Evolution of Rock Culture as a Sub-culture in Turkey

Yıl 2020, Sayı: 7, 127 - 147, 15.12.2020

Can Bulubay

https://doi.org/10.46250/kulturder.812296

Öz

The impact and visibility of Rock music in Turkey gradually increased in the late 1980s. In the post-coup period, a significant number of young people who moved away from politics clung to music. The passion for Rock music has not only been limited to the interest in this music, but rock has become widespread among young people as a way of life. The way people perceive Rock has differed, and everyone has placed different meanings on rock. Some people have accepted rock as a sub-culture, while others have expected much bigger things from it, loading it with a counter-culture meaning. As globalization strengthened the flow between nations, rock also became industrialized over time and lost the spirit that gave it its identity. In addition, it has been said that rock's oppositional character, which allows him to ascribe a counter-culture, has also deteriorated. These ideas developed in parallel for rock musicians and rock music listeners. This research was conducted with the idea that this process, which is also developing markedly in Turkey, needs to be better understood. As part of the research, interviews were conducted with people who personally lived in the relevant period and still work in the music industry. In order for the research to be strong in terms of theoretical infrastructure, the literature on the subject has been examined in detail and an in-depth analysis has been tried to be made from the past to the present.

Anahtar Kelimeler

Rock culture, rock music, sub-culture, counter-culture, culture industry

Bir Alt Kültür Olarak Rock Kültürünün Türkiye’deki Evrimi

Öz

Rock müziğin Türkiye’deki etkisi ve görünürlüğü 1980’lerin sonunda geçmiş yıllara oranla daha da artmıştır. Darbe sonrası dönemde siyasetten uzaklaşan gençlerin önemli bir kısmı müziğe tutunmuşlardır. Rock müzik de bu noktada gençlerin ilgi gösterdiği bir alan olarak öne çıkmıştır. Rock müziğe olan tutku, yalnızca bu müziğe olan ilgi ile sınırlı kalmamış, rock bir hayat tarzı olarak gençler arasında yaygınlaşmıştır. İnsanların rock’ı algılama biçimi ise farklılıklar göstermiş ve herkes rock’a farklı anlamlar yüklemiştir. Bazı insanlar rock’ı bir alt kültür olarak kabul etmiş, bazıları ise ona bir karşı kültür anlamı yükleyerek ondan çok daha büyük şeyler beklemişlerdir. Küreselleşmenin uluslar arasındaki akışı güçlendirmesi ile birlikte rock da zaman içinde endüstrileşmiş ve ona kimliğini veren ruhunu kaybetmiştir. Buna ek olarak rock’ın, ona karşı kültür yakıştırması yapılmasını sağlayan muhalif niteliğinin de bozulduğu söylenmiştir. Bu fikirler, rock müzisyenleri ve rock müzik dinleyicileri için paralel olarak gelişmiştir. Bu araştırma, Türkiye’de de belirgin şekilde gelişen bu sürecin daha iyi anlaşılması ihtiyacı olduğu düşüncesiyle yapılmıştır. Araştırma dahilinde, ilgili dönemi bizzat yaşamış ve hâlâ müzik sektöründe çalışan kişilerle mülakatlar yapılmıştır. Araştırmanın teorik altyapı açısından güçlü olması için ise konuyla ilgili literatür detaylı bir şekilde incelenmiş ve geçmişten günümüze uzanan derinlemesine bir analiz yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

