The House of Modernity: A Review of Apartment Architecture in Turkey between 1950-1965 through Arkitekt Magazine

Yıl 2023, Sayı: 16, 201 - 216, 10.03.2023

Eda Balaban Varol

https://doi.org/10.46250/kulturder.1244149

Öz

Due to the historical change experienced in Turkey in the 1950s, it can be said that there was a break in the social and cultural context. Within the causal connection, space has also been a tool for this break; It has also become controversial in terms of the walls it creates in life. With the increase in multi-storey apartments during the period, radical changes were experienced in the housing culture and the daily life of the society. In this context, the aim of the research is to focus on the concept of apartment as a form of housing created by Modernity and to discuss the years 1950-1965, the first fifteen-year period in which apartment building accelerated in Turkey, through the examples in the Arkitekt magazine published during this period. For this purpose, a total of 65 publications of Arkitekt magazine published between 1950 and 1965 were examined in detail; 22 apartments in these publications and reached as a result of the research were determined as the sample of the research. The findings of the apartments in the sample, such as the construction phase, publication year, location, architect, number of blocks, number of floors and flats, were tabulated and evaluated within the study. The data in this study, which was designed as a qualitative research, were obtained by scanning the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

modernity, apartment culture, housing, 1950-1965 period, Arkitekt magazine

Modernitenin Evi: 1950-1965 Yılları Arası Türkiye’deki Apartman Mimarlığının Arkitekt Dergisi Üzerinden İncelenmesi

Öz

1950’lerde Türkiye’de yaşanan tarihsel değişim nedeniyle, toplumsal ve kültürel bağlamda bir kopmanın gerçekleştiği söylenebilir. Nedensellik bağlantısı içinde mekân, hem bu kopuşa bir araç olmuş hem de yaşamda yarattığı duvarlar bakımından tartışılır duruma gelmiştir. Dönem içinde çok katlı apartmanların artması ile birlikte, konut kültüründe ve toplumun gündelik yaşamında köklü değişimler yaşanmıştır. Bu bağlamda yapılan araştırmanın amacı, modernitenin yarattığı bir konut biçimi olarak apartman kavramı üzerinde durmak; Türkiye’deki apartmanlaşmanın hız kazandığı ilk on beş yıllık süreç olan 1950-1965 yıllarını, bu dönem içinde yayınlanmış Arkitekt dergisindeki örnekler üzerinden tartışmaktır. Bu amaç kapsamında Arkitekt dergisinin 1950-1965 yılları arasında yayınlanan toplam 65 yayın detaylı bir şekilde incelenmiş; bu sayılarda yer alan ve araştırma sonucu ulaşılan 22 apartman örneği araştırmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Örneklemdeki apartmanların yapım aşaması, dergide yayınlandığı yayın yılı, konumu, mimarı, blok sayısı, kat sayısı ve daire sayıları çalışma içinde tablolaştırılarak değerlendirilmiştir. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmadaki verilere ilgili literatürün taranmasıyla ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

modernite, apartman kültürü, konut, 1950-1965 dönemi, Arkitekt dergisi

Kaynakça

• Balamir, Murat (1994). “Kira Evinden Kat Evlerine Apartmanlaşma: Bir Zihniyet Dönüşümü Tarihçesinden Kesitler”. Mimarlık Dergisi, 260: 29-33.
• Bilgin, İhsan (1998). “Modernleşmenin ve Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesinde Cumhuriyet’in İmarı”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Ed. Yıldız Sey. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 255-272.
• Bozdoğan, Sibel. (2002). Modernizm ve Ulusun İnşası. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Cengizkan, Ali (2019). Modernin Saati. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Görgülü, Tülin (2016). “Apartman Tipolojisinde Geçmişten Bugüne; Kira Apartmanından ‘Rezidans’a’ Geçiş”. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 14: 165-178.
• Heynen, Hilde (2011). Mimarlık ve Modernite. İstanbul: Versus Yayınevi.
• Kahraman, Hasan Bülent (2007). Postmodernite ve Modernite Arasında Türkiye. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Sey, Yıldız (1998). “Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Mimarlık ve Yapı Üretimi”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Ed. Yıldız Sey. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 25-40.
• Tankut, Gönül (1993). Bir Başkentin İmarı. İstanbul: Anahtar Yayınevi.
• Tanyeli, Uğur (1998). “1950’lerden Bu Yana Mimari Paradigmaların Değişimi ve Reel Mimarlık”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Ed. Yıldız Sey. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 235-254.
• Tanyeli, Uğur (2011). Rüya, İnşa, İtiraz: Mimari Eleştiri Metinleri. İstanbul: Boyut Yayınları.
• Tekeli, İlhan (1998). “Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Ed. Yıldız Sey. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1-24.
• Yıldız, M. Cengiz & Gündüz, Mustafa (2015). Komşuluk Kültürü. Ankara: Nobel Yayınları.