Eskişehir Seyitgazi İlçesi Akin Mahallesi’nde “Doktorlar Caddesi”

Yıl 2023, Sayı: 17, 129 - 159, 10.06.2023

Aslı Büyükokutan Töret Zülal Söğüt

https://doi.org/10.46250/kulturder.1269875

Cited By: 1

Öz

Akin Mahallesi, Eskişehir ilinin Seyitgazi ilçesine bağlı Alevi Türkmen mahallesidir. Mahallenin “Doktorlar Caddesi” olarak adlandırılan Tatarlar Sokağı’nda, geleneksel tedavi yöntemlerini uygulayarak hastaları tedavi eden on üç ocak yer almaktadır. Bu makalede, Akin Mahallesi’nden tespit edilen ocaklar üzerinde durulmuştur. Ocaklarla ilgili veriler; 2020-2022 yılları arasında bilimsel araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilen saha araştırmasında, gözlem ve derinlemesine mülakat teknikleri ile elde edilmiştir. Tespit edilen ocaklar; ocakların yapısal özellikleri, tedavi yöntemleri ve bu bağlamdaki inanış ve uygulamalar üzerinden incelenerek değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda, bugün nasıl ki Eskişehir il merkezinde muayenehanelerin çok olması nedeniyle halk arasında “Doktorlar Caddesi” olarak tabir edilen caddede, hekimler uzmanlık alanları dâhilinde hasta kabul ediyorsa Akin Mahallesi’ndeki Tatarlar Sokağı’nda da ocaklılar, önceki kuşaktan devraldıkları bilgileri kullanarak hastalık tedavisi yapmaktadır. Bugün birçok yerleşim biriminde ocaklıların vefat etmesi ve ocaklık kurumunun devam ettirilmemesi gerçeği karşısında, Akin Mahallesi’ndeki ocaklar, geleneğin muhafazası ve devamlılığı noktasında işlevseldir. Akin Mahallesi, modern tıpta yaşanan pek çok değişim ve dönüşüme rağmen ocaklık kurumunun sürdürüldüğü önemli bir yerleşim yeridir.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, ocak, ocaklı, hastalık, sağaltma

Destekleyen Kurum

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

202019010

Teşekkür

Bu çalışmayı, 202019010 kodu ile destekleyen Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne teşekkür ederiz.

"Doctors Street" in Akin Neighborhood of Seyitgazi District Eskişehir

Öz

Akin Neighborhood is an Alevi Turkmen neighborhood in the Seyitgazi district of Eskişehir province. On Tatarlar Street, known as "Doctors Street" in the Neighborhood, thirteen ocaks treat patients by applying traditional healing methods. This article focuses on some of the ocaks identified in the Akin Neighborhood. The data on the ocaks were obtained through observation and in-depth interview techniques during the field research conducted as part of a scientific research project between 2020 and 2022. The identified ocaks were analyzed and evaluated in terms of their structural features, treatment methods, beliefs, and practices in this regard. As a result, just as doctors accept patients within their fields of expertise on the street called "Doctors Street" due to the high number of doctors' offices in the city center of Eskisehir today, in Tatarlar Street in Akin Neighborhood, ocaklı people treat diseases using the knowledge they have inherited from the previous generation. In many settlements today, the ocak people have passed away, and the institution of ocak has been discontinued; however, the ocaks in Akin Neighborhood continue to keep the tradition alive and active. Despite many changes and transformations that have taken place in modern medicine, the ocak institution remains an important part of the Akin Neighborhood.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, ocak, ocaklı, disease, healing

Proje Numarası

202019010

Kaynakça

• Acıpayamlı, Orhan (1969). “Türkiye Folklorunda Halk Hekimliği ve Özellikleri”. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXVI(1-2): 1-9.
• Acıpayamlı, Orhan (1989). “Türkiye Folklorunda Halk Hekimliğinin Morfolojik ve Fonksiyonel Yönden İncelenmesi”. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri (Ankara, 1988). Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 1-9.
• Aça, Mustafa & Yolcu, Mehmet Ali (2022). “A Form of Traditional Treatment Guided by a Family Narrative: Alazlama”. Geçmişten Geleceğe Küçük Asya-Anadolu. Ed. Mustafa Aça & Mehmet Ali Yolcu. Çanakkale: Paradigma Akademi, 423-432.
• Akpınar, Bahar (2020). Sağlık-Kültür İlişkisi Ekseninde Ocak Kültürü ve Halk Hekimliği: Eskil-Aksaray Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Araz, Rıfat (1995). Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Arslan, Mine (2020). Halk Hekimliği Bağlamında Ocaklar: Karaman Yöresi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Ateş, Fatma (2015). Adana Halk Hekimliğine Bağlı Ocak Kültü. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baysan, Münire (2016). Kütahya ve Yakın Çevresinde Halk Hekimliği ile Ocak Kültü. Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Boratav, Pertev Naili (2016). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Bilge Su.
• Çınar, Ali Abbas (2007). Muğla ve Çevresi Sözlü Kültürü ve Toplumsal Değerleri. Muğla: Muğla Belediyesi Yayınları.
• Duvarcı, Ayşe (1990). “Halk Hekimliğinde Ocaklar”. Mili Folklor Dergisi, 7: 34-38.
• Erol Çalışkan, Şerife ve Çanlı, Erol (2019). “Manisa Selendi İlçesinde Sağaltma Ocakları”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(25): 50-70.
• Hufford, David (2007). “Halk Hekimleri”. Milli Folklor Dergisi, 19: 73-80.
• Kalafat, Yaşar (1999). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Kaya, Muharrem (2001). “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğindeki İzleri”. Folklor/Edebiyat Dergisi, VII: 25.
• Köprülü, Mehmet Fuat (2004). Edebiyat Araştırmaları 1. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kumartaşlıoğlu, Satı (2012). Türk Kültüründe Ateş ve Ocak Kültü. Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükbasmacı, Gülten Gönül (2000). Kastamonu’da Halk Tababeti İnanış ve Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Örnek, Sedat Veyis (1973). Budunbilim Terimler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özkan, Tuba (2012). Geleneksel Tıptan Modern Tıbbi Ocaklık Kurumu: Ankara İli Çubuk İlçesi Örneği. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şar, Sevgi (1992). “Afyon Yöresi Halk Hekimliğinde Görülen Uygulamalar”. IV Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri C. IV. Gelenek Görenek ve İnançlar (Antalya, 1991). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını, 241-248.
• Şen, Serkan (2007). Orhon, Uygur ve Karahanlı Metinlerindeki Meslekler Bağlamında Eski Türk Kültürü. Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanyu, Hikmet (1982). “Fatma Anamız (Fadime Anamız) ve El ile İlgili İnançlar Üzerine Kısa Bir Araştırma”. II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri (Gelenek, Görenek ve İnançlar). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı MFAD Yayınları, 479-495.
• Tekel, Fatih (2021). Kırıkkale Halk Hekimliğinde Ocaklar ve Türbeler. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• URL-1: www.nufusune.com/seyitgazi-ilce-nufusu-eskisehir (19.02.2023).
• Ülkütaşır, Şakir (1975). “Sinop, Samsun ve Çevrelerinde Sağlık Hastalık Hakkındaki Halk İnançları ile Halk Hekimliğine Ait Bir Araştırma Kadrosu”. I. Uluslararası Türk Folkloru Semineri Bildirileri (İstanbul 1974). Ankara: MFAD Yayınları.