçılık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 19, s. 124-131.
• Taşer, Suat, “Aşık Veysel ile bir konuşma”, Zafer, 24 Şubat 1950, s. 4.
• Tatçı, Mustafa (1990). Yunus Emre Divânı, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara .
• Topaloğlu, Bekir (1998). “Hûri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 18, s. 387-390.
• Yavuz, Yusuf Şevki (1991). “Âmentü”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, c. 3, s. 28-30.
• Yavuz, Yusuf Şevki (2002). “Kıyamet Alâmetleri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, c. 25, s. 522-525.