Tersine Göçü Yeniden Ele Almak: Tersine Göçün Toplumsal Etkileri ve Türleri

Yıl 2025, Sayı: 24, 338 - 357, 10.03.2025

Mehmet Halid Çeliktaş

https://doi.org/10.46250/kulturder.1603149

Öz

Bu araştırmanın konusu tersine göçtür. Çalışmanın amacı ise ideal tersine göç kavramını vurgulamak ve tersine göçü türlerine ayırmaktır. Bu çalışma da tersine göç, bir iç göç türü olarak kabul edilmiştir. Yöntem olarak kaynak taraması yapılmıştır. Genel manada yapılan tersine göç tanımlarının günümüzdeki tersine göç hareketlerini açıklamada yetersiz kaldığı düşünülerek ideal olan tersine göç tanımı vurgulanmaya çalışılmıştır. Tersine göç aslında büyük bir yerleşim yerinden küçük bir yerleşim yerine göç hareketidir. İdeal tersine göç kavramını vurgulamanın ve tersine göçü türlerine ayırmanın bundan sonraki konu ile ilgili sosyal politikalarda, kırsala yapılacak olan özel sektör ve kamu yatırımlarında, kalkınma ajanslarının hazırlayacağı projelerde önemli katkısı olacağı düşünülmektedir. Kentlerin yoğunluğunun azaltılması, kentlerde ekonomik olarak zor şartlar altında yaşayan insanların kırsala veya küçük yerleşim yerlerine göç ederek sosyoekonomik açıdan olumlu çıktılar elde etmesi, kırsal üretimin artması, kültür araştırmalarına kaynak olması, bölgesel gelir eşitsizliklerinin minimize edilmesi gibi pek çok olumlu çıktıyı içinde barındıran tersine göç toplumların ilerlemesi için hayati öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

geriye göç, tersine göç türleri, kentleşme, kırsal kalkınma, bölgesel gelir eşitsizliği

Reconsidering Reverse Migration: Social Impacts and Types of Reverse Migration

Öz

The subject of this study is reverse migration. The aim of the research is to emphasize the ideal concept of reverse migration and to classify reverse migration into types. In this study, reverse migration is considered as a type of internal migration. Literature review was used as the method. Considering that the general definitions of reverse migration are insufficient to explain current reverse migration movements, an attempt has been made to emphasize the ideal definition of reverse migration. Reverse migration is essentially the movement from a large settlement to a smaller settlement. It is thought that emphasizing the ideal concept of reverse migration and classifying reverse migration into types will make significant contributions to future social policies related to the subject, private sector and public investments to be made in rural areas, and projects to be prepared by development agencies. Reverse migration, which includes many positive outcomes such as reducing the density of cities, achieving socio-economic benefits by people living under economically difficult conditions in cities migrating to rural or smaller settlements, increasing rural production, being a source for cultural research, and minimizing regional income inequalities, is vital for the progress of societies.

Anahtar Kelimeler

return migration, types of reverse migration, urbanization, rural development, regional income inequality

