Namık Kemal ve Şair Eşref’in Şiirlerinde Hürriyet

Yıl 2024, Sayı: 20, 28 - 56, 10.03.2024

Ahmet Uslu

https://doi.org/10.46250/kulturder.1401739

Öz

Bu çalışmada, Tanzimat Dönemi ve II. Meşrutiyet Dönemi'nde önemli bir kavram olan hürriyetin, iki hürriyet aşığı şairin bakış açılarıyla incelenmesi ve karşılaştırması amaçlanmıştır. Hürriyet, her iki dönemde de dikkat çeken bir kavram olmuştur ve bu çalışma, şairlerin bu kavrama yönelik bakış açılarını ortaya koyarak dönemlerine özgü çözüm önerilerini ele almaktadır. İki şairin hürriyet anlayışları karşılaştırılarak, edebiyat tarihi açısından önemli bir kavramda görülen anlayış değişikliğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Namık Kemal'in “Hürriyet Kasidesi”ne yoğunlaşan önceki çalışmalara ek olarak, Şair Eşref'in hürriyet algısı da Namık Kemal’e yazdığı nazire ve “Kaside-i Hürriyet” şiiri çerçevesinde detaylı bir şekilde incelenmiştir. Her iki şairin hürriyet kavramını ele aldığı şiirler, devrin sosyal ve siyasî şartları ile birlikte şairlerin bireysel düşünceleri çerçevesinde aralarındaki benzerlik ve farklar esas alınarak bir karşılaştırma yapılmıştır. Tanzimat ve II. Meşrutiyet dönemleri arasındaki şair ve yazarların hürriyet algıları, dönemin siyasi ve toplumsal gelişmelerini anlamada ve kavram değişimlerini gözlemlemede önemli bir etken olarak ele alınmıştır. Her iki şair de vatanın zor durumdan kurtulması ve hürriyetin gelmesi için yaşamlarını adayan iki önemli birer şahsiyettir. “Hürriyet Kasidesi” yenilikçi bir biçim ve içerik sunarken, Şair Eşref, nazire olarak bu kasideye cevap verir ve kendisi de bir “Kaside-i Hürriyet” adlı şiir yazar.

Anahtar Kelimeler

Yeni Türk Edebiyatı, Namık Kemal, Şair Eşref, Hürriyet Kasidesi, hürriyet

Liberty in the Poetry of Namık Kemal and Eşref the Poet

Öz

In this study, the concept of freedom, which was significant during the Tanzimat Period and the Second Constitutional Period, is intended to be examined and compared through the perspectives of two poets who were enthusiasts of liberty. Freedom has been a prominent concept in both periods, and this study addresses the poets' perspectives on this concept, discussing their period-specific solutions. By comparing the views on freedom of the two poets, the aim is to highlight the shifts in understanding within an important literary concept throughout history. In addition to previous studies focusing on Namık Kemal's "Freedom Qasida,” this research extensively explores the perception of freedom by the poet Şair Eşref through his response to Namık Kemal in the form of a nazire and his poem "Kaside-i Hürriyet.” The poems in which both poets discuss the concept of freedom are compared based on the similarities and differences in their individual thoughts within the framework of the social and political conditions of the time. The perceptions of freedom by poets and writers between the Tanzimat and Second Constitutional Periods are considered a crucial factor in understanding the political and social developments of the time and observing changes in concepts. Both poets are significant personalities who devoted their lives for the liberation of the homeland and the advent of freedom. While Namık Kemal's "Freedom Qasida” presents an innovative form and content, Şair Eşref responds to this qasida with a nazire and writes his own poem titled "Kaside-i Hürriyet."

Anahtar Kelimeler

Modern Turkish Literature, Namık Kemal, Şair Eşref, Hürriyet Kasidesi, liberty

Kaynakça

• Çağrıcı, Mustafa (1998). “Hürriyet”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. C.18. İstanbul: TDV Yayınları.
• Çalışkan, Âdem (2014). “Namık Kemal’in ‘Hürriyet Kasidesi’ ve Tahlili”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31): 81-118.
• Dağlar, Oya (2008). “II. Meşrutiyet’in İlanının İstanbul Basınındaki Yansımaları (1908)”. İ.Ü. Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 38: 141-159.
• Doğan, Sedat (2014). Tanzimat Dönemi Türk Düşüncesinde Hürriyet Anlayışı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durmuş, Mithat (2014). “Şiirsel Tavrın Öncülüğünde İnsanı Yeniden Düşünmek: Namık Kemal ve Hürriyet Kasidesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1): 240–250.
• Göçgün, Önder (1999). Namık Kemâl’in Şairliği ve Bütün Şiirleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Gürlek, Dursun (1988). Namık Kemal, Hayatı–Sanatı–Eserleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınevi.
• Huyugüzel, Ömer Faruk ve Çağın, Şerife (2006). Eşref, Bütün Eserleri. Dergâh Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (1998). Şiir Tahlilleri I. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaalioğlu, Seyit Kemal (1982). “Namık Kemal / Hürriyet Kasidesi”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Resimli, Motifli Türk Edebiyatı Tarihi, C.2. İstanbul: İnkılap ve Aka Basımevi.
• Mardin, Şerif (2015). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. Çev. Mümtaz'er Türköne vd. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2018). Türk Modernleşmesi Makaleler 4, Tanzimat’tan Sonra Aşırı Batılılaşma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, Cemil (2017). Mağaradakiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Montesquieu (2019). Kanunların Ruhu Üzerine. Çev. Berna Günen. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Namık Kemal (1293/1876). “Besâlet-i Osmâniyye ve Hamiyyeti İnsâniyye”. Vakit Gazetesi, nr. 236, 2 Haziran.
• Namık Kemal (1872). “Hukuk”. İbret, nr. 5, 13 Rebiulahir 1289/20 Haziran.
• Namık Kemal (1873). “Medeniyet”. İbret, nr. 84, 2 Zilkade 1289/1 Ocak.
• Namık Kemal (1876). “Mükatebat-ı Siyasiye”. Muharrir Mecmuası. C.1, 3. Cüz, Rebiulevvel 1293/Mart.
• Namık Kemal (2005). “Medeniyet, Osmanlı Modernleşmesinin Meseleleri”. Bütün Makaleleri I. Haz. Nergiz Yılmaz Aydoğdu ve İsmail Kara. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Öztürk, Dinçer (2019). Tanzimat Edebiyatında Kavram ve Tanım Tartışmaları. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Solak, Ömer (2009). “Ziya Paşa’nın Terci-İ Bend’i ve Tanzimat Neslinde İlk Tereddütler”. Turkish Studies, 4(3): 1990-2006.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2012). Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Uçman, Abdullah (2006). “Namık Kemal”. Tanzimat Edebiyatı. [Haz. Abdullah Uçman vd. Ankara: Akça Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziyâ (2019). Çağdaş Türk Düşüncesi Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yücebaş, Hilmi (1984). Şair Eşref Bütün Şiirleri ve 80 Yıllık Hatıraları. İstanbul: Dilek Yayınevi.