Babatha's Archive: The Story of a Jewish Woman in the Roman Empire and Examples of Ketuba

Yıl 2023, Sayı: 17, 272 - 291, 10.06.2023

Umut Dinç

https://doi.org/10.46250/kulturder.1282590

Öz

The considerable emphasis in the Jewish holy book Torah on the nature of the ideal family and, of course, on the quality of women, was also reflected in the formulation of other religious texts such as the Talmud and the Mishnah in the following years. Babatha, who lived in the region of Iudaea-Arabia in the II century AD of the Roman Empire, has enabled us to see how Jewish women lived outside the holy books, not only in terms of their position within the family, but also with the information she provided about their economic power and social life. The marriage document called ketuba, also found in his archive, is important in terms of determining the basic elements to be considered in the formation of the family, the rights of the woman, the limits and conditions related to marriage. Babatha's archive gives us a very colorful animation in terms of showing the life of Jewish women in the face of different cultural influences such as Jewish, Hellenistic and Roman with the multilingual documents he left us.

Anahtar Kelimeler

Babatha archive, Jewish woman, marriage, family, socio-economic life

Babatha’nın Arşivi: Roma İmparatorluğu’nda Bir Yahudi Kadının Hikâyesi ve Ketuba Örnekleri

Öz

Aile sadece Yahudi toplumunun neslinin devamı için değil, aynı zamanda Tanrı’nın sözlerinin uygulanması açısından da bir araç niteliğindedir. Yahudi kutsal kitabı Tevrat’ta ideal ailenin ve tabii ki kadının niteliğine yönelik fazlaca vurgu, ilerleyen yıllarda Talmud ve Mişna gibi diğer dini metinlerin oluşumlarında da kendini göstermiştir. Roma İmparatorluğu’nun MS. II. yüzyılında Iudaea-Arabia Bölgesi’nde yaşayan Babatha topladığı belgeler aracılığıyla sadece aile içerisindeki konumu açısından değil aynı zamanda ekonomik gücü, toplumsal yaşamı ile ilgili verdiği bilgiler sayesinde Yahudi kadınının nasıl yaşadığını kutsal kitaplar dışında da görmemizi sağlamıştır. Yine onun arşivinde bulunan ketuba adının verdiğimiz evlilik belgesi, ailenin oluşumunda dikkat edilmesi gereken temel unsurların bilgisini, kadının haklarını, evlilikle ilgili sınır ve şartların belirlenmesi açısından önemlidir. Böylelikle Yahudi toplumunun temel yapısını oluşturan aile ve tabii ki kadının kutsal metinler dışında yaşamına yönelik elimizdeki en kapsamlı ilk belgelerden birisi olan Babatha’nın arşivi bize bıraktığı çok dilli belgeler ile Yahudi kadınının Yahudi, Hellenistik ve Roma gibi farklı kültürel etkiler karşısında yaşamını göstermesi açısından oldukça renkli bir canlandırma yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Babatha arşivi, Yahudi kadını, evlilik, aile, sosyo-ekonomik hayat

