19. Yüzyıl Divan Şairi Nazîf'in Şiirleri

Yıl 2024, Sayı: 9, 183 - 207, 24.06.2024

Abdullah Uçar

Öz

Mecmualar, klasik Türk edebiyatı geleneğinde divanlar ve mesnevilerden sonra belki de en önemli eserlerdir. Şekil, muhteva ve dil bakımından farklı özelliklere sahip olan mecmualar, şairlerin divanlarında bulunmayan bazı şiirlerini, kaynaklarda hayatı hakkında bilgi yer almayan şairlerin şiirlerini ve şu an için herhangi bir nüshası elde olmayan bazı eserleri ihtiva etmeleri bakımlarından oldukça önemlidir. Bir mecmuada yer alan ve henüz hiçbir yerde yayımlanmamış olan şiirlerin ele alındığı bu çalışmanın amacı, 19. yüzyılda yaşadığı anlaşılan Nazîf mahlaslı şairin şiirlerini yayımlamak ve bu şiirleri nazım türü ve dil yönüyle kısaca incelemektir. Şiirlerin sahibi olan Nazîf mahlaslı şairi tespit etmek amacıyla 19. yüzyıl ve sonrasında yazılan biyografik eserler kontrol edilmiş fakat herhangi bir eşleşme bulunamamıştır. Çalışmamıza konu olan Nazîf’in şiirleri Ârif Hikmet Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Bölümü, 811/159 numarada kayıtlı bir şiir mecmuası içerisinde yer almaktadır. Bu mecmuada Nazîf’e ait 15 gazel ve 1 kaside yer almaktadır. Bu çalışmada önce şiirlerin müellifini tespit için yapılan çalışmalardan kısaca bahsedilecek, ardından şiirler incelenecektir. Sonra şiirlerin içinde bulunduğu mecmua tanıtılacak ve şiirlerin transkripsiyonlu metni verilecektir.

