A Fortress and Village Settlement: Babakale

Yıl 2023, Sayı: 18, 329 - 348, 10.09.2023

Emre Kocabıyık , Şerif Korkmaz

https://doi.org/10.46250/kulturder.1323545

Öz

In the Ottoman Empire, fortresses were divided into two categories: border fortresses and inner fortresses. Babakale is an inner fortress built with the aim of ensuring the region's security by eliminating pirates and bandits. Babakale was constructed by the governor Kaymak Mustafa Pasha. The construction materials for the fortress were sourced from the region, and the local population was employed in its construction. Babakale, being a small and modest inner fortress, was completed within a short period of time. The construction of the fortress began in April 1727 and was finished in the summer of 1728. After the construction of the fortress, pirate activities in the region ended. The fortress underwent several inspections and repairs over time. Eventually, a village settlement formed next to the fortress. Around 1000 people were living in Babakale in 1839, and by the end of the century, the population had reached 3,000. A market was built in the village to meet the basic needs of the military personnel stationed in the fortress. In 1839, there were 33 tradesmen in the village, which decreased to 26 in 1840, and then to 25 in 1845. The most common occupation in the village was cutlery. Babakale had a port, two mosques, two public baths, and five fountains. In addition to grain and olive oil production, viticulture held an important place in the village.

Anahtar Kelimeler

Babakale, Bababurnu, Kaymak Mustafa Pasha, pirate, Ayvacık

Bir Kale Köy Yerleşimi: Babakale

Öz

Osmanlı Devleti’nde kaleler sınır ve iç bölgelerdeki kaleler olmak üzere ikiye ayrılır. Babakale, bölgenin korsan ve eşkıyadan temizlenerek güvenliğinin sağlanması amacıyla inşa edilen bir iç bölge kalesidir. Babakale Kaymak Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kale yapı malzemeleri bölgeden karşılanmış ve yapımında bölge ahalisi çalıştırılmıştır. Bir iç kale niteliğinde küçük ve sade bir yapı olan Babakale’nin inşası kısa süre içerisinde tamamlanmıştır. Nisan 1727 tarihinde başlayan kale inşası, 1728 yılı yaz aylarında sona ermiştir. Kale yapıldıktan sonra bölgedeki korsanlık faaliyetleri sona ermiştir. Kale pek çok teftiş ve onarım geçirmiştir. Zamanla kale yanında bir köy yerleşimi de oluşmuştur. 1839 yılında Babakale’de yaklaşık 1000, yüzyıl sonunda ise 3000 kişi yaşamaktaydı. Kaledeki askeri personelin temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere köyde bir çarşı da yapılmıştır. Köyde 1839’da 33, 1840’ta 26, 1845 yılında ise 25 kişi esnaflık ve ticaret yapmaktaydı. Köyde en yoğun yapılan meslek bıçakçılıktı. Babakale’de bir liman, iki cami, iki hamam ve beş çeşme bulunuyordu. Köyde tahıl ve zeytinyağı üretimi yanında bağcılık önemli bir yere sahipti.

Anahtar Kelimeler

Babakale, Bababurnu, Kaymak Mustafa Paşa, korsan, Ayvacık

Kaynakça

• Acıoğlu, Yusuf (2013). Çanakkale’deki Osmanlı Dönemi Yapıları. Doktora Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Acıoğlu, Yusuf (2015). “Çanakkale’deki Osmanlı Kaleleri”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 19: 93-122.
• Aktepe, M. Münir (1969). “XVIII. Yüzyıl Vezirlerinden Kaptân-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa’ya Ait Vakfiyeler”. Vakıflar Dergisi, 8: 15-29.
• Ali Cevad (1311/1894). Memalik-i Osmaniyye’nin Tarih ve Coğrafya Lügati 1. Dersaadet (İstanbul): Kasbar Matbaası.
• Altınay, Ahmed Refik (1973). Lale Devri. Haz. Haydar Ali Diriöz. Ankara: MEB.
• Atak, Erkan (2020). “Kaptan-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa’nın İstanbul’daki İmar Faaliyetleri”. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, ÖS, 1(1): 168-181.
• Aydın, Mahir (2007). “Kaleler”. Osmanlı Askeri Tarihi, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918. Ed. Gültekin Yıldız. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Batmaz, Eftal Şükrü (1996). “Osmanlı Devlet’inde Kale Teşkilatına Genel Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 7: 1-8.
• Boran, Ali (2001). Anadolu’daki İç Kale Cami ve Mescidleri. Ankara: TTK.
• Eyice, Semavi (2001). “Kale”. İslam Ansiklopedisi, C.24. İstanbul: TDV Yayınları, 234-242.
• Göger, Veysel (2014). 16. Yüzyıl Osmanlı Kale Kuşatmaları (Strateji, Taktik, Kuşatma Aşamaları ve Teknolojisi). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Güran, Tevfik (1992). “Zirai Politika ve Ziraatta Gelişmeler 1839-1876”. 150. Yılında Tanzimat. Haz. Hakkı Dursun Yıldız. Ankara: TTK.
• Gürbüz, Adnan (2013). “Osmanlı Klasik Döneminin Kale ve Mustahfızân Defterleri”. Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslararası Kongresi (İstanbul, 21-23 Kasım 2012). Ankara: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşiv Dairesi Başkanlığı Yayınları, 379-391.
• Homeros (2017). İlyada. Çev. Azra Erhat ve A. Kadir. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî 4. Haz. Nuri Akbayar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Oğuzoğlu, Yusuf (1994). “Dizdar’’. İslam Ansiklopedisi, C.9. İstanbul: TDV Yayınları, 480-481.
• Parlak, Sevgi (2010). Osmanlı Öncesi Anadolu Kalelerinde Kapılar. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Piri Reis (1970). Kitab-ı Bahriye 1. Haz. Yavuz Senemoğlu. İstanbul: Tercüman.
• Raczynski, Edward (1980). 1814’te İstanbul ve Çanakkale’ye Seyahat. Çev. Kemal Turan. İstanbul: Tercüman.
• Râşid Mehmed Efendi ve Çelebizade İsmail Âsım Efendi (2013). Tarih-i Râşid ve Zeyli 3. Haz. Abdülkadir Özcan vd. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Salname-i Vilayet-i Cezair-i Bahr-i Sefid (1290/1873). Def’a 4. Cezair-i Sefid Vilayeti Matbaası.
• Sevgen, Nazmi (1959). Anadolu Kaleleri I. Ankara: Doğuş Ltd. Şirketi.
• Strabon (2000). Coğrafya, Antik Anadolu Coğrafyası (Kitap 12, 13, 14). Çev. Adnan Pekman. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şemseddin Sami (1306/1889). Kamusu’l-A’lam 2. İstanbul: Mihran.
• Türker, Çiğdem (1988). “Anadolu Yarımadası’nın En Batı Ucunda Yer Alan Tipik Bir Osmanlı Köyü Babakale”. Türk Etnografya Dergisi, 18: 139-143.
• URL-1: “Babakale Kalesi”. https://www.canakkaletravel.com/galeri/babakale-kalesi.html. (Erişim: 02.07.2023).
• Uysal, Ali Osman (2008). “Kaymak Mustafa Paşa’nın Hatırası: Babakale”. Ayvacık Değerleri Sempozyumu (Ayvacık, 29-30 Ağustos 2008). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 120-147.