İşhan Kilisesinin onarım ve güçlendirmesinde kullanılan müdahale yöntemlerinin incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 14, 30.09.2024

Murat Kurt , Ayça Kurt

https://doi.org/10.59127/kulmira.1386234

Öz

İşhan kilisesi, Artvin Yusufeli’nde inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Kafkasya halkı olarak bilinen ve günümüzde çoğunluğu Gürcistan’da yaşayan Gürcüler özellikle Artvin ve Erzurum sınırları olarak değerlendirilen Çoruh Vadisi bölgesinde yaşamışlar ve birçok dini yapı inşa etmişlerdir. İşhan kilisesi; özgün niteliğinin önemli ölçüde bozulmadan çeşitli müdahale yöntemlerini barındırması, belge değerini koruyarak günümüze kadar gelmesi ve son dönemde restore edilmiş önemli iyi örneklerden olması ve restorasyon aşamalarına dair detaylı bilgi ve belgelerin bulunması nedeniyle araştırma kapsamında incelenmiştir. Bu yapıya uygulanan müdahale yaklaşımları incelenerek değişen koruma anlayışının değerlendirilmesi ve yapıya uygulanan müdahale yaklaşımlarının irdelenmesi amaç edinilmiştir. Bu kapsamda literatür taraması, tarihsel araştırma, arşiv taraması ve alanda fotoğraflama tekniği kullanılmıştır. Yapının restorasyon öncesi ve sonrasına ait çizimler Erzurum Koruma Kurulundan elde edilerek düzenlenmiş ve araştırma içerisinde sunulmuştur. Yapı üzerinde görülen hasarlar ve nedenleri incelenmiş, onarım ve güçlendirme yöntemleri değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında yapılan restorasyon öncesi ve sonrası müdahale süreci incelemelerinde yapıya uygulanan müdahale yaklaşımlarının minimum da tutulmaya çalışıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak yapılan çalışmanın onarım ve güçlendirme yaklaşımlarına katkı sağlayacağı ve benzer çalışmalarda da örnek olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İşhan Kilisesi, Restorasyon, Onarım, Koruma, Güçlendirme

Examination of intervention methods used in the repair and strengthening of Ishan Church

Öz

İşhan church is a Georgian church built in Yusufeli, Artvin. Georgians, known as the people of the Caucasus and most of whom live in Georgia today, lived especially in the Çoruh Valley region, which is considered to be the borders of Artvin and Erzurum, and built many religious buildings. Ishan church; It was examined within the scope of the research because it accommodates various intervention methods without significantly deteriorating its original quality, has survived to the present day by preserving its document value, is one of the important good examples that have been restored recently, and has detailed information and documents about the restoration stages. By examining the intervention approaches applied to this structure, the aim is to evaluate the changing understanding of conservation and to examine the intervention approaches applied to the structure. In this context, literature review, historical research, archive scanning and field photography techniques were used. Drawings of the building before and after the restoration were obtained from the Erzurum Preservation Board, arranged and presented in the research. The damages seen on the structure and their causes were examined, and repair and strengthening methods were evaluated. In the pre- and post-restoration intervention process examinations conducted within the scope of the research, it was determined that the intervention approaches applied to the structure were tried to be kept to a minimum. As a result, the study will contribute to repair and strengthening approaches and will be an example for similar studies.

Anahtar Kelimeler

Ishan Church, Restoration, Repair, Protection, Strengthening

Kaynakça

• Ahunbay, Z. 2019. Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayın.
• Ahunbay, Z. 2021. Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri. İstanbul: Yem Yayın.
• Aköz, H. A. 2008. Deprem Etkisi Altındaki Tarihi Yığma Yapıların Onarım Ve Güçlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Avşin, A. 2020. Tarihi Köprülerin Korunmasında Özgünlük Ölçütünün Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Celep, F. 2018. Haho Manastırı Mimarisi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Eyüpgiller, K. K. ve Zakar, L. 2020. Mimari Restorasyon Koruma Teknik ve Yöntemleri. İstanbul: Yem Yayın.
• Karakuş, F. 2012. Geleneksel Yığma Yapılarda Strüktürel Sorunlar ve Çözüm Yolları. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Korkut, T. 2016. Artvin Ve Erzurum İllerindeki Bagratlı Dönemi Hıristiyan Dini Mimarisinde Taş Bezeme. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Kuban, D. 2000. Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu. İstanbul: YEM Yayın.
• Küçükyıldız, İ. 2017. Erzurum’un Kuzey İlçelerinde Tarihi ve Arkeolojik Veriler (Tortum- Uzundere). Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kültür Bakanlığı Erzurum Arşivi
• Ocak, T. M. 2016. Çoruh Vadisi’nde (Tao-Klarjeti Bölgesi) Bir Gürçü Manastırı: Haho Manastırı Kilisesi(Taş Cami) ve Ek Yapıları Koruma Projesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Onar, E. 2007. Yığma Yapılarda Taşıyıcı Tuğla Duvarların Cfrp İle Güçlendirilmesinin Deneysel Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özkut, D. ve Özaslan. 2010. Mimari Korumada Güncel Konular. Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Öztaş, V. 2009. Yığma Yapıların Güçlendirilmesi Ve Bir Yığma Yapı Örneğinde Güçlendirme Analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tiryaki, G. 2019. Anadolu’da 9-13.Yüzyıla Tarihlenen Selçuklu Türbeleri İle Bazı Gürcü Kiliselerinin Yüksek Kasnaklı Örtü Sistemleri Hakkında Tespitleri: Kars-Erzurum-Ahlat Ve Artvin Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• URL1: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ta