Kentsel Landmarkların İllüstrasyon ile Görselleştirilmesi: Kayseri Tarihi Kent Merkezi Örneği

Yıl 2024, Sayı: 20, 215 - 239, 10.03.2024

Melike Şerbet , D. Merve Çetinkaya Sönmez

https://doi.org/10.46250/kulturder.1433769

Öz

İllüstrasyon, bir fikri ya da mesajı alıcısına daha etkili bir şekilde aktarmak için kullanılan görsel bir ifade biçimidir. Kültürel miras ise önceki nesiller tarafından oluşturulan evrensel değere sahip somut ya da somut olmayan değerler bütünüdür. Kentlerin tarihi sürecine tanıklık etmiş, kentsel imge ve landmark niteliği taşıyan kültürel miras, hemen her kentte bulunmaktadır. Tarihi ve kültürel mirası ile önemli bir yerleşim yeri olan Kayseri’nin tarihi kent merkezinin kent imgeleri bu araştırmanın ana materyalini oluşturmaktadır. Bu doğrultuda Kayseri tarihi kent merkezinde yer alan Kayseri Kapalı Çarşısı, Kayseri Kalesi, Saat Kulesi, Bürüngüz Camii (İki Kapılı Camii), Sahabiye Medresesi ve Hunat Hatun Külliyesi yapıları kentsel landmarklar olarak belirlenmiştir. Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde inşa edilmiş bu yapılar, hızlı ve kontrolsüz kentleşme gibi nedenlerle bugün kent içinde okunamaz ve fark edilemez durumdadır. Araştırmanın amacı, seçilen kent imgelerinin “landmark” özelliğine vurgu yapan değerlerini illüstrasyonlar aracılığıyla aktarmak ve belgelemektir. Araştırma kapsamında ilk aşamada tarihi kent merkezindeki kentsel landmarklar tanımlanmıştır. İkinci aşamada ise bu landmarklar illüstrasyon çalışmaları ile güncel kent imgeleri olarak görselleştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kayseri, kültürel miras, kentsel imge, landmark, illüstrasyon

Visualization of Urban Landmarks with Illustration: Kayseri Historical City Center Example

Öz

Illustration is a form of visual expression that effectively conveys ideas or messages to the viewer. Cultural heritage includes tangible or intangible values of universal importance created by past generations. Cities that have witnessed historical processes often host cultural heritage with their iconic landmarks. This study focuses on the historical and cultural heritage of Kayseri, an important settlement. The selected urban visuals include Kayseri Grand Bazaar, Kayseri Castle, Clock Tower, Bürüngüz Mosque, Sahabiye Madrasa and Hunat Hatun Social Complex. These structures, which date back to the Seljuk, Ottoman and Republican periods, have become less visible due to factors such as rapid urbanization. The aim of the research is to document and convey the values emphasizing the "landmark" feature of the selected urban images through illustrations. The first phase involves defining urban landmarks in the historical city center, followed by visual representation through illustration studies in the second phase.

