“Radyoda Hisar Saati” As Manifest Text

Yıl 2020, Sayı: 5, 27 - 42, 15.06.2020

Ali Karahan

https://doi.org/10.46250/kulturder.727991

Öz

Manifestos, which are texts written to announce any matter to the
public, were mostly about social and political matters in the first periods of
their publication, and then became announcement statements for artistic
innovations with the 20th century. Hisarcılar (Supporters of Hisar Journal),
who synthesized traditional literature with contemporary literature and
objected to the conception of social realist literature, did not publish a
debut manifesto. Hisar Manifesto, which was formed upon the answer given by
Mehmet Cınarlı to the question asked by Rıdvan Congur for the first time in a
radio program in Turkish literature 17 years after the first publication of the
journal, was later published under the heading “Radyoda Hisar Saati” (Hisar
Time on Radio) in the 38th and 39th issues of the journal. The manifesto
contains principles that object to the political views becoming the subject of
art and imitation of western literature. In addition, adopting the traditional
Turkish literature, which is the artistic opinion of Hisarcılar, as a source
and supporting the living Turkish language is also among the principles
included in the manifesto. From these aspects, Hisarcılar objected to the Garip
Movement, the conception of social realist literature, and İkinci Yeni (Second
New) Movement with the manifesto of “Radyoda Hisar Saati”. The manifesto, in
which the “we” language  is dominant,
marginalized the literary opinions to which it opposed by forming a group. In
this article, we tried to address the manifest aspects of the principles stated
in the text of “Radyoda Hisar Saati”, which is the manifesto of Hisarcılar.

Anahtar Kelimeler

manifesto, manifest texts, Hisar journal, Hisar manifesto, Radyoda Hisar Saati

Manifestik Bir Metin Olarak “Radyoda Hisar Saati”

Öz

Kamuoyuna
herhangi bir konunun duyurulması için yazılan metinler olarak manifestolar,
yayımlanmaya başlandığı ilk dönemlerde daha çok toplumsal ve siyasal konularda
olmakla birlikte 20. yy birlikte sanatsal yeniliklerin çağrı bildirileri halini
almıştır. Geleneksel edebiyatı çağdaş edebiyatla sentezleyip, sosyal gerçekçi
edebiyat anlayışına itiraz eden Hisarcılar, bir çıkış manifestosu
yayımlamamıştır. Derginin ilk çıkışından 17 yıl sonra Türk edebiyatında ilk kez
bir radyo programında Rıdvan Çongur’un sorduğu soruya Mehmet Çınarlı’nın verdiği
cevap üzerine şekillenen Hisar manifestosu daha sonra derginin 38 ve 39.
sayılarında “Radyoda Hisar Saati” başlığıyla yayımlanmıştır. Manifesto, politik
görüşlerin sanatın konusu haline gelmesine ve batılı edebiyatların taklit
edilmesine itiraz eden ilkeler içermektedir. Ayrıca Hisarcıların sanat görüşü
olan geleneksel Türk edebiyatını kaynak olarak benimseme ve yaşayan Türkçeyi
savunma da manifestonun içerdiği ilkelerdendir. Bu yönleriyle “Radyoda Hisar
Saati” manifestosuyla Hisarcılar, Garip’e, sosyal gerçekçi edebiyat anlayışına
ve İkinci Yeni’ye itiraz etmiştir. “Biz” dilinin baskın olduğu manifesto,  bir cephe oluşturarak karşı çıktığı edebiyat
görüşlerini “öteki” ilan etmiştir. Bu makalede Hisarcıların manifestosu olan
“Radyoda Hisar Saati” metninde belirtilen ilkelerin manifestik yönlerini ele
almaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

manifesto, manifestik metinler, Hisar dergisi, Hisar manifestosu, Radyoda Hisar Saati

Kaynakça

• “Açıklamak Gerekirse”, Hisar, 18: 6.
• Artun, Ali (Derleyen ve Sunan)(2011). Sanat Manifestoları-Avangard Sa-nat ve Direniş. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Asiltürk, Bâki (2007). “Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Manifestolar”. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: T.C. Kültür Bak. Yayınları, C. 4: 138-156.
• Ataç, Nurullah (02.02.1951). “Karalama”. Ulus, 10635: 2.
• Bulut, Ali (1991). “Türk Şiirinde En Çarpıcı Değişmeyi Yapan Garip Akımına İlk Sistemli Tepki: Hisarcılar”. 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6: 1-19.
• Çınarlı, Mehmet (1951). “Yeni Şiir”. Hisar, 9-10: 12.
• Çınarlı, Mehmet (1951). “Ataç’ın Bir Yazısı Üzerine”. Hisar, 11: 5-6.
• Çınarlı, Mehmet (1964). “Yeniden Başlarken”. Hisar, 1(76): 3-4.
• Çınarlı, Mehmet (1975). “Yirmi Birinci Yıla Girerken”. Hisar, 210: 3.
• Çınarlı, Mehmet(1998). “Hisar”. İslâm Ansiklopedisi, C. 18. İstanbul: TDV Yayınları, 127-128.
• Çongur, H. Rıdvan (Düzenleyen ve Yöneten)(1967). “Radyoda Hisar saati”. Hisar, 38: 16-18.
• Emiroğlu, Öztürk (2009). “Kaynağını Gelenekten Alan Hisarcılar”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Litarature and History of Turkish or Turkic, 4 / I-II: 1309-1311.
• Emiroğlu, Öztürk (2019). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Hisar Topluluğu (1950-1980). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Gür, Âlim ve Küçük, Sena (2010). “Yeni Türk Edebiyatında Kaynak Olarak Manifestolar”. Turkish Studies International Periodical For the Langu-ages, Litarature and History of Turkish or Turkic, 5/2: 92-184.
• Karataş, Turan (2014). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İzmir: Sütun Yayınları.
• Selamet, Necmi (2007). Şiirimizde Manifestolar. İzmir: İlya Yayınları.
• Turinay, Necmettin (1983). “Bir Boşluğu Vurgulamak”. Türk Edebiyatı, 120: 30-32.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). “Beyannâme”. İstanbul: Dergâh Yayınları, İstanbul, C. 1: 412.
• Veli, Orhan (2015). Garip (Şiir Hakkında Düşünceler ve Melih Cevdet, Oktay Rifat, Orhan Veli’den Seçilmiş Şiirler). İstanbul: YKY.
• URL-1: “Manifesto” https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 15.05.2020).
• URL-2: “Manifesto” http://www.lugatim.com/s/MAN%C4%B0FESTO (Erişim: 14.04.2020).
• URL-3: Bâki Ayhan T., “Manifesto ve Şair ve Sair”, http://muhur.blogcu.com/manifesto-ve-sair-ve-sair/858487 (Eri-şim: 14.04.2020).