Kaynakça

• Adıgüzel, Yusuf (2019). Göç Sosyolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akgiş, Öznur & Karakaş, Erdal (2018). “İstanbul'dan Kırsal Alana Yönelik Göçler Ve Göçlerin Sosyo-Ekonomik Etkileri”. Marmara Coğrafya Dergisi, 37: 134-144.
• Altunok, Bahar (2021). Türkiye’de Tersine İç Göçü Engelleyen Faktörler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri: İstanbul İli Örneği. Doktora Tezi. Yalova Üniversitesi.
• Apan, Ahmet (2022). “Türkiye’de İç Göçün Merkez–Çevre Teorisi Kapsamında Neden ve Sonuçlarına Dair Bir Analiz”. Türk İdare Dergisi, 94(494): 11-50.
• Başcı, Emre (2019). "Köylüleşen Gönüllü Sadeler Üzerine Etnografik Bir Araştırma". Sosyoloji Notları, 3(2): 1–19.
• Başel, Halis (2006). “İç Göçün Sonuçları ve İşgücüne Etkileri”. İstanbul Üniversitesi Sosyal Politikalar Dergisi, 51: 287-321.
• Bovenkerk, Frank (1974). The Sociology of Return Migration: A Bibliographic Essay. Martinus Nijhoff.
• Bulut, Meryem & Dinçmen, Sevgi (2021). “Geriye Dönüş Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4(7): 8-18.
• Bülbül, Serpil & Köse, Ali (2010). “Türkiye’de Bölgelerarası İç Göç Hareketlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemi ile İncelenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1): 75-94.
• Cassarino, Jean-Pierre (2004). “Theorising Return Migration: The Conceptual Approach to Return Migrants Revisited”. International Journal on Multicultural Socities (UMS), 6(2): 253-279.
• Chacko, Elizabeth (2007). “From Brain Drain to Brain Gain: Reverse Migration to Bangalore and Hyderabad, India’s Globalizing Hightech Cities”. Geojournal, 68: 131-140.
• Çelebi Zengin, Esra (2018). “Kent ve Kentlileşme Sarmalında Türkiye”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1): 84-103.
• Çolak, Oğuz (2019). Bursa İli Örneğinde İç Göç Hareketlerinde İstihdama Duyarlılık. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertek, Bengisu (2015). İstanbul’dan Geriye Göç. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Gümüş, Nevzat vd. (2013). “Bir Tersine Göç Örneği: Köprücük Köyü (Varto-Muş)”. Electronic Turkish Studies, 8(6): 234-261.
• Güreşçi, Ertuğrul (2010). “Türkiye’de Kentten-Köye Göç Olgusu”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1): 77-86.
• İslamoğlu, Emel vd. (2014).“Türkiye’de Tersine Göç ve Tersine Göçü Teşvik eden Uygulamalar: İstanbul İli Örneği”. Sakarya İktisat Dergisi, 3(1): 68-93.
• İyi, Muhammet Mustafa (2020). “İncesu Köyü: Yurtdışı İşçi Göçünün Köydeki Toplumsal Değişmeye Etkisi”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7: 255-261.
• Kalaycı, Hakkı (2021). “Kasabalaşmış Bir Köy Monografisi: Sarayköy”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 11: 46-69.
• Karakayacı, Zühal ve Öz, Ayşe (2020). “Kentten Köye Göç Eğiliminin Sınıflandırma Ağacı Yöntemine Göre Analizi”. Ziraat Mühendisliği, 369: 84-93.
• Kılınçcı, Cansel (2020). Tersine Göç (Belgesel Film).Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi.
• Makul, Sinem (2020). Gönüllü Sadelik: Kentten Köye Göç Eden Bireylerde Yeni Bir Tüketim Deneyimi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi.
• Özdemir, Hakan (2012). “Türkiye'de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Akademik Bakış Dergisi, 30: 1-18.
• Özyakışır, Deniz (2012). İç Göç Hareketleri ve Geriye (Tersine) Göçün Belirleyicileri: TRA 2 Bölgesinden (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) İstanbul’a Gerçekleşen Göç Üzerine Bir Saha Araştırması. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi.
• Şahin, Hayrettin (2022). “Kent ve Köyün Sosyo-Ekonomik Avantajlarını Birleştirme Deneyimlerinin OECD Refah Göstergeleri Üzerinden Değerlendirilmesi”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 15: 100-123.
• Şen, Mustafa (2014). “Türkiye'de İç Göçlerin Neden ve Sonuç Kapsamında İncelenmesi.” Çalışma ve Toplum, 40(1): 231-256.
• Şimşek, Rıdvan (2017). Türkiye’de İç Göçlerin Göç Veren Bölgelere Etkisi ve Tersine Göç İmkânları: Kastamonu Örneği. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Şirin Öner, Nedime Aslı (2012). “Son mu? Başlangıç mı? Göç Çalışmalarında Bir Olgu Olarak Geri Dönüş”. Küreselleşme Çağında Göç, Kavramlar, Tartışmalar. Der. Ihlamur Öner, Suna Gülfer & Şirin Öner, Nedime Aslı. İletişim Yayınları, 263- 285.
• URL-1: https://nip.tuik.gov.tr/?value=UlkeIciGoc (Erişim: 16.12.2024).
• URL-2: https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr (Erişim: 13.01.2025).
• URL-3: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2023-53544 (Erişim: 14.01.2025).
• URL-4: https://ekonomim.com/finans/haberler/bankalar-deprem-sonrasi-istanbulu-tartismaya-acti-haberi-686394 (Erişim: 16.12.2024).
• Wiltshire, Richard (1979). Research on Migration in Japan: Reverse Migration and the Concept of “U-Turn. PhD Thesis. Tohoku University.
• Yılmaz, Nail (2009). “Ekonomik Krizin Etkisiyle İstanbul’dan ‘Tersine Göç’ Eden Ailelerin Toplumsal Özellikleri ve Beklentileri Üzerine Bir İnceleme”. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 27- 62.