A Lonely Man at the Bend: Doctor Şerif

Yıl 2022, , 189 - 208, 10.09.2022

Oktay Üzel

https://doi.org/10.46250/kulturder.1132546

Öz

In the section on “Literature, Society and Politics”, by making a general definition of literature, it is mentioned that it is largely nourished by the elements that form the cornerstones of society. In the section of “Love and A Look at Love”, it has been tried to explain that love is the most important emotion that nourishes all branches of fine arts, especially literature, and even life. In the section of the “City Club as a Gate to Socialization”, it is explained that these clubs, which have been opened almost everywhere in Turkey, are a place of refuge for intellectuals. These city clubs, which look like a feudal lord's mansion surrounded by castles, impenetrable walls and ditches, actually describe the depressions, dilemmas and most importantly the vicious circle of the intelligentsia. In the section of the “Establishment Process of the Democratic Party and the Challenge of the Townspeople with Politics”, the pains of transition to multi-party life and the process of meeting democracy in Turkey are explained. In his novel Dönemeçte Tarık Buğra tries to reflect the transition to a multi-party system in Turkey in the 1950s and the founding years of the Democratic Party by focusing on Akşehir. Political developments and changes in the novel, together with the problems of intellectuals and suchlike problems in Turkey in the 1950s, the complex love affair between Doctor Şerif, Handan and deputy prosecutor Orhan pharmacist Celal also plays an important role. It is mentioned in previous special studies and publications on Tarık Buğra about the novel Dönemeçte. In this study, by making use of historical and sociological sources, the focus is on the character of Doctor Şerif who is one of the important figures of the novel and also very functional in the fiction of the novel.

Anahtar Kelimeler

Multi-party life, Democrat Party, Akşehir, love, city clubs

Dönemeçte Yalnız Bir Adam: Doktor Şerif

Öz

Çalışmanın “Edebiyat, Toplum ve Siyaset” bölümünde, edebiyatın genel bir tanımı yapılarak toplumun temel taşlarını oluşturan unsurlardan büyük ölçüde beslenmesi hususuna değinilmiştir. “Aşk ve Aşka Bakış” kısmında aşkın başta edebiyat olmak üzere güzel sanatların her dalını hatta hayatı besleyen en önemli duygu olduğu anlatılmaya çalışılmıştır. “Sosyalleşmeye Açılan Kapı Olarak Şehir Kulübü” bölümünde ise Türkiye’nin hemen hemen her yerinde ismiyle açılmış olan kulüplerin, aydınların bir sığınma yeri olduğu anlatılmıştır. Kalelerle, aşılmaz surlar ve hendeklerle çevrili bir derebeyi konağına benzeyen bu şehir kulüplerinde aslında aydın kesimin bunalımlarını, çıkmazlarını ve en önemlisi de kısır döngüsü anlatılmıştır “Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve Kasabalının Siyasetle İmtihanı” kısmında ise Türkiye’nin çok partili hayata geçiş sancıları ve demokrasiyle tanışma süreci anlatılmıştır. Tarık Buğra, Dönemeçte romanında çok partili hayata geçiş sürecini ve Demokrat Parti’nin de kuruluş yıllarını Akşehir’e odaklanarak yansıtmaya çalışır. Romanda siyasi gelişme ve değişimler, 1950’li yıllar Türkiye’sindeki aydın sorunsalı vb. sorunlarla birlikte Doktor Şerif, Handan, Savcı Yardımcısı Orhan, Eczacı Celal arasındaki karmaşık aşk ilişkisi de önemli bir yer tutar. Doktor Şerif, Türk siyasetinin ve aydınlarının düştüğü bunalımdan kurtarmak için mantıkta bulduğu çareler, uygulamada yetersiz kalır. Dönemeçte romanı ve Tarık Buğra ile ilgili yazılarda bu hususa birçok kez değinilmiştir. Bu çalışmada ise tarihî ve sosyolojik kaynaklardan da yararlanılarak romanın önemli kişilerinden, romanın kurgusunda da oldukça işlevsel olan Doktor Şerif karakterine odaklanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Partili Hayat, Demokrat Parti, Akşehir, aşk, şehir kulüpleri

