Türkiye'deki Sanatçı Kolektifleri Üzerine

Yıl 2021, Sayı: 10, 233 - 244, 10.09.2021

Solmaz Bunulday

https://doi.org/10.46250/kulturder.974799

Öz

Türkiye’de özellikle 2000’li yılların başlarından itibaren sanatçıların “inisiyatif”, “proje” ya da “kolektif” gibi başlıklar altında bir araya geldikleri görülmektedir. 1990’lı yıllarda da sanatçıların bir araya gelerek bağımsız birliktelikler meydana getirdikleri veya bağımsız mekanlar oluşturdukları görülmektedir. 1990’lı yılların oluşumları ilk kuşak olarak değerlendirilecek olursa 2000’li yıllarda ortaya çıkanları ikinci kuşak olarak görmek mümkündür. 1990’larda ortaya çıkanlar ile 2000’li yıllarda ortaya çıkanlar arasında temel benzerlik mevcut sanat sistemine alternatif üretim ve mekan oluşturma amacıyla güç birliği yapma isteğidir. Ancak bu oluşumlar için tek bir tanımlama yapmak mümkün değildir. Özellikle 2000’li yıllarda ortaya çıkanlar esnek yapıları, kar amacı gütmemeleri, katılımcılığı önemsemeleri, özerkliklerini koruma, onları sınırlayan kurumsal şeylerden azade olmaya çalışma gibi özellikleri ile daha öncekilerden farklı durmaktadırlar. Kısacası bu oluşumların mevcut sanat sisteminden bağımsız olma ve ona alternatif oluşturma isteği vardır. Bununla birlikte sanatçıların mevcut ekonomik ve toplumsal koşullar nedeniyle bir araya gelerek güç birliği yapma zorunlulukları da söz konusudur. Bu bağlamda Türkiye’de ortaya çıkan kendilerini genel olarak “inisiyatif”, “proje” veya “kolektif” olarak tanımlayan bu oluşumların ortaya çıkış koşulları ve içeriklerine dair bir değerlendirme yapmak bu çalışmanın konusu olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kolektif, İnisiyatif, Sanatçı Kolektifleri, Katılım, Dayanışma

On Artists Collectives in Turkey

Öz

It can be observed that especially in the beginning of 2000s the artists in Turkey organized into groups under the name of “initiative”, “project” or “collective”. Also, it is usual that the artists established independent groups and venues in 1990s. If the groups in 1990s was categorized as the first generation, the ones in 2000s could be the second generation. The main similarity between the groups of 1990s and 2000s is to build a union in order to create an alternative artistic production system and venue against the mainstream. However, it is almost impossible to reach a sole description for these groups. Especially the groups established in 2000s are different from the earlier ones in term of their non-profitable and flexible organizational structure with the importance of participation, the protection of autonomy isolating themselves from the restrictive conventional ones. In short, these groups intent to be independent from the mainstream and to build an alternative against it. Also, it is another fact that the artist had to be organized because of ongoing economic and social conditions. In this regard, this study aims to assess those groups, who named themselves “initiative”, “project” or “collective”, in the frame of the condition and context in which they were born.

