Be Freed From History: Urbanization And History In Turgut Uyar’s Poem of The "Terziler Geldiler"

Yıl 2022, Sayı: 13, 134 - 162, 10.06.2022

Tuğrul Bakır

https://doi.org/10.46250/kulturder.1077699

Öz

Turgut Uyar’s “Terziler Geldiler” [The Tailors Came] poem has been established on the contradiction of village versus city or rural versus urban as it is appeared poems that were written after Dünyanın En Güzel Arabistanı poetry book. But in the subtext of the poem, civilization and the reflections of the liberal economy's entry into Turkey on those who migrated from the village to the city were presented. The urban used as a decor and countryside placed in the poem has objective decor which is sharpened feelings of the poet. On that sense, the poem has an objective correlation. We can read the transformation of Turkish society over two symbols placed in the poem. With the decoding of the symbolic language of the poem, the emotional effects of two different worlds and times on the poet are revealed. “Terziler Geldiler” contains criticism of capitalism and modernization which form the theme of other poems in the Tütünler Islak poetry book. While he thinks that modernization has detached the individual from tradition and natural life, he re-evaluates the "golden age” he created and the stages of Turkish history from his own perspective, within the framework of the changes in the perception of history. With the new perception of history, the poet moves away from the current official view of history. Thus, as an example of the masses exposed to urbanization and change in Turkey, it seeks ways to get rid of modernity and modern history that creates depression. He creates a mental escape from the dystopian “Modern Turkey” and creates mythical "Central Asian Period". In this work, first of all, it will mention the objective correlation concept and then it has been solved the urbanization and history perception of Uyar in “Terziler Geldiler” by determining symbols.

Anahtar Kelimeler

urbanization, modernization, migration, symbol, objective correlative

Tarihten Kurtulmak: Turgut Uyar'ın "Terziler Geldiler" Şiirinde Tarih ve Kentleşme

Öz

“Terziler Geldiler” Turgut Uyar’ın Dünyanın En Güzel Arabistanı kitabının ardından yayımlanan şiirlerinde çokça görülen köy-kent, kırsal-şehir karşıtlığı üzerine kurulmuştur. Şiirin alt metninde uygarlık ve liberal ekonominin Türkiye’ye girişinin köyden kente göç edenler nezdindeki yansımaları aktarılmıştır. Şiirde dekor olarak kullanılan kent ve atın bulunduğu kırlar şairin duygularını keskinleştiren nesnel dekorlara sahiptir. Bu yönüyle şiirde nesnel bağlılaşık bulunur. Şiirdeki iki farklı sembol üzerinden Türk toplumunun geçirdiği dönüşümleri okuyabiliriz. Sembol dilinin çözülmesiyle iki farklı dünya ve zamanın şair üzerinde bıraktığı duygusal etkiler açığa çıkar. “Terziler Geldiler” şairin Tütünler Islak kitabındaki diğer şiirlerinin temasını da oluşturan kapitalizm ve modernleşme eleştirisini içerir. Uyar, modernleşmenin bireyi gelenekten ve doğal hayattan kopardığını düşünmektedir. Yarattığı “altın çağ” ile Türk tarihinin geçirdiği merhaleleri tarih algısındaki değişimler çerçevesinde kendi bakış açısıyla yeniden değerlendirir. Yeni tarih algısıyla şair mevcut resmi tarih görüşünden uzaklaşmaktadır. Türkiye’deki kentleşme ve değişime maruz kalan kitlelerin bir örneği olarak moderniteden ve bunalım yaratan modern tarihten kurtulmanın yollarını aramaktadır. Türk tarihinden seçtiği mitik “Orta Asya Dönemi” ile distopik “Modern Türkiye”den zihinsel kaçış yaratmaktadır. Çalışmada nesnel bağlılaşık kavramından bahsedildikten sonra şiirdeki sembollerin ne olduğu belirlenerek Turgut Uyar’ın tarih ve kentleşme algısı “Terziler Geldiler” şiiri üzerinden çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

