GÜNÜMÜZ DÎVÂN ŞİİRİ VE TÜRKÇE EĞİTİMİNDE ÖNCÜ BİR İSİM: HASAN KAVRUK

Yıl 2024, Sayı: 22 (Prof. Dr. Hasan KAVRUK Armağan Sayısı), 167 - 184, 29.03.2024

Mustafa Güneş , Hatice Güneş

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1409141

Öz

Geçmişten günümüze kadar yüzyıllar boyunca daha çok usta çırak geleneği çerçevesinde yoluna devam eden dîvân şiiri, tek bir beytinden bile sayfalarca anlam çıkartılabilecek bir özelliğe sahiptir. Dîvân şiiri, Cumhuriyet döneminde bazı yanlış değerlendirme, itham ve eleştirilere maruz kalmasına rağmen yine de varlığını devam ettirebilmiştir. Cumhuriyet döneminde, eski Türk edebiyatı ile ilgili araştırmalar yaparak önemli akademik çalışmalara imza atan, klasik Türk edebiyatı verimlerinin gizli güzelliklerini ortaya çıkarabilmek için gayret sarf eden ve sözü edilen zengin gelenekten beslenerek şiirler kaleme alan çok sayıda şairin yetiştiği bilinir. Söz konusu şairlerden birisi de Hîç mahlaslı şiirleri ile bir dîvân tertip eden Prof. Dr. Hasan Kavruk’tur. Bu makalede, son dönem dîvân şiiri üzerine genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra Kavruk’un Nev-Divan adlı manzum eserinin önemli özellikleri üzerinde durulmuştur. Adı geçen eserde, beyit nazım birimi ve gazel nazım şekli ile kaleme alınmış toplamda iki yüz üç şiirin yanında yirmi sekiz müfret beyit bulunmaktadır. Ayrıca makalemizin sonunda, şairle yapılan bir söyleşi de yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dîvân şiiri, Hîç, Nev-Divan, Türkçe Eğitimi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın söz konusu derginin tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm. Çalışmamız, doküman incelemesi yoluyla gerçekleştirildiği için etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk (1994). “Dîvân Edebiyatı-Türk Edebiyatının İslam Medeniyeti Dairesinde Arap ve Fars Edebiyatları Yanında Meydana Getirdiği Büyük Edebiyat Kolu.” İslam Ansiklopedisi. 19. İstanbul:. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 389-427. https://islamansiklopedisi.org.tr/dîvân-edebiyati.
• Ataç, Nurullah (2004). Günce 1953-1955. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ataç, Nurullah (2014). Karalama Defteri Ararken. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Doğan, Muhammet Nur (2011). Eski Şiirin Bahçesinde. İstanbul: Yelkenli Yayınları.
• Dilçin, Cem (2003). “Cumhuriyet’in 80. Yılında Dîvân Şiiri Üzerine Düşünceler.” Türkoloji Dergisi, XVI, 2: 3-21. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/650026.
• Erbay, Erdoğan (1997). Eskiler ve Yeniler, Tanzimat ve Servet-i Fünûn Neslinin Dîvân Edebiyatına Bakışı. Erzurum: Akademik Araştırmalar Yayınları.
• Eren, Hulusi (2020). “Yaman Dede.” Mehmet Kadir Keçeoğlu. Ed. İsen, M. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/arama Evvel Cevap. Yayın Tarama Bulgularını Değerlendirme. https://www.evvelcevap.com/cumhuriyet-donemi-turk-siiri-ile-dîvân-siiri/
• Güneş, Mustafa (2009). Hamdî ve Tuhfetü’l-Uşşâk’ı Aşıklara Armağan. Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Güneş, Mustafa (2010). “Bir Aruz Ustası Olarak Mehmet Âkif Ersoy.” Erdem-İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 58: 243-254. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erdem/issue/43857/539418
• Güneş, Mustafa (2014). Yozgatlı Hüznî Dîvânı (Eski ve Yeni Harflerle). Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Hızlan, Doğan (2010). Edebiyatımıza Dipnotlar Yazılar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Işıksalan, Sevim Nilay (2000). “Divân Şiiri Öğretimi Üzerine.” Millî Eğitim Dergisi, 148: 59-63.
• https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/148/13.htm
• Karasar, Niyazi (1998). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kavruk, Hasan (2020). Nev-Divan. İstanbul: Gelenek Yayınevi.
• Kurnaz, Cemal (1997). Dîvân Edebiyatı Yazıları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. Öcal (2020). “Hüznî Baba / Hizbî, Mehmed Bahaeddin”. Ed. İsen, M. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huzni-baba-hizbi-mehmed-bahaeddin.
• Ölmez, Mehmet (2011). Türkçede Ezgi ve Kopuz Hakkında. Elbaş O.-Kalpaklı M.-Öztürk O. M (Ed.) Türkiye’de Müzik Kültürü içinde (s. 481-484). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Önal, Mehmet (2007). “Hasan Âli Yücel’in Şiirleri.” Bilgi, XV, 2: 59-83. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue/29147/311715
• Öztekin, Özge (2008). “Modern Türk Şiirinde Geleneği Yeniden Üreten Bir Şair: Nâzım Hikmet ve Metinlerarasılık.” EFD / JFL Edebiyat Fakültesi Dergisi, XXV, 1: 129-150. https://dergipark.org.tr/tr/pub/huefd/issue/41206/502702
• Pala, İskender (2002). Efsane Güzeller. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pala, İskender (2004). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Şen, Abdulhakim (2021). Dîvân-ı Hükmî Hakimane. İstanbul: Hoş Sada Yayınları.
• Tonga, Necati (2007). “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Dîvân Şiiri Tartışmaları ve Gelenekten Faydalanma.” Turkish Studies, 2(4): 771-782. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=13473
• Yılmaz, Figen (2017). “Modern Türk Şiirinde Dîvân Şiir Geleneğinden Yararlanma Sorunu (1960-1970).” Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, III(1): 61-92. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/564868.