Anahtar Kelimeler

collective, initiative, artist collectives, participation, solidarity

Kaynakça

• Asal, Selda (2019). “Apartman Projesi”. Sanat Dünyamız, 117: 55-65.
• Atakan, Nancy (2010). “Tutunmak”. 5533 Project 3 Sergi Kataloğu, yayın yeri yok, sayfa numarası yok.
• Beldan, Nevin Yalçın (2012). “Yaygara Güncel Sanat İnisiyatifi Paralaks ile Bir Kültür-Kent Tipolojisi Oluşturuyor”. Sanat Dünyamız, 129: 70-75.
• Boynik, Sezin ve Altındere, Halil (2008). “Hazavuzu Grubu ile Söyleşi”. art-ist, 7: 132-137.
• Bunulday, Solmaz (2013). Türkiye’de Sanat Üretimi 1975-2005. İstanbul: Parşömen Yayınları.
• Bursalı, Elif Ayşe (2013). Sanatçı İnisiyatifleri ve Sanatçılar Tarafından Yürütülen Mekânların İstanbul Güncel Sanat Alanındaki Rolü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cennetoğlu, Banu vd. (2009). “İnisiyatifler”. Dersimiz Güncel Sanat. Ed. Azra Tüzünoğlu. İstanbul: Outlet Yayınları, 44-61.
• Çalıkoğu, Levent (2007). Çağdaş Sanat Konuşmaları 2, Çağdaş Sanatta Sivil Oluşumlar ve İnisiyatifler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Engin, Fırat (2018). “Ankaralı Sanatçı İnisiyatifleri Üzerine Notlar”. Art-Sanat, 9: 427-435.
• İnce, Ayça (2006). “İnisiyatif Nedir?”. art-ist, 5: 57-60.
• Kuru, Ali Şahan (2018). “Kavramsal Altyapılarının Tarihsel Gelişimi bağlamında Sanat İnisiyatifleri”. Sanat Tarihi Dergisi, XXVII(2): 425-449.
• Tan, Pelin (2007) “Sanatçı Kolektifleri, İnisiyatifler ve Sanatçılar Yönetimindeki Mekânlar”. User’s Manuel Contemporary Art in Turkey 1986-2006. Ed. Halil Altındere ve Süreyya Evren. İstanbul: art-ist Yayınları, 130-135.
• Ünsal, Merve (2014). “5533’teki Meşguliyetlerden Sonra”. Sanat Dünyamız, 141: 116-120.
• Yaylalı, Seçil vd. (2017). “Bir Sanatçı İnisiyatifi: Pasaj”. Sanat Dünyamız, 160: 58-67.
• Yersel, Seçil (2009). “Bağımsız Bünyeler, Hazavuzu, :mentalKLİNİK”. Dersimiz Güncel Sanat. Ed. Azra Tüzünoğlu. İstanbul: Outlet Yayınları, 134-144.
• URL-1: “Kolektif Üretime Devam”. https://www.gazeteduvar.com.tr/ yazarlar/2018/02/23/kolektif-uretime-devam/ (Erişim: 23.02.2018).
• URL-2: “Bir İhtimal Daha Var Kolektifler Buluşması 1”. https://www.you-tube.com/watch?v=J3kIEcVkg-c (Erişim: 15.05.2018).
• URL-3: “Bir İhtimal Daha Var Kolektifler Buluşması 2”. https://www.you-tube.com/watch?v=WrChed2g2WM (Erişim: 17.05.2018).
• URL-4: http://pist-org.blogspot.com/2006/06/sanat-inisiyatifleri-birkez-daha.html (Erişim: 01.06.2018).
• URL-5: http://www.b-a-s.info/hakkinda-about/ (Erişim: 02.06.2018).
• URL-6: https://pasajist.wordpress.com/ (Erişim: 05.06.2018).
• URL-7: http://www.anatoliasanat.com/tag-15-Guzel_sanatlar_fakulte-i_olan_tum_universiteler_listesi.html (Erişim: 20.06.2018).
• URL-8: https://www.unlimitedrag.com/post/turkiyede-resmi-olmayan-kolektifler-ve-inisiyatifler (Erişim: 11.08.2021).
• URL-9: https://www.artfulliving.com.tr/sanat/inisiyatifler-dunyali-mi-marsli-mi-l-halka-sanat-projesi-i-1477 (Erişim: 11.08.2021).
• URL-10: https://canakkalegundem.net/2018/07/16/sanatin-yeni-ve-genc-alani-sub/ (Erişim: 11.08.2021).
• URL-11: https://www.unlimitedrag.com/post/diyarbakirda-yeni-bir-olu-sum-a4-atolye (Erişim: 11.08.2021).
• URL- 12: http://www.avtoonline.org/#/press (Erişim: 11.08.2021).
• URL-13: https://eksav.org/about (Erişim: 11.08.2021).
• URL-14: https://karantinamekan.com/ (Erişim: 11.08.2021).