Kaynakça

• Alper, Feridun (2016). “Tarık Buğra”. TDV İslam Ansiklopedisi Ek-1. İstanbul: TDV Yayınları, 215-217.
• Ankay, Nurcan (2019). “Dönemeçte Romanı Üzerine Bir Entelektüel Kaygı Okuması”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 46: 11-27.
• Atik, Şerefnur (2018). “Tarık Buğra’nın Dönemeç Adlı Romandaki Kadın Kahramanlar”. AÜ DTCF Türkoloji Dergisi, 22: 27- 40.
• Ayvazoğlu, Beşir (2008). “Tarık Buğra İçin Bir Biyografi Denemesi”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 13-23.
• Ayvazoğlu, Beşir (2018). Büyük Ağa: Tarık Buğra. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bağcı, Rıza (2004). “Tarık Buğra’nın Dönemeç Romanında Kişiler Karakterizasyon”. Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1): 11-28.
• Barbarosoğlu, Fatma (2020). “Yağmur Beklerken’de Zaman İzi”. Tarık Buğra Kitabı Hatırlayıp Yeniden Bulmak. Ed. Asım Öz. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 217-224.
• Beyaz, Yasin (2020). “Türk Siyasi Tarihinin Dönemeçlerinde Mütereddid Bir Romancı: Tarık Buğra”. Tarık Buğra Kitabı Hatırlayıp Yeniden Bulmak. Ed. Asım Öz, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 431-448.
• Buğra, Tarık (1964). Hikâyeler. İstanbul: Günaydın Yayınları.
• Buğra, Tarık (2017). Dönemeçte. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bulut, Yıldıray (2014). Tarık Buğra’nın Romancılığı. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşkun, Sezai (2008). “Siyaset ve Siyasi Meseleler Karşısında Tarık Buğra”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 245-271.
• Çağın, Sabahattin (2010). “Tarık Buğra’nın Romanlarında ‘Yeniden Doğuş’ Teması”. Romancı ve Hikâyeci Yönüyle Tarık Buğra. Ed. Fazıl Gökçek. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi Kültür Yayınları, 39-48.
• Çakır, Dilek (2019). “Dönemeçte Romanına Edebiyat Sosyolojisi Açısından Bir Bakış”. MUTAD, 6: 31-45.
• Çokum, Sevinç (2008). “Tarık Buğra’nın Hikâyeleri”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 77-89.
• Emre, İsmet (2005). Edebiyat ve Psikoloji. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fedai, Özlem (2020). “Tarık Buğra’nın Acemi Kalem Tecrübeleri: Üç Tefrika Romanı Üzerine”. Tarık Buğra Kitabı Hatırlayıp Yeniden Bulmak. Ed. Asım Öz. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 167-178.
• Gökçek, Fazıl (2010). “Tarık Buğra’nın Romanlarında Çok Partili Hayata Geçişin Sancıları”. Romancı ve Hikâyeci Yönüyle Tarık Buğra, Ed. Fazıl Gökçek. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi Kültür Yayınları, 49-62.
• Gündüz, Osman (2007). “Cumhuriyet Dönemi 1960 Sonrası”. Türk Edebiyatı Tarihi 4. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 279-382.
• Güneş, Mehmet (2011). Sosyal Meseleler Karşısında Aka Gündüz. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Karpat, Kemal H. (2019). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kavaz, İbrahim (2008). “Tarık Buğra’nın Romanlarında Toplumsal Değişimin Yansıtıcı Mekânı: Kasaba”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 211-220.
• Moran, Berna (2005). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Önal, Mehmet (2012). Edebiyat Sanatı-Edebiyat Teorisi- Belâgat ve Retorik- Edebiyat ve İletişim. Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Önertoy, Olcay (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Roman ve Öyküsü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özcan, Tarık (2018). “Tarık Buğra’nın Dönemeçte Romanında Dönem/ Dönemeç”. Türk Dili, 804: 137-146.
• Parla, Jale (2020). “Hümanist Bir Zaman Öykücüsü: Tarık Buğra”. Tarık Buğra Kitabı Hatırlayıp Yeniden Bulmak. Ed. Asım Öz. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 157-165.
• Tekin, Mehmet (2008). “Tarık Buğra’nın Sanat ve Edebiyat Anlayışı”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 27-57.
• Törenek, Mehmet (2008). “Tarık Buğra ve Akşehir”. Tarık Buğra. Ed. Mehmet Tekin ve Ebru Burcu Yılmaz, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 221-231.
• Turinay, Necmettin (1981). “Tarık Buğra Dönemeçte”. Töre Dergisi, 116-117: 34-37.