Kadim Tanrılardan Modern Tanrılara: 21. Yüzyıla Dair Mitolojik Bir Okuma

Yıl 2022, Sayı: 12, 232 - 252, 10.03.2022

Gökhan Topal , Naci İspir

https://doi.org/10.46250/kulturder.1062717

Cited By: 1

Öz

Mitler dünya halkları tarafından oluşturulan ölümlü, kırılgan insanoğlunun dünya görüşü, kültürel kodların evrensel anlatılarıdır. Medeniyetleri ve ulusları kültürel açıdan tanıma noktasında önemli bir rehber olan mitler, içerisinde yaratıldığı toplumlar için bir eğitim modeli şeklidir. Mitlerin işlevi zihinleri meşgul eden sorunları çözerek insanların anlama, kavrama ve bilme ihtiyaçlarını doyuma ulaştırmaktır. Ancak burjuva toplumu tarafından kutsanan pozitivist bilgi bireyi mitsel dünyanın dışına çekerken, eski uygarlıkların temelleri üzerine kurulan modern bilim ve teknoloji toplumu ruhlardan arındırılmış bir dünya tahayyül etmektedir. Ancak tarihsel varoluş serüveni içerisinde arkaik düşünceyle benliğini yön veren insan zaman, mekân ve kendinden bağımsız olarak mitlerle aktarımını sağladığı ortak bir bilinçdışı oluşturmuştur. Bu doğrultuda çalışma Homo Habilis’in modern Homo Sapiens’e evrimini ve mitsel düşüncenin gelişimi üzerine odaklanırken, tanrılara karşı kalkan niteliğinde olan bilimsel yapılanmanın mitsel kökenlerine dair kuramsal görüşler kapsamında mit ve bilim arasındaki farklılıklar ele alınmıştır. Ayrıca çalışma kadim halkların yaratmış olduğu mitsel aklın 21. yüzyıl içerisinde kutsanan otomasyon, biyoteknoloji, yapay zekâ gibi konuların teknolojik arkeolojisine odaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

mitoloji, bilim, teknoloji, biyoteknoloji, yapay zekâ

From Ancient Gods to Modern Gods: A Mythological Reading of the 21st Century

Öz

Myths are the conduit for an understanding of the mortal, fragile human being created by the peoples of the world and the universal narratives of cultural codes. Myths, an essential guide in recognizing civilizations and nations culturally, are a form of education model for the societies they are created. The functions of myths are to solve the problems that occupy the minds and satisfy people’s needs to understand, comprehend, and know. However, while the positivist knowledge sanctified by the bourgeois society pulls the individual out of the mythical world, the modern science and technology society built on the foundations of ancient civilizations imagines a world of free spirits. However, in the adventure of historical existence, the human being, who directs himself with archaic thought, has created a common unconscious that transfers with myths independently of time, place, and himself. In this direction, while the study focuses on the evolution of Homo habilis to modern Homo sapiens and the development of mythical thought, the differences between myth and science will be discussed within the scope of theoretical views on the mythical origins of the scientific structuring, which is a shield against the gods. In addition, the study will focus on the technological archeology of topics such as automation, biotechnology, artificial Intelligence, which are blessed in the 21st century of the mythical mind created by ancient peoples.

