MİLLET KÜTÜPHANESİ ALİ EMİRİ KOLEKSİYONU MNZ. 579 NUMARADA KAYITLI ŞİİR MECMUASININ KLASİK TÜRK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARINA KATKILARI

Yıl 2024, Sayı: 9, 1 - 10, 24.06.2024

Mahmut Camcı

Öz

Klasik Türk Edebiyatı geleneğinde önemli bir yere sahip olan mecmua derleyiciliği içerisinde şiir mecmualarının müstesna bir yeri bulunmaktadır. Türk edebiyatı için taşıdığı diğer önemli özellikleri yanında şiir mecmuaları, edebiyat tarihinde adı geçmeyen şairlerin yahut tanınmış şairlerin yayımlanmış divanlarında yer almayan şiirlerini içermeleri ve derleyen şahsın ve dönemin şiir zevkini ve edebi tercihlerini göstermesi bakımından da dikkate değer kaynaklardır. Biz de bu çalışmada, doktora tezimiz bağlamında metnini neşrettiğimiz bir mecmuanın edebiyat tarihine sağlayacağı katkılar bakımından önemli olduğunu düşündüğümüz muhtevasına dikkat çekeceğiz. Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu Mnz. 579 numarada “Mecmua-i Eş’âr ve Gazeliyât” başlığıyla kayıtlı olan 212 varaklık bu şiir mecmuasının nüsha, tertip hususiyetleri ve genel muhtevasına değinildikten sonra, muhtevasının Klasik Türk Edebiyatı araştırmalarına katkısına değinilmiştir. Bu bağlamda mecmuada yer alan şiirlerin yayımlanmış divanlarla karşılaştırılmasıyla tespit edilen okuma yanlışlıklarına, mecmuada şiirleri bulunduğu halde biyografik kaynaklarda herhangi bir kaydına rastlanmayan şairlere ve bu mecmuada şiirleri bulunan şairlerin yayımlanmış divanlarında bulunmayan şiirlerine işaret edilmiştir. Çalışmanın kapsamını aşmaması düşüncesiyle, bu mecmuanın özellikle şiirlerdeki kelime farklılıklarıyla ilgili yönünü izah ederken ilgili bütün örneklerine yer verilemeyeceğinden bazı önemli örneklerine işaret edilmesiyle yetinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

mecmua, edebiyat tarihi, divan, şiir

Kaynakça

• Ahdî (2005). Gülşen-i Şu’arâ. (haz. Süleyman Solmaz). Ankara: Atatürk Kültür Merkez Başkanlığı Yayınları.
• Ak, Coşkun (2001). Bağdatlı Rûhî Divanı (Karşılaştırmalı Metin) 1-2. Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Aksoy, Fatma Yaşar (1997). Ayntablı Aynî Divanı. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• Aksoyak, İ. Hakkı (2018). Gelibolulu Mustafa Âlî Divanı. Ankara: AKM Yayınları.
• Akün, Ömer Faruk (1991). “Fıtnat Hanım”. İslam Ansiklopedisi. C. 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 39-46.
• Arslan, Mehmet (2003). Leylâ Hanım Divânı. Akçağ Yayınları.
• Arslan, Ömer (2013). Ubeydî Divânı (Metin ve İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Âşık Çelebi (2010). Meşâirü’ş-Şu’ârâ (İnceleme-Metin). C. 3. (haz. Prof. Dr. Filiz Kılıç). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. s. 1187-1193.
• Aydıner, Mesut (2007). “Râgıb Paşa”. İslam Ansiklopedisi. C. 34. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 403-406.
• Azaklı, İmran (1998). Zübeyde Fıtnat Hanım’ın Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beyhun, Esra (2021). Enderunlu Fâzıl Divanı (Metin- İnceleme). Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Dini Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bursalı Mehmed Tahir (H. 1333). Osmanlı Müellifleri I-II. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Camcı, Mahmut (2022). Millet Kütüphanesi Ali Emiri Koleksiyonu MNZ 579 numaralı şiir mecmuası (Metin – İnceleme). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Çeçen, Halil (1996). Fıtnat Hanım Hayatı, Sanatı ve Divanı (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirbağ, Ömer (1999). Koca Ragıb Paşa ve Dîvân-ı Ragıb. Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürbüz, Mehmet (2012). “Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Gürer, Abdülkadir (1993). Şeyh Gâlib Divanı: İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalkışım, M. Muhsin (2013). Şeyh Galib Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karacan, Turgut (1981). XVII. Yüzyıl Şairlerimizden Sâbit ve Edisyon Kritikli Divan Metni. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, Atabey (2012). “Mecmua Tasnifine Dair”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. (haz. Hatice Aynur vd.). İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Kınalızâde Hasan Çelebi (1989). Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 2. (haz. Aysun Eyduran Sungurhan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2012). “Şiir Mecmûalarının Önemi ve ‘Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. (haz. Hatice Aynur vd.). İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Küçük, Sabahattin (1995). “Enderunlu Fâzıl”. İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 188-189.
• Kütük, Rıfat (2017). Nedret Divanı. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Macit, Muhsin (1997). Nedim Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okçu, Naci (2014). Şeyh Galip Divanı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Sâlim Efendi (2005). Tezkiretü’ş-Şu’arâ. (haz. Prof. Dr. Adnan İnce). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Şener, Hasan (1999). Hayrî: Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Divan’ının Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Tanyeri, M. Ali (1981). Hayretî, Dîvan (Tenkidli Basım). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Tuman, Mehmet Nail (2001). Tuhfe-i Nâili (Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri). C. II. (haz. Cemal Kurnaz- Mustafa Tatçı). Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Ulucan, Mehmet (2005). Muvakkit-zâde Pertev-Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Divanı’nın Tenkitli Metni ve Tahlili. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Üzgör, Tahir (1991). Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Divan’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kültür Merkezi Yayınları.
• Yanartaş, Yusuf (1997). Enderunlu Fazıl Divanı, Edisyon Kritik, İndeks ve İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yaşar Aksoy, Fatma (1997). Ayntablı Aynî Divanı. Doktora Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazar, İlyas (2017). Kâni Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55833,3-kani-divanipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 06.09.2020).
• Yenikale, Ahmet (2011). Sümbülzâde Vehbî Divanı. Kahramanmaraş: Ukde Yayınları.