Sosyal Hizmet Uzmanlarının Mesleki İletişimlerinde İnsan Hakları Dilinin İnşası: Bir Metafor Araştırması

Yıl 2020, Cilt: 23(1) Sayı: 45, 87 - 117, 26.03.2020

Çağıl Öngen Köse Burcu Hatiboğlu Kısat Özge Sanem Özateş Gelmez

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.710112

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyal hizmet eğitimine devam etmekte olan lisans öğrencilerinin, insan haklarını
ve sosyal adaleti gerçekleştirme hedeflerini nasıl kavramlaştırdıklarını metafor analizi aracılığıyla
anlamaktır. Öğrencilerin bu iki kavram çerçevesinde ürettikleri metaforlar analiz edilerek, hakim kültürel
değer yargılarının insanı odak alan mesleklerin temel becerilerinden biri olan iletişimi nasıl
etkileyebileceği değerlendirilmiştir. Böylece mesleki iletişimin insan hakları dilini kullanmasının önemi
tartışmaya açılmıştır. Öğrencilerin insan haklarına ilişkin ürettikleri metaforlar; insan haklarının neliği,
insan haklarının korun[a]maması, ve insan haklarında ısrar etme şeklindedir. Öğrencilerin sosyal adalet
kavramına dair ürettikleri metaforlar ise benzer biçimde sosyal adaletin neliği, sosyal adaletin
sağlan[a]maması ve sosyal adalette ısrar etme temaları altında ele alınmıştır. Araştırma sosyal hizmet
bölümü lisans öğrencilerinin, birey, grup ve toplulukları dezavantajlı ve incinebilir kılan ekonomik,
toplumsal, politik, kültürel koşullar konusunda bilgi sahibi olduklarını ve insan hakları perspektifini,
sosyal adalet bağlantısıyla ele aldıklarını göstermektedir. Böyle bir perspektifin gelişmiş olması, mesleki
iletişimde insan hakları dilinin kullanılacağına dair umutvar bir öngörüde bulunmayı sağlamaktadır.
Ancak öğrencilerin geliştirdiği kimi metaforlarda, mesleki iletişimde insan hakları dilinden hayırseverlik
diline kayılmasına zemin hazırlayabilecek hakim kültürel değer yargılarının izlerine de rastlanmaktadır.
Bu açıdan öğrencilerin, insan hakları dilinin önündeki tuzaklara ilişkin farkındalık geliştirerek insan
hakları ve sosyal adalet değerlerini içselleştirmelerini ve kültürel yetkinliklerini geliştirmelerini hedefleyen
bir eğitime ihtiyaç duyulduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, sosyal adalet, mesleki iletişim, insan hakları dili, metafor analizi

