Türk Edebiyatında Argonun Serüveni ve Bir Argo Tartışması

Yıl 2021, Sayı: 8, 247 - 264, 08.03.2021

İsmail Alper Kumsar

https://doi.org/10.46250/kulturder.879406

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın giriş bölümünde argonun ne olduğu, edebî eserde argo kelime ve tabirin neden hoş görülmediği sorularının cevabı aranmıştır. Birinci bölümde argonun Türk edebiyatındaki serüveni genel hatları ile tanıtılmış ve edebiyatımızdaki zihniyet dönüşümüne bağlı olarak argonun günümüze yaklaştıkça edebî metinlerde kendisine daha fazla yer bulabildiği tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise 1938 yılının Mayıs ayı boyunca gazetelerde devam eden bir argo tartışması ele alınmıştır. Bu tartışma, argonun edebî eserdeki konumu hakkında iki farklı görüşü yansıtmaktadır. Tartışmanın bir cephesini teşkil eden Peyami Safa, Yaşar Nabi ve Orhan Seyfi’nin içinde bulunduğu ilk grup edebî metinlerde argonun kullanımına belli şartlar dâhilinde ve sınırlı biçimde cevaz verirken Nurullah Ataç, Vâlâ Nurettin ve Sabiha Zekeriya Sertel dâhil olduğu grup edebî metinlerde kelime sınırlaması yapılmasına karşı çıkmışlardır. Çalışmada, tartışmanın yaşandığı yıllarda yeni yeni parlamaya başlayan Garip Hareketi’nin edebî dilde yapmaya çalıştığı değişimin bu tartışma için nasıl bir zemin teşkil ettiğine de değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

argo, Peyami Safa, Nurullah Ataç, edebî dil, tartışma

Notes on the Adventure of Slang in Turkish Literature and an Argo Discussion

Öz

In the introduction of this study, the answers to the questions of what slang is and why slang words and phrases are not tolerated in the literary work are sought. In the first chapter, the adventure of slang in Turkish literature is introduced in general terms and it has been determined that slang can find its place more in literary texts as we getting closer today, depending on the mentality transformation in our literature. In the second part, a slang debate in the newspapers throughout May 1938 is discussed. This discussion reflects two different views about the position of slang in literary work. While the first group of the debate, consisting of Peyami Safa, Yaşar Nabi and Orhan Seyfi allowed the use of slang under certain conditions in a limited way, the group including Nurullah Ataç, Vâlâ Nurettin and Sabiha Zekeriya Sertel opposed the limitation of words in literary texts. In the study, it is also mentioned that the changes which the Garip Movement, which has just started to shine in the years when the debate took place, was trying to make in the literary language constitutes a ground for this debate.

