A Possible Collaboration between Critical Theory and Pragmatic Social Theory via Thought of Communication

Yıl 2013, Cilt: 16 (2) Sayı: 32, 9 - 43, 01.12.2013

Oya Morva

Öz

Although it is possible to connect a social theory which uses pragmatic leitmotif with Marxist critical theory, it is generally accepted that these two traditions of social theory are poles apart. This essay argues that Habermas’ emphasis on intersubjectivity, which when communicatively accomplished, made a possible collaboration between them. Thus, starting from the general opposition between the two traditions, firstly, their understandings of psychology which are rooted in Freudian and Meadian ideas and secondly, the way in which the communication perceptions derived from their psychology are analyzed.

Anahtar Kelimeler

Critical theory,  pragmatic social theory,  intersubjectivity,  communication,  communicative action

Eleştirel Teori ve Pragmatik Sosyal Teori: İletişim Düşüncesi Üzerinden Kurulan Ortaklık

Öz

Pragmatizmi leitmotifi olarak kullanan bir sosyal teori ile Marksist Eleştirel Teori arasında bir bağdan sözetmek mümkün olduğu halde, genel kabul bu ikisinin zıt kutupları temsil ettiği yönündedir. Bu çalışma, Habermas’ta iletişim aracılığıyla kurulan öznelerarasılık vurgusunun, iki gelenek arasında olası bir işbirliğini nasıl olanaklı kıldığına odaklanır. Bu doğrultuda, iki gelenek arasındaki karşıt konumlanıştan başlanarak, ilk olarak Freud ve Mead üzerinden geliştirdikleri psikoloji anlayışları tartışılmış, ardından bu psikoloji anlayışlarının biçimlendirdiği iletişim algılarına değinilmiştir. Son olarak, Habermas düşüncesinde bu iki geleneğin nasıl bir araya geldiği ele alınmıştı

Anahtar Kelimeler

Eleştirel teori,  pragmatik sosyal teori,  öznelerarasılık,  iletişim,  iletişimsel Eylem