Kaynakça

• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, https://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/bc2b2ae8a2f9c70_ek.pdf?tipi=3&turu=D &sube=0 Erişim tarihi: 01.03.2020.
• Banks, Sarah (2006). Ethics and Values in Social Work. New York: Palgrave Macmillan.
• Birleşmiş Milletler (1987). Human Rights: Questions and Answers. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000051175 Erişim Tarihi: 12 Kasım 2019.
• Birleşmiş Milletler (1948). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/h_rigths_turkce.pdf Erişim Tarihi: 10 Kasım 2019.
• Bentham, Jeremy (2017 [1789]). Ahlak ve Yasama İlkeleri. Çev., Ömer Saruhanlıoğlu ve Uğur Kaşif Boyacı. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Bowles, Wendy, vd. (2006). Ethical Perspective in Social Work an Applied Approach. Crows Nest: Allen & Unwin Publications.
• Bredeson, Paul V. (1985). “Perspectives on Schools: Metaphors and Management in Education.” The Journal of Educational Administration, 26(3): 293-311.
• Buğra, Ayşe (2005). Yoksulluk ve Sosyal Haklar. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Yayınları, ref no: TR0401.04/001.
• Demir, Gökhan Yavuz (2015). “Çevirenin Önsözü.” Metaforlar Hayat Anlam ve Dil içinde. Çev., Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki.
• Dominelli, Lena (2015). “Baskı Karşıtı Uygulama: Yirmi Birinci Yüzyılın Zorlukları.” Sosyal Hizmet Temel Alanlar ve Eleştirel Tartışmalar. Robert Adams, Lena Dominelli ve Malcolm Payne (der.) içinde. Çev., Tarık Tuncay. Ankara: Nika Yayınevi. 83-99.
• Dominelli, Lena (2002). Anti-Oppresive Social Work: Theory and Practice. Basingstoke: Palgrawe Macmillan. Evans-Winters, Venus ve Bevin Cowie (2009), “Cross-cultural Communication: Implications for Social Work Practice and a Departure from Payne.” Journal of Educational Controvery, 4(1): 1-4.
• Von Hayek, Friedrich. A. (1960). Özgürlüğün Anayasası. Çev., Yusuf Ziya Çelikkaya. Ankara: Bingbang.
• Healy, Lynne M. (2009). “Exploring the History of Social Work as a Human Rights Profession.” International Social Work, 51(6): 735-748.
• Hobbes, Thomas (1993 [1651]). Leviathan. Çev., Semih Lin. İstanbul: Yapı Kredi. Hopkins, Jeff (1996). “Social Work Through the Looking Glass.” Social Theory Social Change and Social Work the State of Welfare. Nigel Parton (der.) içinde. London and New York: Routledge. 19-35.
• Ife, Jim (2008). Human Rights and Social Work Towards Rights-Based Practice. Cambridge: Cambridge University Press.
• IFSW. (1957). Report of the International Studygroup on the Function and Working Methods of the Personnel Social Worker. https://www.ifsw.org/wpcontent/ uploads/ifsw-cdn/assets/ifsw_43649-7.pdf Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
• IFSW ve IASSW. (2000). IFSW News 2/2000. http://cdn.ifsw.org/assets/ifsw_33158- 4.pdf Erişim Tarihi: 10 Kasım 2019.
• IFSW ve IASSW. (2004). Ethics in Social Work, Statement of Principles. https://www.iassw-aiets.org/wp-content/uploads/2015/10/Ethics-in-Social-Work- Statement-IFSW-IASSW-2004.pdf Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
• IFSW ve IASSW. (2014). Global Definition of Social Work. https://www.ifsw.org/globaldefinition- of-social-work/ Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
• Kasprisin, Lorraine (2009). “The Hidden Dimensions of Poverty: Rethinking Poverty and Education.” Journal of Educational Controvery, 4(1): 1-4.
• Kuçuradi, İoanna (2007). İnsan Hakları Kavramları ve Sorunları. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Lakoff, George ve Johnson, Mark (2015). Metaforlar Hayat Anlam ve Dil. Çev., G.Y. Demir. İstanbul: İthaki.
• Mill, John Stuart (2017 [1863]). Faydacılık. Çev., Gökhan Murteza. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• NASW (2015). Standarts and Indicators for Cultural Competence in Social Work Practice. NASW, Amerika.
• Nozick, Robert (2006 [1974]). Anarşi, Devlet ve Ütopya. Çev., Alişan Oktay. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Öngen, Çağıl (2016). “Eleştirel Düşünümsellik.” Sosyal Çalışma ve Sosyal Politika Yazıları. İbrahim Cılga, Ercem Erkul, Buğra Yıldırım ve İlkay Başak Adıgüzel (der.) içinde. Ankara: Bellek Yayınları. 47-60.
• Özgür, Özge (2010). “Çokkültürcü Sosyal Hizmet: Eleştirel Bir Bakış.” Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2): 89-104.
• Rawls, John (2017 [1971]). Bir Adalet Teorisi. Çev., Vedat Ahsen Coşar. Ankara: Phoenix.
• Reamer, Frederic. G. (2014). “The Evolution of Social Work Ethics: Bearing Witness.” Advances in Social Work, 15(1): 163-181.
• Rousseau, Jean-Jacques (2008 [1762]). Toplum Sözleşmesi. Çev., Ali Alper. İstanbul: Oda Yayınları.
• Saban, Ahmet (2009). “Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler.” Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 281-326.
• Shardlow, Steven (2009). “Values, Ethics and Social Work.” Social Work Themes, Issues and Critical Debates. Robert Adams, Lena Dominelli ve Malcolm Payne (der.) içinde. New York: Palgrave Macmillan. Sosyal Hizmet Uzmanları için Etik Kılavuz (2017). http://www.tfk.org.tr/_doc/pcp10_etik_kilavuz.pdf Erişim Tarihi: 12 Kasım 2019.
• Thompson, Neil (2014). Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak. Çev., Özlem Cankurtaran Öntaş ve Burcu Hatiboğlu Eren. Ankara: Dipnot.
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma. Ankara: Seçkin.