rock kültürü, rock müzik, alt kültür, karşı kültür, kültür endüstrisi

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. (2003). “Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken”. Çev. Bülent O. Doğan. Cogito, 36: 76-84.
• Ay, Taner (1993). “Protest Folk, Rock ve Yeni Sol 2”. Çalıntı, 7: 35-41.
• Coşut, Yaşar (2005) Kültür Süreci Olarak Küreselleşmenin Mekânsal Dönüşüme Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Duman, Sabit (2007). “Rock Müziğin Doğuşu ve Türk Rock Müziği”. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (Ankara, 10-15 Eylül 2007), Cilt 1, 239-250.
• Duran, Selçuk (2012). “Türkiye’de Âşıklık Geleneğinin Popüler Müziklere Etkisi”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 62: 225-250.
• Durukan, Deniz (2006). İyiler Siyah Giyer: 2000’li Yıllarda Rock. İstanbul: Everest Yayınları.
• Gelsthorpe, Loraine (2020). “Alt-kültür”. Çev. Gülmelek Alev. Sosyoloji Sözlüğü. Ed. Bryan S. Turner. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 62-63.
• Güldallı, Tolga (2007). “Türkiye’de Punk Olmak”. Türkiye'de Punk ve Yeraltı Kaynaklarının Kesintili Tarihi 1978-1999. Ed. Sezgin Boynik ve Tolga Güldallı. İstanbul: BAS, 10-13.
• Güler, Mehmet Atilla (2018). Belki Gerçek Yapmaya: Cem Karaca’nın Hayatı, Müziği ve Yalnızlığı. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Gürün, Gözde (2011). Progressive Rock. Ankara: Bencekitap.
• Güvenç, Bozkurt (1999). İnsan ve Kültür. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Güvenç, Bozkurt (2002). Kültürün ABC’si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hacısalihoğlu, Yaşar (2000). Küreselleşme, Mekânsal Etkileri ve İstanbul. İstanbul: Akademik Düzey Yayınevi.
• Hakarar, Tuğçe (2016). Kadıköy ve Taksim Örneğinde İstanbul Rock Scene. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hebdige, Dick (2004). Alt Kültür: Tarzın Anlamı. Çev. Sinan Nişancı. İstanbul: Babil Yayınları.
• Jenks, Chris (2007). Alt Kültür: Toplumsalın Parçalanışı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kabaş, Bülent (2012). Karşı-kültürlerin Popülerleşmesi Sürecinde Gençlik Altkültürlerinin Rolü. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Konyar, Hürriyet (2010). “Türkiye'de Küresel Medya ve Rock Müzik Kültürü ile Kurulan Küresel Kültürel Ortamlar”. Folklor/Edebiyat, 16/61: 121-156.
• Kutlukan, Mehmet (1995). “Megapollerin Özürlü Çocukları”. İstanbul’da Rock Hayatı: Sosyolojik Bir Bakış. Ed. Ali Akay vd. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Malinowski, Bronislaw (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Saadet Özkal. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Morley, David ve Robins, Kevin (1997). Kimlik Mekânları: Küresel Medya, Elektronik Ortamlar ve Kültürel Sınırlar. Çev. Emrehan Zeybekoğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Öktem, Altay (2000). Şeytan Aletleri. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Özkul, Osman (2013). Kültür ve Küreselleşme. İstanbul: Açılım Kitap.
• Şahinsoy, Melike Aslı (2010). İstanbul’da Rock Kültürü: Yeraltından Yeryüzüne. İstanbul: Clinart.
• Tireli, Münir (2007). Türkiye’de Grup Müziği: 1980’ler. İstanbul: Arkaplan Müzik Basın Yayın.
• Tomley, Sarah vd. (2019). Sosyoloji Kitabı. Çev. Tufan Göbekçin. İstanbul: Alfa Yayınları.
• URL-1: Mehmet Tez (2011). “Rock’n Roll Yazısı”. www.milliyet.com.tr/ rock-n-roll-yazisi/mehmet-tez/pazar/yazardetay/09.01.2011/13367 92/default.htm (Erişim: 20.04.2018).
• Wallerstein, Immanuel (1998). Jeopolitik ve Jeokültür. Çev. Mustafa Özel. İstanbul: İz Yayınları.
• Yanıkkaya, Berrin (2004). Kentte Kadın Sesleri: 1990 Sonrasında İstanbul’da Kentli Kadının Kültürel Ürünler Aracılığıyla Kendini İfadesi (Bir Örnek Tür Olarak Rock Müzik). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KK-1: Murat Beşer, müzik yazarı, İstanbul. (Görüşme: 12.04.2018).
• KK-2: Abdülkadir Elçioğlu, müzik yazarı, karikatürist, İstanbul. (Görüşme: 24.04.2018).
• KK-3: Mehmet Atilla Güler, müzik yazarı, akademisyen, Ankara. (Görüşme: 10.04.2018).
• KK-4: Deniz Durukan, müzik yazarı, İstanbul. (Görüşme: 18.04.2018).
• KK-5: Tolga Akyıldız, müzik yazarı, organizatör, psikolog, İstanbul. (Görüşme: 14.04.2018).
• KK-6: Çağlan Tekil, müzik yazarı, organizatör. (Görüşme: 03.04.2018).