CÖNK REGISTERED IN THE LIBRARY OF THE TURKISH HISTORICAL SOCIETY, NUMBER Y/460

Yıl 2024, Sayı: 9, 125 - 181, 24.06.2024

Tuba Onat Çakıroğlu , Ayşe Nur Kılıç

Öz

Mecmuas, which constitute foundational sources in the realm of classical Turkish
literature, are manuscripts characterized by their assembly of texts sharing thematic
affinities. These compilations are curated based on the discerning interests and
predilections of their compilers. Accordingly, these mecmuas are often christened by either
individuals or libraries with titles denoting their contents, such as "mecmûʿa-i eşʿâr,
mecmûʿa-i münşeʿât, mecmûʿa-i fevâʿid, mecmûʿatü'l-letâʿif," among others. Notably,
mecmuas that are designed to be opened in a longitudinal fashion, distinguishing them by
their form, are referred to as "Cönk." These venerable repositories of literary treasures hold
a significant role in resurrecting poets and poems that may have otherwise slipped into
obscurity. They are meticulously analysed and documented within the parameters of the
"Systematic Classification of Mecmuas Project" (MESTAP). In this context, we turn our
attention to the work titled "Cönk," catalogued within the archives of the Turkish Historical
Society under number Y/460. This particular compilation is a compendium that is
exclusively dedicated to the preservation of classical Turkish literature, featuring a rich
assortment of 398 poems authored by 81 poets. The corpus extends to a total of 432 literary
compositions, encompassing both prose and verse, some of which remain unattributed,
and their creators remain elusive. This scholarly investigation introduces the
aforementioned work and provides insights into its thematic contents, along with notable
highlights. Additionally, the MESTAP table is included to offer a comprehensive reference
for this endeavour.

Anahtar Kelimeler

cönk, mecmua, gazel, bahr-ı tavîl, MESTAP.

TÜRK TARİH KURUMU KÜTÜPHANESİ Y/460 NUMARADA KAYITLI CÖNK

Öz

Klasik Türk edebiyatının birincil kaynakları arasında yer alan mecmualar,
derleyicisinin ilgi ve beğenisi üzerine genellikle benzer konuları ihtiva eden metinlerin bir
araya toplandığı yazma eserlerdir. Mecmuaların içerikleri doğrultusunda kişi veya
kütüphaneler tarafından “mecmûʿa-i eşʿâr, mecmûʿa-i münşeʿât, mecmûʿa-i fevâʿid,
mecmûʿatü’l-letâʿif” vb. başlıklarla ve şekli bakımından uzunlamasına açılanların ise
“Cönk” ismiyle adlandırıldığı görülür. Bugün bilinmeyen şair veya şiirlerin tespit edilmesi
noktasında önemli rol oynayan söz konusu eserler, “Mecmuaların Sistematik Tasnifi
Projesi” (MESTAP) kapsamında belirli kaideler çerçevesinde incelenerek kayıt altına
alınmaktadır. Bu bağlamda tamamı klasik Türk edebiyatına ait manzum ve mensur
örneklerden oluşan Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Y/460 numarada kayıtlı “Cönk”
isimli eser incelenmiştir. 81 şaire ait 398 şiirin bulunduğu eserde mahlası olmayan, şairi
tespit edilemeyen nesir ve nazımlar ile birlikte toplam edebî ürünün sayısı 432’dir.
Çalışmada, ilgili eserin tanıtımı yapılarak muhtevasına dair bilgiler dikkat çeken
hususlarla birlikte aktarılmış ve MESTAP tablosuna yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

cönk, mecmua, gazel, bahr-ı tavîl, MESTAP.

Kaynakça

• Aksoyak, İsmail Hakkı (2007). “Anadolu Sahasında İlk Bahr-ı Tavîl Ahmed Paşa’nın Mıdır?”. Journal of Turkish Studies. C. 2. S. 4. s. 84-97.
• Aksoyak, İsmail Hakkı (2016). “14. yy’dan 19. yy’a Anadolu ve Rumeli’de Yazılmış Türkçe Edebî Metinler Üzerine Söylenmemiş Sözler”. Bahr-ı Tavîl. Ankara: Grafiker Yayınları. s. 109- 114.
• Aksoyak, İsmail Hakkı (2018). “Beyânî’nin Bahr-ı Tavil’i”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi. C. 2. S. 3. s. 230-242.
• Çelebioğlu, Âmil (1988). “Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları”. Kültür ve Edebiyatımızda Şifre Alfabeleri. İstanbul: MEB Yayınları. s. 505-518.
• Elçin, Şükrü (1977). Halk Edebiyatı Araştırmaları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Karataş, Turan (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Yedigece Kitapları.
• Koz, Mehmet Sabri (1977). “Cönk”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler, İsimler, Eserler, Terimler. C. 2. İstanbul: Dergâh Yayınları. s. 83-85.
• Köksal, Mehmet Fatih (2017). “Divan Şiiri-Cönk İlişkisi ve ‘Cönk’ Redifli Gazeller”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S. 37. s. 247-290.
• Levend, Agâh Sırrı (1973). Türk Edebiyatı Tarihi. C.1. Ankara: TTK Yayınları.
• Nâci, M. (1995). Lûgat-ı Nâci. İstanbul: Çağrı Yay.
• Sâmî, Ş. (1996). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.
• Saraç, Mehmet Ali Yekta (2015). “Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat”. Görsel Şiir. İstanbul: Gökkubbe Yayınları. s. 311-316.
• Şenödeyici, Özer (2012). Osmanlının Görsel Şiirleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Uzun, Mustafa İsmet (2003). “Mecmua”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 28. Ankara: TDV Yayınları. s. 265-26.