Analysis of the Settlement Names Given According to Geographical Elements in Kayseri Province in the Context of Cultural Geography

Yıl 2023, Sayı: 17, 113 - 128, 10.06.2023

Serkan Köksal

https://doi.org/10.46250/kulturder.1258837

Öz

Place names are a linguistic element in terms of their structure and contain the cultural values of the society in which they are located. Cultural values that add meaning to the name of the place emerge at the end of a certain historical process. In this respect, by examining the names of places, information about the linguistic structure, historical development and the formation process of the cultural values of a nation is also obtained. The aim of this study is to determine to what extent the geographical elements are effective when changing the place names in Kayseri, how many different settlements these geographical elements come to the fore and how the geographical elements in the area affect the naming of settlements. Scientific publications that were evaluated within the scope of secondary data were benefited from by the literature review conducted within the scope of the research. In addition, within the scope of qualitative research methods, face-to-face interview technique was applied with local people in the field. The secondary data and the information obtained based on the interview technique were analyzed descriptively and analyzed and interpreted from a geographical perspective. According to the findings obtained, place names were classified within themselves according to geographical elements. Accordingly, in the evaluation made on the names changed by the place names commission in the province of Kayseri within the scope of the study, it was determined that the new names used in the area were determined as the names of the settlements, taking into account the geographical values of the region, and names that were almost close to each other were used in areas with similar geographical characteristics.

Anahtar Kelimeler

place name, toponymy, geography, Kayseri, culture

Kayseri İlinde Coğrafi Unsurlara Göre Verilen Yerleşme Adlarının Kültürel Coğrafya Bağlamında İncelenmesi

Öz

Yer adları, yapısı itibariyle dilsel bir unsur olup içerisinde bulunduğu topluma ait kültürel değerleri barındırmaktadır. Yer adına anlam katan kültürel değerler ise belli bir tarihi sürecin sonunda ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan yer adlarının incelenmesiyle bir milletin dil yapısı, tarihi gelişimi ve kültürel değerlerinin oluşum süreci hakkında da bilgiler elde edilmektedir. Çalışmanın amacı Kayseri ilinde yer adları değiştirilirken coğrafi unsurların ne derece etkili olduğunu, bu coğrafi unsurların kaç farklı yerleşim yerinde ön plana çıktığını ve yerleşmelerin isimlendirilmesinde alandaki coğrafi unsurların ne yönde etkilerde bulunduğunu tespit etmektir. Araştırmada ikincil veriler kapsamında değerlendirilen bilimsel yayınlardan yararlanılmıştır. Ayrıca nitel araştırma yöntemine dayalı olarak sahada yöre insanlarına görüşme tekniği uygulanmıştır. İkincil veriler ve görüşme tekniğine dayalı elde edilen bilgiler, betimsel olarak analiz edilerek coğrafi bir bakış açısıyla incelenmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre yer adları coğrafi unsurlara göre kendi içinde sınıflandırılmıştır. Buna göre çalışma kapsamında Kayseri ilinde yer adları komisyonu tarafından değiştirilen isimler üzerinde yapılan değerlendirmede alanda kullanılan yeni isimlerin bölgenin coğrafi değerleri göz önüne alınıp yerleşim yeri adı olarak belirlendiği ve benzer coğrafi özellikleri içeren alanlarda hemen hemen birbirine yakın isimlerin kullanıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

yer adı, toponimi, coğrafya, Kayseri, kültür

Kaynakça

• Ahmet Nazif (1987). Mir’at-i Kayseriyye veya Kayseri Tarihi. Çev. M. Palamutoğlu. Kayseri: Kayseri Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği.
• Akar, Ali (2006). “Renge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Örneği”. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20: 51-63.
• Alderman, Derek H. (2000). “A Street Fit for a King: Naming Places and Commemoration in the American South”. Professional Geographer, 52(4): 672-684.
• Aliağaoğlu, Alpaslan ve Uğur, Abdullah (2018). “Şehirsel Toponimi: Erzurum’da Cadde Adları”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40): 1-26.
• Aru, Kemal Ahmet (1988). Türk Kenti. İstanbul: Yem Yayınları.
• Eren, Hasan (2010). Yer Adlarımızın Dili. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erinç, Sırrı (1989). “Güneydoğu Avrupa’da Türkçe Ekzonimler”. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 6: 9-13.
• Göney, Süha (1977). Yerleşme Coğrafyası, Şehir Coğrafyası 1. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Karaboran, Hilmi (1984). “Türkiye’de Mevki Adları Üzerine Bir Araştırma”. Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, (11-13 Eylül 1984). Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Karagöz, İlyas (2006). Trabzon Yer Adları. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Kayserili, Alperen (2015) “Erzurum Şehrinde Yer Adları Üzerinde Bir Deneme”. Coğrafyaya Adanmış Bir Ömür, Prof. Dr. Hayati Doğanay. Ed. Serhat Zaman ve Ogün Coşkun. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Light, Duncan (2004). “Street Names in Bucharest, 1990-1997; Exploring the Modern Historical Geographies of Post-Socialist Change”. Journal of Historical Geography, 30: 154-172.
• Özüpekçe, Salman ve Gümüş, Nevzat (2020). “Bir Toponimi Araştırması: Besni (Adıyaman) İlçesi Köy Adlarının Coğrafi Sınıflandırması”. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44): 151-162.
• Ramsay, William M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Çev. Mihri Pektaş. İstanbul: MEB Yayınları.
• Şahin, Güven (2010). “Türkiye’de Yapılmış Toponimi Çalışmaları”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4: 134-156.
• Şenel, Mustafa (2008). “Gaziantep İlinin Yakın Taşınmış (Paralel) Yer Adları”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 5: 50-56.
• Tunçel, Harun (2000). “Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2): 23-34.
• Uygur, Nermi (1967). “Yer Adları”. Türk Dili Dergisi, 187: 495-502.