Anahtar Kelimeler

Kayseri, cultural heritage, urban image, landmark, illustration

Kaynakça

• Akmeşe, Volkan (2023, 3 Ağustos). 4. Ders Notları. Yaratıcı İllüstrasyon Atölyesi (Çevrimiçi).
• Alemdar, Yeşim Z. (2009). Mimarlıkta Anlatı Olarak İmge. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Alemdar, Yeşim Z. (2010). “Anlatıya Dayalı Bir Kent Okuması: Kayseri Sahabiye Mahallesi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29: 283-306.
• Alemdar, Yeşim Z. ve Aydınlı, Semra (2011). “Mimarlıkta Anlatı Olarak İmge”. İTÜ Dergisi/d Mimarlık, Planlama, Tasarım, 10(1): 83-94.
• Altıntaş, Osman ve Eliri, İsa (2012). “Birey Toplum İlişkisinde Kent Kültürü, Kamusal Alan ve Onda Şekillenen Sanat Olgusu”. İdil Dergisi, 1(5): 61-74.
• Arnheim, Rudolf (2018). Görsel Düşünme. Çev. Rahmi Öğdül. İstanbul: Metis Yayınları.
• Aytaç, Ömer (2013). “Kent Mekânları ve Kimlik/Farklılık Sorunu”. İdealkent, 4(9): 138-169.
• Berger, John (2004). Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis Yayınları.
• Burat, Sinan ve Erten, Sertaç (2001). “Ankara'nın Objelerine Bak, Gözlerimin Yaşına Bak”. Mimarlık Dergisi, 301: 61-63.
• Campanario, Gabriel (2012). The Art of Urban Sketching: Drawing on Location Around The World. Beverly, Massachusetts: Quarry Books Publishing.
• Ching, Francis D.K. (2010). Mimarlıkta ve Sanatta Yaratıcı Süreç: Çizim. Çev. Çelen Birkan. İstanbul: YEM Yayın. Ek, Fatma İpek (2012). “18. Yüzyılda Bozulan Ezber. Arzu Mimarlığı”. Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek. Der. Nur Altınyıldız Artun & Roysi Ojalvo. İstanbul: İletişim, 17-40.
• Ek, Fatma İpek (2023). “Belleğin Şantiyeleri: Mimarlıkta Aklın ve Hayal Gücünün Rolü Üstüne”. Betonart Dergisi, 76: 23-29.
• Erciyes, Cem & Şarman, Kansu (Haz.). (2020, 5 Kasım). Reşad Ekrem Koçu (Podcast, 2. Program) içinde Açık Radyo 95.0, İstanbul Ansiklopedisi (dinleme tarihi: 17.08.2023).
• Erzen, Jale N. (2017). Üç Habitus: Yeryüzü, Kent, Yapı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eyice, Semavi (1998). “İstanbul Ansiklopedisi Anıları”. Albüm Dergisi, Mart, 2: 62-67.
• Ferreira, João (2020) “Writing is Seeing – towards a Designerly Way of Writing”, The Design Journal, 23(5): 697-713.
• Gehl, Jan (2020). İnsan İçin Kentler. Çev. Erdem Erten. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kahraman, Seyit Ali ve Dağlı, Yücel (2006). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi (3. Kitap, 2 Cilt). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kara, Cem (2004). Günümüz İllüstrasyon Sanatı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Karatepe, Şükrü (2021). Meydan ve Modernleşme. Ankara: İdealkent Yayınları.
• Kaya, Kayahan (2023, 4 Haziran). Persona: Ankara’nın Öznelerarası Hikâyeleri. Söyleşi, Erimtan Müzesi, Ankara.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi (2010). Kayseri Ansiklopedisi, Cilt 2. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Koca, Duygu (2014). “İşlev/İmge: Yaşam İçeren Mekân Üretimi”. Hacettepe Üniversitesi Sanat Yazıları Dergisi, 29: 87-93.
• Lynch, Kevin (2013). Kent İmgesi. Çev. İrem Başaran. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• New Standart Encyclopedia (1977). HIJ Volume 6. Chicago: Standart Educational Corporation.
• Özbek, Yıldıray ve Arslan, Celil (2008). Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, Cilt-I. Ankara: Kayseri Büyükşehir Belediyesi.
• Peker, Ali Uzay (2006). “Hunad Küllyesi”. Tasarım Merkezi Dergisi, 1: 22-29.
• Soygeniş, Sema (2006). Mimarlık Düşünmek Düşlemek. İstanbul: YEM Yayın.
• Turgut, Duygu (2020). “Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nın Bütünselliğini Sağlayan Kriterler Bağlamında İrdelenmesi”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLVIII(1): 403-432.
• Ulucutsoy, Hasan (2015). “Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi”. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11(1): 103-125.
• URL-1: “Saat Kulesi”. https://www.kayseri.bel.tr/kesfet-listeleme/saat- kulesi (Erişim: 10.09.2023).
• URL-2: “Sahabiye Medresesi ve Çeşmesi”. https://www.kayseri.bel.tr/kes-fet-listeleme/sahabiye-medresesi-ve-cesmesi (Erişim: 20.09.2023).
• URL-3: “Hunat Hatun Külliyesi”. http://www.kayseri.gov.tr/hunat-hatun-kulliyesi (Erişim: 12.09.2023).
• URL-4: Ek, Fatma İpek (2012). “18. Yüzyılda Bozulan Ezber: Piranesi”. https://www.e-skop.com/skopdergi/18-yuzyilda-bozulan-ezber-piranesi/578 (Erişim: 08.01.2023).
• Üzeren, H. Merve (2022). Kent İllüstrasyonlarının Kullanım Alanları Açısından İncelenmesi (Antalya Örneği).Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Yavuz, Cemil C. (2014). “Kent İllüstrasyonları”. Grafik Tasarım Görsel İletişim Kültür Dergisi, 58: 52-60.
• Yazıcı, Nurcan (2010). “Teshil-i Muamelat İçin Saat: II. Abdulhamit Dönemi’nde İstanbul’da Yapılması Düşünülen ve Yapılan Saat Kuleleri”. Safranbolu Saat Kulesi ve Zaman Ölçerler Sempozyumu (21-22 Mayıs 2010). Ed. Ahmet Gürbüz. Karabük: Karabük Valiliği, 90-120