Anahtar Kelimeler

slang, Peyami Safa, Nurullah Ataç, literary language, discussion

Kaynakça

• A. Fikri (2019). Lugat-ı Garibe -Türkçenin İlk Argo Sözlüğü-. Haz. Didem Dolanbay. İstanbul: Gram Yayınları.
• Agâh Hüseyin (1312/1896). “Argo”. Servet-i Fünûn, 271: 164-167.
• Aktunç, Hulki (1998). Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Altun, Nesrin (2016). “Anlam Bilimi Açısından Argo”. Argo. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Gülden Sağol Yüksekkaya. İstanbul: Ka kitap, 83-88.
• Arslan, Mehmet (2009). Argo Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ataç, Nurullah (7 Ekim 1938a). “Sözden Söze”. Haber-Akşam Postası, 2.
• Ataç, Nurullah (14 Mayıs 1938b). “Denilebilir ki”. Akşam, 3.
• Ataç, Nurullah (17 Mayıs 1938c). “Üslup Meselesi”. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, Nurullah (22 Mayıs 1938d). “Yine Argo”. Haber-Akşam Postası, 3.
• Ataç, Nurullah (3 Nisan 1937). “Birkaç Şair”. Son Posta, 7.
• Atay, Falih Rıfkı (3 Mayıs 1938). “Gelen Sesler”. Ulus, 1.
• Ayvazoğlu, Beşir (1998). Peyami -Hayatı, Sanatı, Felsefesi, Dramı-. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bakhtin, Mikhail (2001). Karnavaldan Romana. Çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cantek, Levent ve Gönenç, Levent (2017). Muhalefet Defteri: Türkiye'de Mizah Dergileri ve Karikatür. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çağan, Kenan (2010). “Konvansiyonel Bir Dil Olarak Argo, Bir İmkân mı Tehdit mi?”. Hece, 165: 72-78.
• Çağın, Şerife (2012). “Yeni Şiirin Peşinde: Nurullah Ataç ve Garipçiler”. Yeni Türk Edebiyatı, 5: 7-28.
• Çıraklı, Mustafa Zeki (2010). “Çoksesli Söylemin İnşası ve İfşası: Mikhail Bakhtin”. Hece, 165: 79-84.
• Devellioğlu, Ferit (1980). Türk Argosu. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Horata, Osman (2006). “Klasik Estetikte Hazan Rüzgârları: Son Klâsik Dönem (1700-1800)”. Türk Edebiyatı Tarihi. Ed. Talat S. Halman vd. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2, 437-542.
• Kanık, Orhan Veli (2021). Bütün Yazıları. Haz. Necati Tonga ve Tahsin Yıldırım. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Kaptan, Özdemir (1989). Beyoğlu -Kısa Geçmişi, Argosu-. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaygılı, Osman Cemal (2003). Argo Lügati. Haz. Tahsin Yıldırım. İstanbul: Selis Kitaplar.
• Kefeli, Emel (2016). “Edebiyat ve Argo İlişkisi”. Argo. Ed. Emine Gürsoy Naskali, Gülden Sağol Yüksekkaya. İstanbul: Ka kitap, 199-213.
• Koçak, Aynur (2016). “Karagöz'de Argo Kelimelerin Gülme Unsuru Olarak Kullanılması”. Argo. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Gülden Sağol Yüksekkaya. İstanbul: Ka kitap, 311-320.
• Kültüral, Zuhal (2016). “Şerîfî'nin Şehnâme Çevirisi'ndeki Bazı Kelime ve Deyimler Üzerine”. Argo. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Gülden Sağol Yüksekkaya. İstanbul: Ka kitap, 343-352.
• Meriç, Cemil (1975). Bu Ülke, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Metin, Ali K. (2010). “Argonun Şiiri veya Basitliğin Ötesi”. Hece, 165: 95-98.
• Nayır, Yaşar Nabi (30 Mayıs 1938b). “Halkçılık ve Halk Dili”. Ulus, 2.
• Nayır, Yaşar Nabi (8 Mayıs 1938a). “Sadelik ve Bayağılık”. Ulus, 2.
• Orhon, Orhan Seyfi (16 Mayıs 1938). “Argo”. Yeni Sabah, 5.
• Özgül, Metin Kayahan (2000). Arayışlar Devri Türk Şiiri Antolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Safa, Peyami (14 Ekim 1955). “Türk Argosu”. Milliyet, 3.
• Safa, Peyami (1935). “Cingöz Recai’den Nâzım Hikmet’e”. Hafta, 77: 5.
• Safa, Peyami (1970). Sanat Edebiyat Tenkit. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (1999). Osmanlıca Türkçe Uydurmaca. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Safa, Peyami (5 Mayıs 1938a). “Bir Terbiye Hasadı”. Cumhuriyet, 3.
• Safa, Peyami (25 Mayıs 1938b). “Argo ve Halk Tabirleri”. Cumhuriyet, 3.
• Safa, Peyami (28 Mayıs 1938c). “Küfür ve Argo”. Cumhuriyet, 3.
• Safa, Peyami (28 Mayıs 1938c). “Küfür ve Argo”. Cumhuriyet, 3.
• Safa, Peyami (8 Haziran 1951). “Aşağılık Dil”. Ulus, 3.
• Sazyek, Hakan (1999). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sertel, Sabiha Zekeriya (27 Mayıs 1938). “Küfür Edebiyatı”. Tan, 5.
• Server Bedi (29 Mayıs 1938). “Pazardan Pazara”. Cumhuriyet, 5.
• Tahir-ül Mevlevi (1973). Edebiyat Lügati. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Töre, Enver (2016). “Tiyatro ve Argo (Gelenekli Tiyatromuzda Argo)”. Argo. Ed. Emine Gürsoy Naskali ve Gülden Sağol Yüksekkaya. İstanbul: Ka kitap, 301-310.
• Tutaş, Nazan (2014). “İngiliz Dilinde ‘Aydınlanma’: Eski İngilizce’den Günümüze Değişimi ve Gelişimi”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54: 287-306.
• Ünal, Hayriye (2011). Eşikteki Özgürlük -Çoksesli Şiir-. Ankara: Hece Yayınları.
• Vâ-Nû (12 Mayıs 1938). “Basit ve ‘Adi’ Üslup”. Akşam, 2.