Anahtar Kelimeler

mythology, science, technology, biotechnology, artificial intelligence

Kaynakça

• Adam, Leonard (1940). “Arts of Primitive Peoples”. Journal of the Royal Society of Arts, 88(4564): 708-721.
• Armstrong, Karen (1998). Tanrı'nın Tarihi: İbrahim'den Günümüze 4000 Yıllık Tanrı Arayışı. Çev. Oktay Özel vd. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Armstrong, Karen (2014). Mitlerin Kısa Tarihi. Çev. Begüm Çicekçi. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Arsebük, Güven (1995). İnsan ve Evrim. İstanbul: Ege Yayınları.
• Barber, Elizabeth W. & Barber, Paul T. (2006). When They Severed Earth from Sky: How the Human Mind Shapes Myth. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• Blumenberg, Hans (1988). Work on Myth. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
• Bulfinch, Thomas (2002). Bulfinch Mythology. USA: Blackmask Online.
• Campbell, Joseph (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Çev. Sabri Gürses. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Campbell, Joseph (2015). Tanrının Maskeleri, İlkel Mitoloji. Çev. Kudret Emiroğlu. İstanbul: Islık Yayınları.
• Campbell, Joseph ve Moyers, Bill (2018). Mitolojinin Gücü. Çev. Zeynep Yaman. İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Can, Şefik (2017). Klasik Yunan Mitolojisi. Ankara: Ötüken Neşriyat.
• Cassirer, Ernst (1953). Language and Myth. New York: Dover Publications.
• Cassirer, Ernst (2018). Dil ve Mit. Çev. Onur Kuzgun. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Coşan, Erhan (2016). “Beyin ve Bilinç Evrimi”. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(ÖS 1): 20-28.
• Dobzhansky, Theodosius (1967). The Biology of Ultimate Concern. New York: New American Library.
• Eliade, Mircea (1963). Myth and Reality. Trans. Willard R. Trask. New York: Harper & Row Publishers.
• Eliade, Mircea (1987). The Sacred and the Profane: The Nature of Religion. Trans. Willard R. Trask. San Diego, California: Harcourt Brace Jovanovich.
• Eliade, Mircea (1991). Kutsal ve Din Dışı. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları.
• Erhat, Azra (2015). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Estin, Colette ve Laporte, Helene (2013). Yunan ve Roma Mitolojisi. Çev. Musa Eran. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Gezgin, İsmail (2018). Sanatın Mitolojisi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Gould, Stephen J. (1977). Ontogony and Phylogeny. Cambridge: Harvard University Press.
• Greene, Mott T. (2000). Natural Knowledge in Preclassical Antiquity. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press.
• Harari, Yuval N. (2015). Hayvanlardan Tanrılara Sapiens. Çev. Ertuğrul Genç. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Hesiodos (2016). Theogonia-İşler ve Günler. Çev. Azra Erhat ve Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jung, Carl (1950). The Integration o f the Personality. London: Routledge and Kegan Paul.
• Lendering, Jona (2010). Büyük İskender. Çev. Burak Sengir.İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Levi-Strauss, Claude (2016). Irk, Tarih ve Kültür. Çev; Işık Ergüden ve Haldun Bayrı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Lewin, Roger (2015). Modern İnsanın Kökeni. Çev. Nurdan Soysal. İstanbul: Say Yayıncılık.
• Mayor, Adrienne (2018). Gods and Robots: Myths, Machines and Ancient Dreams of Technology. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
• McNamara, Patrick (2009). The Neuroscience of Religious Experience. New York: Cambridge University Press. Müller, Max (1873). The Philosophy of Myth. London: Longmans.
• Petronius (1975). Satyricon; Seneca: Apocolocyntosis. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Raglan, Lord (2004). “Mit ve Ritüel”. Çev. Evrim Ölçer. Millî Folklor, 61: 187-194.
• Ronan, Colin A. (2003). Bilim Tarihi. Çev. Ekmeleddin İhsanoğlu ve Feza Günergun. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Sagan, Carl (2014). Cennetin Ejderleri: İnsan Zekasının Evrimi Üzerine Düşünceler. Çev. Mihriban Doğan. İstanbul: Say Yayınları.
• Segal, Robert A. (1999). Theorizing about Myth. Amherst, Massachusetts: University of Massachusetts Press.
• Segal, Robert A. (2009). “Myth and Science: Their Varying Relationships”. Religion Compass, 3(2): 337–358.
• Topal, Gökhan (2020). Kadim Tanrılardan Modern Tanrılara: Yapay Kutsallıklar Bağlamında American Gods TV Dizisi Üzerine Göstergebilimsel Bir Çözümleme. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topal, Gökhan ve Alanka, Ömer (2021). “Dijital Bilinç ve Etik Arayüzünde Transhümanizma: Altered Carbon Örneği”. TRT Akademi, 6(12): 328-341.
• Torrey, Fuller E. (2017). Beynin Evrimi ve Tanrıların Ortaya Çıkışı. Çev. Erkan Aktaş, İstanbul: Paloma Yayınevi.
• Tremlin, Todd (2010). Minds and Gods: The Cognitive Foundation of Religion. USA: Oxford University Press.
• URL-1: “Edward B. Tylor: Animism Turned Personification”. https://www. creationmyths.org/mythology-meanings/mythology-meanings-11-edward-b-tylor.htm (Erişim: 23 Ocak 2022).
• URL-2: “Rim-8 Talos”. https://weaponsystems.net/weaponsystem/II02%2 0-%20RIM-8%20Talos.html, Erişim tarihi: (Erişim: 23 Ocak 2022).
• URL-3: Emily Mullin, “Animals Set Survival Record Inside Artificial Womb”. https://www.technologyreview.com/2017/04/25/152183/animals-set-survival-record-inside-artificial-womb/ (Erişim: 23 Ocak 2022).
• URL-4: Malcom Ritter, “Scientists in China Successfully Clone Monkeys, Now a Step Closer to Cloning Humans”. https://globalnews.ca/news/3 985336/3985336-clone-monkeys-scientists-china-cloning-humans/ (Erişim: 23 Ocak 2022).
• Worthen, Thomas (1991). The Myth of Replacement: Stars, Gods, and Order in the Universe. Tucson, Arizona: University of Arizona Press.