Alafranga Halleri: Geç Osmanlı'da Âdâb-ı Muâşeret

Yıl 2024, Sayı: 20, 356 - 361, 10.03.2024

Serkan Tuna

https://doi.org/10.46250/kulturder.1432967

Öz

Fatma Tunç Yaşar tarafından doktora tezi olarak hazırlanan ve sonrasında kitap olarak basılan Alafranga Halleri: Geç Osmanlı’da Âdâb-ı Muâşeret isimli eser, alanındaki öncü çalışmalardan birisidir. Eserde, 19. yüzyıl sonunda hızlı bir gelişim gösteren adabımuaşeret literatürü çerçevesinde adabımuaşeretin toplum içerisindeki döngüsü yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu anlamda yazarın yaklaşımı çok seslilikten yanadır. Öyle ki sayısı onu aşan, farklı dünya görüşüne sahip yazarların kaleminden çıkan adabımuaşeret kitapları karşılaştırmalı olarak bir araya getirilmiş, eşit söz hükmünde bakış açıları ve düşünceleri değerlendirilmiştir. Ayrıca karşılaştırmalar sadece Osmanlı münevverleri ile sınırlı tutulmayarak adabımuaşeretin Avrupai yönünü de içine alacak şekilde yapılmıştır. Yine eski zamanların gündelik pratiğini günümüze taşıyan eser, özel ve kamu alanlarındaki dönüşümü literatür üzerinden göstererek bugün dahi uymak zorunda hissedilen kimi alışkanlık ve görgü kurallarının yaşam alanında nasıl karşılık bulduğuna dikkat çekmektedir. Bunlarla beraber eserin belki en önemli tarafı; Batılılaşma ekseninde Osmanlı toplumunun yaşadığı eski-yeni arasındaki medeniyet krizini, görgü ikilemlerini, nezaket gelgitlerini akıcı bir dil ile aktarmasıdır. Bu incelemede, Alafranga Halleri: Geç Osmanlı’da Âdâb-ı Muâşeret’in panoraması çizilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

adabımuaşeret, Fatma Tunç Yaşar, kitap incelemesi, sosyoloji, edebiyat

Alafranga Situations: Etiquette in the Late Ottoman Empire

Öz

The work titled Alafranga Situations: Etiquette in the Late Ottoman Empire [Alafranga Halleri Geç Osmanlı’da Âdâb-ı Muâşeret], prepared as a doctoral thesis by Fatma Tunç Yaşar and later published as a book, is one of the pioneering works in its field. In the work, the cycle of etiquette within society was tried to be expressed within the framework of etiquette literature, which developed rapidly at the end of the 19th century. In this sense, the author's approach favors polyphony. So that etiquette books written by more than ten authors with different worldviews were brought together comparatively, and their perspectives and thoughts were evaluated with an equal approach. In addition, comparisons were made not only with Ottoman intellectuals but also included the European aspect of etiquette. The work, which carries the daily practice of old times to the present day, shows the transformation in private and public spaces through literature and draws attention to the response of some habits and etiquette that we feel obliged to follow even today. Along with these, perhaps the most important aspect of the work is; it conveys in a fluent language the civilization crisis between the old and the new experienced by the Ottoman society on the axis of Westernization, the dilemmas of etiquette, and the ebb and flow of politeness. In this review, an attempt was made to draw the panorama of Alafranga Situations: Etiquette in the Late Ottoman Empire.

Anahtar Kelimeler

etiquette, Fatma Tunç Yaşar, book review, sociology, literature

Kaynakça

• Meriç, Nevin (1998). Âdâb-ı Muâşeret Kitapları ve Gündelik Hayatın Değişimi 1894-1927. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Enstitüsü.
• Tunç Yaşar, Fatma (2022). Alafranga Halleri: Geç Osmanlı’da Âdâb-ı Muâşeret. İstanbul: Küre Yayınları.