Sağlıkta Dönüşüm ve Direnme Pratikleri: Tuzluçayır Halk Sağlığı Günleri

Yıl 2020, Cilt: 23(1) Sayı: 45, 33 - 57, 26.03.2020

Ceylan Nur Akgün

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.709706

Öz

Mamak, Tuzluçayır bölgesinde gerçekleştirilen bu etnografik çalışmada, sağlık sisteminde
yaşanan neoliberal dönüşümün yerel ve mikro ölçekteki tezahürleri araştırılmıştır. Halkevlerine
gelen ve bu mekanla ilişkilenen kadın ve erkeklerin deneyimleri üzerinden neoliberal sağlık
söyleminin yansımaları izlenmiştir. Halkevleri çevresinde örgütlenen ücretsiz sağlık hizmeti
çalışmaları, iktidarın biyopolitik rejimine alternatif olarak üretilen yeni çözüm taktikleri, direnme
ve dayanışma deneyimleri olarak değerlendirilmiştir. Sağlık hizmetlerinin giderek piyasaya tabi
olması ve büyüyen “sağlıklı olma söylemi”ne karşın, yerel örgütlerin hekimler ve sağlık
personeliyle işbirliğine girerek ücretsiz halk sağlığı eğitimleri yaptığı uygulamalar başlıbaşına
iktidarın sağlık alanındaki stratejilerine karşı bir tür taktik ya da mikrodireniş olarak
düşünülmüştür. Çalışma, etnografik yöntemlere yaslanarak halkevleri ile ilişkilenen Tuzluçayır
sakinlerinin sağlık sistemini nasıl ele aldıklarını ve onunla nasıl ilişkilendikleri anlamak üzere
geliştirilmiştir. Ergenlik dönemi psikolojisi, cinsiyetler arası rol paylaşımı, ebeveynlik
tutumlarıyla ilgili yapılan psikoeğitimler sırasında iktidar ile kolektif kimlikler ilişkisinde her an
müzakere edilen, direnme ve teslim olma arasında gidip gelen ilişkinin yansımaları izlenmiştir.
Biyopolitik söylemin izlerini sürmek amacıyla başlayan bu saha deneyimi, her yerde olan ve
herkesi denetleyebilen iktidara rağmen, düşünen, eyleyen ve direnen öznelerin özgürleşme
kapasitesini de gösterir. Tuzluçayır Halkevi, sistem içinde çözüm arayıp eli boş dönenlerin
sorunlarını çözmeye çalışan yerel ve mikro ölçekte kurulan bir oluşum olarak hem bir
dayanışma hem de direniş, mücadele hattı olarak değerlendirilebilir

Anahtar Kelimeler

Sağlık iletişimi, tıp söylemi, biyopolitika, ergenlik

Kaynakça

• Agamben, Giorgio (2013). Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat. Çev., İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı.
• Condrad, Peter (2008). The Medicalization of Society: On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders. JHU Press.
• Creswell, John W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• De Certeau, Michel (2009). Gündelik Hayatın Keşfi, Cilt I. Çev., Lale Aslan Özcan. Ankara: Dost.
• Delibaş, Kayhan (2013). "Sağlığa İlişkin Korkular: Güven Erozyonu Bağlamında Sağlık Korkularını Anlamlandırmak." Kapitalizm Sağlığa Zararlıdır. Osman Elbek (der.) içinde. Istanbul: Hayy Kitap. 101-113.
• Demirel, Fatma, vd. (2005). “Çocuklarda Boy Kısalığında Etiolojik Etmenler.” Türk Pediatri Dergisi, 40: 39-43.
• Deppe, Hans U. (2011). Sağlık Hizmetlerinin Doğası: Metalaştırılmaya Karşı Dayanışma. Kapitalizmede Sağlık, Sağlıksızlık Semptomları. Çev., Umut Haskan. İstanbul: Yordam.
• Elbek, Osman ve Emin Baki Adaş (2009). “Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme.” Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12(1): 33-44.
• Emerson, Robert M., Rachel I. Fretz ve Linda L. Shaw (2008). Bütün Yönleriyle Alan Çalışması Etnografik Alan Notları Yazımı. Çev., A. Erkan Koca. Ankara: Birleşik Yayınları.
• Ercan, Fuat. (2013). "Meta Neler İçerir? Sağlık Hizmetlerinin Metalaşması." Kapitalizm Sağlığa Zararlıdır. Osman Elbek (der.) içinde. İstanbul: Hayy Kitap.10-27.
• Ergül, Tamer Y. (2009). “Neoliberalizmin İkilemi: Büyük Devlet ya da Azalan Toplam Karlar.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2): 18-25.
• Foucault, Michel (2002). The Archaeology of Knowledge. Çev., A. M. Sheridan Smith. New York: Routledge.
• Foucault, Michel (2007). İktidarın Gözü. Çev., Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, Michel (2005). Büyük Kapatılma. Çev., Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı.
• Gilligan, Carol (1982). In a Different Voice. Harvard University Press.
• Halkevleri (6 Şubat 2017). “Halkevleri içinde.” http://www.halkevleri.org.tr
• Hamzaoğlu, Onur (2011). “Sağlık Reformu Pandemisi: Sağlığın Ekonomi Politiği.” Kapitalizmin Krizi ve Sağlık içinde. Ankara: TTB Yayınları.
• Hardt Michael ve Antonio Negri (2015). İmparatorluk. Çev., Abdulah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı.
• Hatun, Şükrü (21 Aralık 2016). “Kız Çocuklarında Erken Ergenlik: Endişeler ve Gerçekler.” http://www.ntv.com.tr/saglik/evlerde-kanser-yapan-radon-gazi-olcumleri-basladi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2017.
• Illich, Ivan (2014). Sağlığın Gaspı. Çev., Süha Sertabiboğlu, İstanbul: İletişim.
• Karaaslan, Halise (2003). “Kamusal Ortam Olarak Halkevleri.” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezi.
• Koyuncu, Emre (2016). “Foucault’nun Siyaset Felsefesinde Biyopolitikanın Doğuşu.” Biyopolitika 2. Cilt, Foucault’dan Günümüze Biyopolitikanın İzdüşümleri. Onur Kartal (der.) içinde. Ankara: Nota Bene.
• Lemke, Thomas (2013). Biyopolitika. Çev., Utku Özmakas. İstanbul: İletişim.
• Merriam, Sharan B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Çev., Selahattin Turan. Ankara: Nobel.
• Öner, Pınar, Özgür Öner, Ayla Aysev vd. (2003). “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu.” Türk Tabibler Birliği Dergisi, 12(3): 97-99.
• Patton, Michael Q. (2002). Qualitative Research and Evaluative Methods. London: Sage.
• Scott, Joan C. (2018). Tahakküm ve Direniş Sanatları. Çev., Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı.
• Sezgin, Deniz (2011). Tıbbileştirilen Yaşam Bireyselleştirilen Sağlık: Çelişkiler, Alternatifler ve Sağlık İletişimi. İstanbul: Ayrıntı.
• Sofracıoğlu, Nail (2005). “Başkentin ‘Küçük Moskova’sından Kesitler: 1970'ler ve 1980'lerde Tuzluçayır.” Kebikeç, 20: 201-211.
• Sönmez, Mustafa (2011). Paran Kadar Sağlık: Türkiye'de Sağlığın Ticarileşmesi. İstanbul: Yordam.
• Yeşilkaya, Neşe G. (2003). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık. İstanbul: İletişim.
• Yürekli, Yelda (2016). Küçük Moskova Tuzluçayır. İstanbul: İletişim.