kentleşme, modernleşme, göç, sembol, nesnel bağlılaşık

Kaynakça

• Akman, Şefik Taylan (2011). “Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri”. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1): 80-109.
• Akyüz, Kenan (2010). Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Alkım, V. Bahadır vd. (1997). Redhouse Sözlüğü. İstanbul: Sev Yayıncılık.
• Anderson, Benedict (2006). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. New York: Verso.
• Aydın, Hasan (2006). “Doğu ve Batı Felsefesinde Altın Çağ Mitleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(7): 107-114.
• Bayat, Fuzuli (2007). Türk Mitolojik Sistemi 2. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Baykara, Tuncer (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: ATAM Yayınları.
• Baytal, Yaşar (2007). “Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları (1950-1957)”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 40: 545-567.
• Benjamin, Walter (2002). Pasajlar. Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bharati, Shivananda (2012). Satya Yuga. Karnataka: Hamsa International.
• Boratav, Korkut (2005). Türkiye İktisat Tarihi (1908-2002). İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Bowie, Andrew (1990). Aesthetics and Subjectivity. Manchester: Manchester University Press.
• Brown Terence A. and others (2009). “The Complex Origins of Domesticated Crops in the Fertile Crescent”. Trends Ecol Evol, 24(2): 103-109.
• Caner, Fırat (2006). Turgut Uyar’ın Huzursuzluğu. Doktora Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chartier, Émile-Auguste (1981). Edebiyat Üzerine Söyleşiler. Çev. Asım Bezirci. İstanbul: Yazko Yayınları.
• Çoruhlu, Yaşar (2011). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Dellaloğlu, Besim (2016). Modernleşmenin Zihniyet Dünyası: Bir Tanpınar Fetişizmi. Ankara: Kadim Yayınları.
• Eliade, Mircea (2018). Ebedi Dönüş Miti. Çev. Ayşe Meral. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eliot, Thomas S. (1987). Denemeler. Çev. Akşit Göktürk. İstanbul: Afa Yayınları.
• Erdost, Muzaffer (1997). “Tütünler Islak”. Şiirde Dün Yok mu? Turgut Uyar Üzerine. Ed. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 31-34.
• Ergun, Pervin (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: ATAM Yayınları.
• Esin, Emel (2001). Türk Kozmolojisine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Evsile, Mehmet (2018). “Cumhuriyet Döneminde Sanayileşme Faaliyetleri (1923-1950)”. History Studies, 10(8): 109-119.
• Fromm, Erich (2017). Rüyalar, Masallar, Mitler: Sembol Dilinin Çözümlenmesi. Çev. Aydın Arıtan. İstanbul: Say Yayınları.
• Gelekçi, Cahit (2014). “Türkiye’de Nüfus Yapısı ve Temel Özellikleri (1938-1960 Dönemi)”. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 31(2): 127-137.
• Goody, Jack (2018). Rönesanslar. Çev. Bahar Tırnakçı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gömeç, Saadettin Yağmur (2016). “Türk Kültüründe At”. Geçmişten Günümüze Bozkır Sempozyumu (Konya, 6-8 Mayıs 2016). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayını, 819-834.
• Griffiths, Dominic (2018). “T. S. Eliot and Others: The (More or Less) Definitive History and Origin of the Term ‘Objective Correlative’”. English Studies, 99(6): 642–660.
• Gürbilek, Nurdan (2008). Mağdurun Dili. İstanbul: Metis Yayınları.
• Habermas, Jurgen (1990). The Philosophical Discourse of Modernity: Twelve Lectures (Studies in Contemporary German Social Thought). Cambridge: MIT Press.
• Harman, Ömer Faruk (2000). “İdris”. TDV İslam Ansiklopedisi, C.21. İstanbul: TDV Yayınları.