Anahtar Kelimeler

19. yüzyıl, Nazîf, yayımlanmamış şiirler, mecmua

Kaynakça

• Arslan, Mehmet (2010). Tayyâr-zâde Atâ, Osmanlı Saray Tarihi, Târîh-i Enderûn. C. 4. İstanbul: Kitabevi.
• Arslan, Mehmet (2014). “Nazîf, Mehmed Nazîf Efendi, Karamanlı”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-mehmed-nazif-efendi-karamanli (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Arslan, Mehmet (2018). Mecma‘-i Şu‘arâ ve Tezkire-i Üdebâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208568/mehmed-siraceddin-mecma-i-suara-ve-tezkire-i-udeba.html (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Aydemir, Emrah-Fatih Özer (2019). Eslâf. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-242935/eslaf-faik-resad.html (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Aydemir, Yaşar (2001a). “Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tespitinde Mecmuaların Rolü”. Türk Kültürü. S. 464. s. 731-744.
• Aydemir, Yaşar (2001b). “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. S. 19. s. 147-155.
• Aynur, Hatice (2007). “Mecmûa’dan Müntehebât’a Geçiş Örneği Olarak Müntehebât-ı Mîr Nazîf”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları 2: Eski Türk Edebiyatına Modern Yaklaşımlar I. İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 98-143.
• Beydilli, Kemal (2003). “Mehmed Emin Rauf Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 28. Ankara: TDV Yayınları. s. 465-467.
• Çınarcı, Mehmet Nuri (2019). Tezkiretü’ş-şu‘arâ, Şeyhülislam Ârif Hikmet Bey. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-240610/seyhulislam-arif-hikmet-bey-tezkiresi.html (Erişim Tarihi: 31.03.2024).
• Çiftçi, Ömer (2017). Fatîn Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşâr). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195831/fatin-tezkiresi.html (Erişim Tarihi: 01.04.2024).
• Doğan, Mehmet (2019). Mehmet Emin Rauf Paşa (1780-1860). Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdağı, M. Sadık (1998). Râmî Abdurrahman Çelebi (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdoğan, Mehtap (2014) “Nazîf, Ahmed”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-ahmed (Erişim Tarihi: 01.04.2024).
• Erdoğan, Mehtap (2014). “Nazîf, Kâmilî-zâde Seyyid Mustafa Nazîf”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-kamilizade-seyyid-mustafa (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Erdoğan, Mehtap (2014). “Nazîf, Mehmed”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-mehmed (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Erdoğan, Mehtap (2014). “Nazîf, Mustafa”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-mustafa (Erişim Tarihi: 01.04.2024).
• Erdoğan, Mehtap (2014). “Nazîf, Sahhaflar Şeyhi-zâde Nazîf Ahmed”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-sahhaflar-seyhizade-nazif (Erişim Tarihi: 01.04.2024).
• Gıynaş, Kamil Ali (2011). “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S. 25. s. 245-260.
• Gürbüz, Mehmet (2012). “Şiir Mecmûaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 97-114.
• Güzel, Bilal (2023). Gülzâr-ı İrfân. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-356517/gulzar-i-irfan-mehmed-fahreddin-bursavi.html (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1970). Son Asır Türk Şairleri. İstanbul: MEB Basımevi.
• İpekten, Haluk-İsen, Mustafa-Toparlı, Recep-Okçu, Naci-Karabey, Turgut (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kadıoğlu, İdris (2018). Tezkire-i Şu‘arâ-yı Âmid. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-208593/ali-emiri-efendi--tezkire-i-suara-yi-amid.html (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
• Kılıç, Atabey (2012). “Mecmua Tasnifine Dair”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. İstanbul: Turkuaz Yayınları, s. 77-96.
• Kılıç, Filiz (2017) Şefkat Tezkiresi Tezkire-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194367/sefkat-tezkiresi-tezkire-i-suara-yi-sefkat-i-bagdadi.html (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Köksal, M. Fatih (2012). “Şiir Mecmualarının Önemi ve ‘Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi’ (MESTAP)”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 409-431.
• Köksal, M. Fatih (2017). Mecmaʻü’n-Nezâʼir Edirneli Nazmî. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195954/mecmaun-nezair-edirneli-nazmi.html (Erişim Tarihi: 02.04.2024).
• Kurnaz, Cemal-Mustafa Tatçı (2001). Tuhfe-i Nâilî-Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
• Kut, Günay (1986). “Mecmûa”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Dergah Yayınları. s. 170-174.
• Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha-Koncu, Hanife- Çakır, Müjgan (2017). Kâfile-i Şu’arâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196469/mehmed-tevfik-kafile-i-su39ara.html (Erişim Tarihi: 28.03.2024).
• Oğraş, Rıza (2018). Bâğçe-i Safâ-endûz. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-212024/esad-mehmed-efendi-bagce-i-safa-enduz.html (Erişim Tarihi: 30.03.2024).
• Rami Paşa (yz). Gazeliyat-ı Rami Paşa. İstanbul Üniversitesi. Nadir Eserler. Nu: NEKTY05492. 9a-11a.
• Saraç, M. A. Yekta (2016). Osmanlı Müellifleri, Bursalı Mehmed Tahir. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi TÜBA.
• Süngü, Zeynep (2020). “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Yeni Çalışmalar Bibliyografyası ve MESTAP”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 25, s. 917-1056.
• Tarlan, Ali Nihad (1946). “Eski Mecmualar Arasında”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. C. 1. S.2. s. 122-137.
• Uğur, Meltem (2023). “MESTAP (Şiir Mecmualarının Sistematik Tasnifi Projesi) Bibliyografyası”. Kültürk. S. 8. 103-153.
• Ümütli, Şakir (2019). Müntehabât-ı Mîr Nazîf (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yekbaş, Hakan (2014). “Nazîf, Süleymân Nazîf Efendi”. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-suleyman-nazif-efendi (Erişim Tarihi: 31.03.2024).
• Yenikale, Ahmet (2017). Sünbülzâde Vehbî Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-196833/sunbulzade-vehbi-divani.html (Erişim Tarihi: 31.03.2024).
• Yıldız, Enes (2024). Unutulmuş Eserlerimizden: Erzurumlu Sıdkî Dîvânçesi. Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi. S. 23. s. 87-116.
• Yılmaz, Ozan (2008). “Metin Te’sisinde Şiir Mecmualarının Katkısına Bir Örnek: Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu 5214 Numaralı Mecmua ve Muhtevası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. S. 1. s. 255-280.