Kaynakça

• Besalel, Yusuf (2001). Yahudilik Ansiklopedisi C.2. İstanbul: Gözlem Basın Yayın.
• Bowlin, William F. & Reed, Stephen (2016). “Evidence of Wealth Management and Financial Planning by Women in 2nd Century CE: Contracts from Dead Sea Caves”. The Accounting Historians Journal, 43(2): 1-38.
• Broshi, Magen (1992). “Agriculture and Economy in Roman Palestine: Seven Notes on the Babatha Archive”. Israel Exploration Journal 3(4): 230-240.
• Czajkowski, Kimberley (2014). Living Under Different Laws: The Babatha and Salome Komaise Archives. Doctoral Thesis. Oxford: Merton College University of Oxford.
• Chevreau, Emmanuelle (2017). “The Evolution of Roman Guardianship through the Mechanism of Excusatio Tutelae”. Legal Documents in Ancient Societies VI. Ancient Guardianship: Legal Incapacities in the Ancient World. Trieste: EUT Edizioni Universita di Trieste, 189-202.
• Cotton, Hannah M. (1993). “The Guardianship of Jesus Son of Babatha: Roman and Local Law in the Province of Arabia”. The Journal of Roman Studies, 83: 94-108.
• Cotton, Hannah M. (1997). “The Guardian (ἐπίτροπος) of a Woman in the Documents from the Judaean Desert”. Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 118: 267-273.
• Cotton, Hannah M. (2022). “Woman and Law in the Documents from the Judaean Desert”. Roman Rule and Jewish Life. Ed. Ofer Pogorelsky. Berlin & Boston: de Gruyter, 501-524.
• Davies, Mary Jo (2021). “The Jewishness of the Babatha Archive”. The Saber and Scroll Journal, 9(4): 79-94.
• Esler, Philip F. (2017). Babatha’s Orchard: The Yadin Papyri and an Ancient Jewish Family Tale Retold. Oxford: Oxford University Press.
• Friedman, Mordechai A. (1996). “Babatha’s ‘Kettuba’: Some Preliminary Observations”. Israel Exploration Journal, 46(1-2): 55-76.
• Gürkan, Salime Leyla (2020). Anahatlarıyla Yahudilik. Ankara: İSAM Yayınları.
• Isaac, Benjamin (1992). “The Babatha Archive: A Review Article”. Israel Exploration Journal, 42(1-2): 62-75.
• İçten, Erdinç (2018). “Yahudilikte Ketuba”. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(1): 13-37.
• İçten, Erdinç (2020). “Ketuba ve Aile İçi Sorumluluklar”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29(1): 229-255.
• İnceel, Murat (2009). Roma ve Türk Hukukunda Vesayet. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayak, Sevgi (2018). “Roma Hukukunda Aile Kurumu”. Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(2): 249-302.
• Kraemer, Ross S. (1993). “Jewish Mothers and Daughters in the Greco-Roman World”. The Jewish Family in Antiquity. Ed. Shaye J. D. Cohen. Atlanta: Brown Judaic Studies, 89-112.
• Kraemer, Ross S. (2004). Women’s Religions in the Greco-Roman World: A Sourcebook. Oxford: Oxford University Press.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur (2011). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, Yeni Yaşam Yayınları.
• Lewis, Naphtali (1987). “Papyrus Yadin 18”. Israel Exploration Journal, 37(4): 229-250.
• Lewis, Naphtali (1991). “The World of P. Yadin”. The Bulletin of the American Society of Papyrologists, 28(1-2): 35-41.
• Polotsky, Hans J. (1962). “The Greek Papyri from the Cave of the Letters”. Israel Exploration Journal, 12(3-4): 258-262.
• Schereschewsky, Ben-Zion (Benno) (2007). “Ketubbah”. Encyclopaedia Judaica Vol. 12. Detroit: Thomsen Gale, 93-95.
• Sherman, Charles P. (1913). “The Debt of the Modern Law of Guardianship to Roman Law”. Michigan Law Review 12(2): 124-131.
• URL-1: “P. Yadin 5”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;5 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-2-3: “P. Yadin 12-13”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;12 ve https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;13 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-4: “P. Yadin 14”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;14 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-5: “P. Yadin 15”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;15 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-6: “P. Yadin 16”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;16 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-7: “P. Yadin 17”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;17 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-8: “P. Yadin 19”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;19 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-9: “P. Yadin 20”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;20 (Erişim: 25.02.2023).
• URL-10-11: “P. Yadin 21 ve 22”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;21 ve https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;22 (Erişim: 26.02.2023).
• URL-12-13: “P. Yadin 23 ve 24”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;23 ve https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;24 (Erişim: 26.02.2023).
• URL-14: “P. Yadin 25”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;25 (Erişim: 26.02.2023).
• URL-15: “P. Yadin 26”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;26 (Erişim: 26.02.2023).
• URL-16: “P. Yadin 27”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;27 (Erişim: 27.02.2023).
• URL-17: “P. Yadin 33”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;33 (Erişim: 27.02.2023).
• URL-18: “P. Yadin 18”. https://papyri.info/ddbdp/p.babatha;;18 (Erişim: 28.02.2023).
• URL-19: “The William Davison Talmud, ‘Ketubot’: 51a: 10”. https://www.sefaria.org/Ketubot.51a.10 (Erişim: 01.03.2023).
• Üçer, Mehmet (2020). Roma Hukuku’na Giriş. İstanbul: Onikilevha.
• Ünal, Asife (2012). “Yahudilikte Evlilik Anlayışı ve Evlenme Törenleri”. Bütün Yönleriyle Yahudilik Sempozyum Bildirileri. Ankara: Dinler Tarihi Araştırmaları, 673-693.
• Ünal, Asife (2016). “Yahudi Düğün Gelenekleri”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5(2): 225-241.
• Wasserstein, A (1989). “A Marriage Contract from the Province of Arabia Nova: Notes on Papyrus Yadin 18”. The Jewish Quarterly Review, 80(1-2): 93-130.
• Yadin, Yigael et al. (1994). “Babatha’s ‘Ketuba’”. Israel Exploration Journal, 44(1-2): 75-101.
• Zeitlin, Solomon (2016). “Ketuba’nın Menşei”. Çev. M. Sait Toprak. The Journal of Mesopotamian Studies, 1(1): 143-147.