• İnan, Abdulkadir (2000). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: TTK Yayınları.
• Kabapınar, Yücel (1992). “Başlangıcından Günümüze Türk Tarih Tezi ve Lise Kitaplarına Etkisi”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2): 143-147.
• Kahraman, Hasan Bülent (2015). Türk Şiiri, Modernizm Şiir. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Karaca, Alaattin (2016). İkinci Yeni Poetikası. İstanbul: Hece Yayınları.
• Karatay, Osman (2018). “Göktürk Çağı Türk Nüfusu Üzerine Düşünceler”. 18. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 1-4 Ekim 2018). Ankara: TTK Yayını, 1-19.
• Kaygı, Abdullah (1998). Edebiyat ve Varlık. Ankara: Kebikeç Yayınları.
• Keyder, Çağdaş (2015). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Küçükkülahlı, Sibel (2017). “İktisadi Gelişmenin Gündelik Hayata Etkileri: Demokrat Parti Dönemi İstanbul Örneği”. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(33): 519-554.
• Lindow, John (2001). Handbook of Norse Mythology. Santa Barbara: Abc-Clio.
• Lovejoy Arthur O. & Boas, George (1935). Primitivism and Related Ideas in Antiquity. Baltimore: Johns Hopkins Press.
• Menemencioğlu, Nermin (1997). “Turgut Uyar’ın Şiiri”. Şiirde Dün Yok mu? Turgut Uyar Üzerine. Ed. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 50-59.
• Oktay, Ahmet (2002). Metropol ve İmgelem. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Ögel, Bahaeddin (1993). Türk Mitolojisi, C.1. Ankara: TTK Yayınları.
• Özsüer, Esra (2018). Türkokratia–Avrupa’da Türk İmajı. İstanbul: Kronik Kitap.
• Pala, İskender (2000). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayınları.
• Pamuk, Şevket (2021). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pospelov, Gennadiy (2014). Edebiyat Bilimi. Çev. Yılmaz Onay. İstanbul: Evrensel Basın Yayın.
• Safran, Mustafa ve Şimşek, Ahmet (2011). “Tarihyazımında Bir Sorun: Anlatı”. Türkiye’de Tarih Yazımı. Ed. Vahdettin Engin ve Ahmet Şimşek. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 315-330.
• Shaya, Gregory (2004). “The Flaneur, the Badaud, and the Making of a Mass Public in France, circa 1860-1910”. The American Historical Review, 109(1): 41-77.
• Simmel, George (1950). The Sociology of Georg Simmel. Illinois: Free Press.
• Sönmez, Erdem (2010). Anales Okulu ve Türkiye’de Tarihyazımı. Ankara: Tan Yayınları.
• Tekin, Mehmet (2017). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Uyar, Turgut (1985). Sonsuz ve Öbürü. İstanbul: Broy Yayınevi.
• Uyar, Turgut (2016). Büyük Saat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uyar, Turgut (2017). Dünyanın En Güzel Arabistanı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya (2017). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Wellek, Rene ve Austin Warren (2015). Edebiyat Teorisi. Çev. Ömer Faruk Huyugüzel. İstanbul: Dergâh Yayınevi.
• Williams, Louise Blakeney (2002). Modernism and the Ideology of History: Literature, Politics, and the Past. Cambridge: Cambridge University Press.
• Williams, Raymond (1973). The Country and the City. London: Oxford University Press.
• Yıldızoğlu, Ergin (1997) “Pablo, Samuel ve Turgut”. Şiirde Dün Yok mu? Turgut Uyar Üzerine. Ed. Tomris Uyar. İstanbul: Can Yayınları, 190-203.
• Yılmaz, Ensar ve Çiftçi, Salih (2011). “Kentlerin Ortaya Çıkışı ve Sosyo-Politik Açıdan Türkiye’de Kentleşme Dönemleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35): 252-267.
• Yılmaz, Mehmet (2011). “Kente Alışamayan Uyumsuz Bireyin Öyküsü: Turgut Uyar’ın Geyikli Gece Şiiri Üzerine Bir Tahlil Denemesi”. Turkish Studies, 6(3): 1893-1906.