Âşık Mustafa Kurbanoğlu'nun Aşk Şiirlerinin Kavramsal Metafor Teorisi Işığında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 1 - 29, 10.12.2022

Barış Demirkaya , Halil İbrahim Gemici

https://doi.org/10.46250/kulturder.1160707

Öz

Kavramsal metafor teorisi, bilişsel anlam bilimine dayanan ve metaforu kavramsal düzeyde ele alan teorinin adıdır. George Lakoff ve Mark Johnson tarafından 1980 yılında yayımlanan Metaphors We Live By adlı eserle alanyazında ifadesini bulan bu teori, son yıllarda Türkiye’de hem tarihî ve çağdaş lehçelere hem de bu lehçelere ait önemli eserlere uygulanmaktadır. Bu makalede ise Kars âşıklık geleneğinin 21. yüzyıldaki önemli isimlerinden biri olan Âşık Mustafa Kurbanoğlu’nun tarafımızca derlenen aşk şiirleri ele alınmış ve bu şiirlerde tespit edilen aşk metaforları kavramsal metafor teorisi ışığında incelenmiştir. Âşık Mustafa Kurbanoğlu ile yapılan birebir görüşmeler, gözlemler ve elektronik ortamdaki araştırmalar sonucunda 193 şiir elde edilmiş, bu şiirlerin 27’sinin aşk konulu yazılmış şiirler olduğu tespit edilmiştir. Şairin aşk konulu şiirleri üzerinde metafor tespiti yapılırken Pragglejaz Group tarafından geliştirilen MIP (Metaphor Identification Procedure) adlı yöntemden yararlanılmıştır. Bu çalışma neticesinde kavramsal metafor teorisinin halk şiiri verimleri üzerinde uygulanmasının mümkün olduğu görülmüş, ayrıca Âşık Mustafa Kurbanoğlu’nun şiirlerindeki aşk algısının çok yönlülüğü ve şairin aşk anlayışının zenginliği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

halk şiiri, aşıklık geleneği, Âşık Mustafa Kurbanoğlu, kavramsal metafor teorisi, metafor

The Evaluation of Aşık Mustafa Kurbanoğlu’s Love Poems in the Light of the Conceptual Metaphor Theory

Öz

Conceptual metaphor theory is the name of the theory that is based on cognitive semantics and deals with metaphor at the conceptual level. This theory, which found its expression in the literature in the work "Metaphors We Live By” published by George Lakoff and Mark Johnson in 1980, has been applied to both historical and contemporary dialects and important works of these dialects in Turkey in recent years. In this article, the love poems compiled by Âşık Mustafa Kurbanoğlu, one of the important names of the Kars minstrel tradition in the 21st century, were discussed and the love metaphors identified in these poems were examined in the light of conceptual metaphor theory. As a result of the one-to-one interviews with Âşık Mustafa Kurbanoğlu, as well as the research and observations made in the electronic environment, 193 poems were reached and it was determined that 27 of these poems were poems with the theme of love. The method called MIP (Metaphor Identification Procedure) developed by Pragglejaz Group was used while determining the metaphors on the love poems of the folk poet. As a result of this study, it has been seen that it is possible to apply the conceptual metaphor theory on folk poetry yields. In addition, the versatility of the love perception in Âşık Mustafa Kurbanoğlu's poems and the richness of the poet's understanding of love were revealed.

Anahtar Kelimeler

folk poetry, minstrel tradition, Minstrel Mustafa Kurbanoğlu, conceptual metaphor theory, metaphor

