The Performance of the Seğmen Tradition by the Bilecik Yörüks under the Name of “Seğmen Tutma”

Yıl 2024, Sayı: 21, 91 - 105, 10.06.2024

Nedim Uzsoy

https://doi.org/10.46250/kulturder.1468582

Öz

Although its name is identified with the Yoruks living around Ankara, the seğmen tradition, an Oghuz custom, is kept alive in various ways by the Yoruks living in other parts of Anatolia. Seğmens, emerging with self-consciousness and protective qualities for the benefit of the society, performed their last known collective function in our history, with the aim of giving the message that they chose Atatürk as their leader and took on the duty of protecting him when he came to Ankara for the first time. Seğmens, initially formed with the concern of ensuring the security of the homeland and later turned into units that ensure the security of wedding processions, today maintain their existence as temporary nostalgic performers of the tradition of cleeking the seğmen, performing accompanied by unique folk songs at weddings, ceremonies and association organizations in order to keep the Yoruk culture alive. The seğmen tradition, which not only aims to keep the traditional culture alive but also maintains the function of preserving and strengthening unity, is also kept alive by the present-day grandchildren of the Karakeçili tribe, members of the Kayı tribe of the Oghuzs, who came and settled in Bilecik as a frontier principality under the leadership of Ertuğrul Gazi Bey in the 13th century. In this study, the efforts of the Yoruks living in Bilecik to keep the segmen tradition alive, the rituals they practice in the tradition of keeping segmen and the meanings they attach to this tradition will be evaluated in the light of observations, and this tradition will be ensured to be recognized by a wider audience.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, cleeking seğmen, Yörük culture, wedding, tradition

Seğmen Geleneğinin Bilecik Yörükleri Tarafından “Seğmen Tutma” Adı Altında İcra Edilişi

Öz

Bir Oğuz töresi olan seğmen geleneği, adı Ankara civarında yaşayan Yörüklerle özdeşleşmiş olmasına rağmen Anadolu’nun diğer bölgelerinde yaşayan Yörükler tarafından da çeşitli şekillerde yaşatılmaktadır. Toplum menfaati adına biz bilinciyle ve koruyuculuk vasfıyla ortaya çıkan seğmenler tarihimizde bilinen son büyük kolektif işlevini Atatürk’ün ilk kez Ankara’ya gelişi sırasında onu kendilerine reis olarak seçtikleri ve kendisini koruma vazifesini üstlendikleri mesajını vermek gayesiyle ortaya koymuştur. Başlangıçta yurt güvenliğini sağlama kaygısıyla şekillenmiş, daha sonraları düğün alaylarının güvenliğini sağlayan birliklere dönüşmüş olan seğmenler, günümüzde Yörük kültürünü yaşatmak adına düğünlerde, törenlerde ve dernek organizasyonlarında kendine has türküler eşliğinde icra edilen seğmen tutma geleneğinin geçici nostaljik icracıları olarak varlığını korumaktadırlar. Geleneksel kültürü yaşatma gayesinin yanında birlik beraberliği koruma ve güçlendirme işlevini de devam ettiren seğmen geleneği 13. yüzyılda Bilecik’e Ertuğrul Gazi Bey önderliğinde uç beyliği olarak gelip yerleşen Oğuzların Kayı boyuna mensup Karakeçili aşiretinin bugünkü torunları tarafından yaşatılmaktadır. Bu çalışmada Bilecik’te yaşayan Yörüklerin seğmen geleneğini yaşatmak adına çabaları, seğmen tutma geleneğinde uyguladıkları ritüeller ve bu geleneğe yükledikleri anlamlar gözlemler ışığında değerlendirilecek ve bu geleneğin daha geniş kitlelerce tanınması sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, seğmen tutma, Yörük kültürü, düğün, gelenek

Kaynakça

• Akman, Mehmet (2006). Balıkesir Yöresinde Ahilikten Kalma Tören ve Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Akman, Eyüp (2008). “Kastamonu Düğünlerinde Seğmenlik Geleneği ve Seğmen Kelimesinin Etimolojisi”. VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri. Ankara: TDK Yayınları, 211-218.
• Anadol, Cemal (1991). Türk İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler. Ankara: Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.
• Bulduk, Üçler (1997). “İdari ve Sosyal Açıdan Karakeçili Aşiretleri ve Yerleşmeleri”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 19(30): 37-52.
• DAGM (2003). Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk, 1916-1922. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Erdoğan, Abdülkerim (2007). Tarih İçinde Ankara. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.
• Kaşgarlı Mahmud (2005). Divanü Lügati't Türk. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Mete, Filiz vd. (2017). “Somut Olmayan Kültürel Miras: Ferfene (Ankara Örneği)”. Milli Folklor, 114: 100-111.
• Öter, Adem (2019). Yörük Kültürü ve Toplumsal Değişim Süreçleri (Batı Akdeniz Uygulaması). Doktora Tezi. Isparta: Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Özaslan, Metin (2002). “Ankara Kulübü Derneği ve Seymenlik Geleneği”. Bilge, 35: 109-112.
• Şahin, Mustafa (1998). Ankara Seğmen Oyunlarının Davul Üzerindeki Ritmik Vurguları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Şapolyo, Enver B. (2002). Atatürk ve Seymen Alayı. Ankara: Ankara Kulübü Yayınları.
• Göher Vural, Feyzan ve Vural, Timur (2017). “Niğde Düğünlerinde Seğmen Alayı ve Bu Alaya Eşlik Eden Çalgılar”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 9: 85-99.
• URL-1: TDK Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr (Erişim: 15.11.2023).
• URL-2: Kalıpçı, Bülent, “Seymen Alayı”. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/seymen-alayi/?pdf=3374 (Erişim: 12.12. 2023).
• Yolcu, Mehmet Ali (2011). Balıkesir Yöresi Manileri. Balıkesir: Balıkesir Belediyesi Kent Arşivi.