Kaynakça

• Abdullah, Khalid Ali (2016). “A Comparative Study of Conceptual Metaphors of Love in English and Kurdish”. Journal of University of Raparin, III(6): 103-122.
• Aksan, Yeşim & Aksan, Mustafa (2009). “A Corpus-based Analysis of Conceptual Love Metaphors”. Proceedings of the Corpus Linguistics Conference (Liverpool, 20-23 July 2009). Liverpool: University of Liverpool, 1-16.
• Aksan, Yeşim & Kantar, Dilek (2008). “No Wellness Feels better than This Sickness: Love Metaphors from a Cross-Cultural Perspective”. Metaphor and Symbol, XXIII(4): 262-291.
• Arık, Engin ve Arık, Beril T. (2019). ‘’Büyük Veri ve Derlem Anlambilim Açısından Aşk Kavramı: Anlam, Gönderim ve Metafor’’. Psikoloji Çalışmaları-Studies in Psychology, 39(1): 151-178.
• Armağan, Yalçın (2019). İmgenin İcadı: İkinci Yeni'nin Meşruiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Âşık Paşa (2000). Garib-nâme I/1. Haz. Kemal Yavuz. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Baxter, Leslie A. (1992). “Root Metaphors in Accounts of Developing Romantic Relationships”. Journal of Social and Personal Relationships, IX(2): 253-275.
• Çalışkan, Nihal (2009). Kavramsal Anahtar Modeliyle İki Dilli Çocuklara Metafor ve Deyim Öğretimi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cebeci, Oğuz (2019). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çelik, Ayşe Eda (2021). “Halk Türkülerinde ‘Gönül’ Düğüm Sözcüğünün Metaforik Görünümleri: Bilişsel Anlambilim Çerçevesinde Bir Çözümleme”. Millî Folklor, 17(129): 111-123.
• Çiçekler, Ahmet Naim ve Aydın, Timur (2019). “Kavramsal Metafor Kuramı ve Belagat: Karşılaştırmalı Bir İnceleme’’. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16: 14-26.
• Demir, Celal ve Karakaş Yıldırım, Özge (2019). “Türkçede Metaforlar ve Metaforik Anlatımlar”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4): 1085-1096.
• Ekinci, Hilal Nayir (2016). Divan Şiirinde Ateş. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Endarto, Ignatius Tri (2014). “Expressing Love through Metaphors: A Corpus-Based Contrastive Analysis of English and Indonesian”. Language and Language Teaching Conference, (Yogyakarta, 20 June 2014). Yogyakarta: Sanata Dharma University, 69-78.
• Gavelin, Emma (2016). Conceptual Metaphors: a Diachronic Study of LOVE Metaphors in Mariah Carey's Song Lyrics. Student Thesis. Sweden: Umeå universitet, Institutionen för språkstudier.
• Girmen, Pınar (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Konuşma ve Yazma Sürecinde Metaforlardan Yararlanma Durumları. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kövecses, Zoltan (1986). Metaphors of Anger, Pride, and Love: A Lexical Approach to the Structure of Concepts. Amsterdam: John Benjamins Publishing Co.
• Kövecses, Zoltan (2004). Metaphor and Emotion: Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
• Kövecses, Zoltan (2010). Metaphor: A Practical Introduction. New York: Oxford University Press.
• Lakoff, George (1993). “Contemporary Theory of Metaphor”. Metaphor and Thought. Ed. Andrew Ortony. Cambridge: Cambridge University Press, 202-252.
• Lakoff, George ve Johnson, Mark (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. Çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Machakanja, Isaac (2006). Conceptual Metaphors in English and Shona: A Cross-Linguistic and Cross-Cultural Study. Doctoral Thesis. Pretoria: University of South Africa.
• Nayak, Sushobhan (2011). “Towards a Grounded Model for Ontological Metaphors”. Proceedings of the Student Research Workshop Associated with RANLP 2011. Hissar, Bulgaria, 115-120.
• Pasaribu, Truly Almendo (2013). “A Cognitive Linguistic Analysis of Indonesian Love Metaphor”. Prosiding Seminar Internasional: Studi Bahasa Dari Berbagai Perspektif (Yokyakarta, 5-6 Desember 2013). Yogyakarta: Universitas Gadjah Mada, 785-796.
• Pragglejaz Group (2007). “MIP: A Method for Identifying Metaphorically used Words in Discourse”. Metaphor and Symbol, 22(1): 1-39.
• Şahan, Kayhan (2014). Türk Şiirinde Metafor. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahan, Kayhan (2017). “Metafor Ne Değildir?”. Kesit Akademi Dergisi, 8: 166-176.
• URL-1: Aksan, Yeşim. “Duygunun Kavramsallaştırılması: Türkçenin Aşk Metaforları”. https://www.youtube.com/watch?v=V9VTjP3Avpk (Erişim: 28.07.2022).
• URL-2: Akşehirli, Soner. “Çağdaş Metafor Teorisi”. http://ege-edebiyat.org/ modules.php?name=News&file=print&sid=202 (Erişim: 30.05.2022).
• URL-3: Yang, Renying. “A Holographic Study of Metaphors Concerning Love in Chinese”. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10. 1.1.605.1174&rep=rep1&type=pdf (Erişim: 28.07.2022).
• Yıldız, Evrim Çetinkaya etc. (2018) “Romantic Relationship Metaphors of University Students: Is Love a Terrace on the House Overlooking the Sea?”. International Journal of Eurasia Social Sciences, IX(33): 1560-1604.
• Yunusoğlu, Mağfiret Kemal (2016). Budist Türk Çevresi Eserlerde Metaforlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.