Kaynakça

• Abaulafia, Mitchell vd. (2002). “Reflections on Pragmatism.” Habermas and Pragmatism. Mitchell Aboulafia, Myra Bookman ve Catherine Kemp (der.) içinde. London: Routledge. 223-229.
• Adorno, Theodor (1967). “Sociology and Psychology (Part I).” New Left Review 46 (November/December): 67-80.
• Adorno, Theodor (2005). Minima Moralia. Çev., Orhan Koçak ve Ahmet Doğukan. İstanbul: Metis.
• Adorno, Theodor (2007). “Kitle Endüstrisine Genel Bir Bakış.” Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. Çev., Mustafa Tüzel. İstanbul: İletişim.
• Adorno, Theodor ve Max Horkheimer (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev., Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan. İstanbul: Kabalcı.
• Always, Joan (1995). Critical Theory and Political Possibilities. Westport: Greenwood .
• Apel, Karl-Otto (1981). C.S. Peirce: From Pragmatism to Pragmaticism. Çev., John Michael Krois. Amherst. Mass: University of Massacusetts.
• Apel, Karl-Otto (2002). “Regarding the relationshiop of Morality, Law and Democracy: On Habermas’s Philosophy of Law (1992) from a Transcendental-Pragmatic Point of View.” Habermas And Pragmatism. Mitchell Aboulafia, Myra Bookman ve Catherine Kemp (der.) içinde. NY: Routledge. 17-30.
• Benjamin, Jessica (1977). “The End of Internalization: Adorno’s Social Psychology.” Telos. 32 (Summer): 42-64.
• Braaten, Jane (1991). Habermas’s Critical Theory of Society. New York: State University of NY.
• Blumer, Martin (1966). “Sociological Implications of the Thought of George Herbert Mead.” The American Journal Sociology. 71(5): 535-544.
• Carey, James (1992). Communication As Culture. NY: Routledge.
• Çiğdem, Ahmet (2008). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi: Jürgen Habermas Üzerine Bir Çalışma. İstanbul: İletişim.
• Dellaloğlu, Besim F. (1995). Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum. İstanbul: Bağlam.
• Dewey, John ( 1896). “The Reflex Arc Concept in Psychology.” Psychological Review 3(4): 357-370.
• Dewey, John (1916). Democracy and Education. NY: Macmillan Company.
• Dewey, John (1920). Reconstruction in Philosophy. NY: Henry Holt and Company.
• Dewey, John (1927). The Public and Its Problems. NY: Henry Holt and Company.
• Dewey, John (1984). The Later Works of John Dewey 1925-1953.(Vol 1). Carbondile & Edwardswille: Southern Illinois University.
• Dewey, John (1999). Individualism Old And New. NY: Prometheus.
• Dubiel, Helmut (1985). Theory and Politics: Studies in the Development of Critical Theory. Cambridge, Mass: MIT.
• Freud, Sigmund (2004). Uygarlığın Huzursuzluğu. Çev., Haluk Barışcan. İstanbul: Metis.
• Freud, Sigmund (2007). “The Virginity Taboo.” Psychology of Love. NY: Penguin.
• Fromm, Erich (1998). Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum, Çev., Necla Arat, İstanbul: Say.
• Fromm, Erich (2008). “Analitik Sosyal Psikolojinin Yöntem ve İşlevi.” Psikanalizin Bunalımı. Erich Fromm. Çev., K. Erzincan Kına. içinde. İstanbul: Say. 157-188.
• Fromm, Erich (1999). Özgürlükten Kaçış. Çev., Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Fromm, Erich (2012). “Psikanalitik Karakteroloji ve Sosyal Psikolojiyle, Bağlantısı”. Psikanalizin Bunalımı. Erich Fromm, Çev., K. Erzincan Kına. içinde. İstanbul: Say. 189-220.
• Geuss, Raymond (2002). Eleştirel Teori-Habermas ve Frankfurt Okulu. Çev., Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı.
• Habermas, Jurgen (2006). “Political Communication in Media Society: Does Democracy Still Enjoy an Epistemic Dimension? In Impact of Normative Theory on Empirical Research.” Communication Theory 16 (Nov.): 411-426.
• Habermas, Jurgen (1983). Communicative Action Theory, Çev., Thomas McCarthy, Boston: Beacon Press.
• Habermas Jurgen (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. Çev., Mustafa Tüzel, İstanbul: Kabalcı.
• Habermas, Jurgen (2007). “Bilgi ve İlgi.” İdeoloji Olarak Teknik ve Bilim. Çev., Mustafa Tüzel. İstanbul: YKY.
• Hardt, Hanno (1992). Critical Communication Studies, Communication, History and Theory in America. London: Routlege.
• Horkheimer, Max (2005). Geleneksel ve Eleştirel Kuram. Çev., Çiğdem Dürüşken ve Mustafa Tüzel. İstanbul: YKY.
• Ingram, David (2002). “The Sirens of Pragmatism versus the Priest of Proceduralism: Habermas and American Legal Realism.” Habermas and Pragmatism. Mitchell Aboulafia, Myra Bookman ve Catherine Kemp (der.) içinde. London: Routledge. 83-112.
• Jay, Martin (2005). Diyalektik İmgelem. Çev.,Ünsal Oskay, İstanbul: Belge.
• Jay, Martin (2012). Deneyim Şarkıları. Çev.,Barış Engin Aksoy. İstanbul: Metis
• Joas, Hans (1993). “An Underestimated Alternative: America and the Limits of Critical Theory”, Pragmatism and Social Theory. Chicago: The University of Chicago.
• Kadlec, Alison (2006). “Reconstruction Dewey: The Philosophy of Critical Pragmatism.” Polity 38(4): 519-542.
• Kanjirathinkal Matthew (1989). Communication and the Foundations of Social Sciences: Contributions of Peirce, Apel, and Habermas. www.eric.ed.gov/ ERICWebPortal. Erişim tarihi: 5.11.2010.
• Kejanlıoğlu, Beybin (2005). Kitle İletişiminin Eleştirel Bir Uğrağı: İletişim ve Medya. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Kellner, Douglas (2012). The Frankfurt School. http://pages.gseis.ucla.edu/ faculty/kellner/papers/fs.htm. Erişim tarihi: 15.03.2012.
• Kubilay, Çağla (2011). “Tamamlanmamış Bir Proje’nin Peşinde Bir Düşünür: Modernlik-Postmodernlik Tartışmaları Bağlamında Jürgen Habermas’ın Türkiye’de Alımlanması.” Zamanın Tozu: Frankfurt Okulu’ nun Türkiye’deki İzleri. Beybin Kejanlıoğlu (der.) içinde. Ankara: De Ki. 231-268.
• Leonhirth, William J. (2001). “William James and Uncertain Universe.” American Pragmatism and Communication Research. David K. Perry (der.) içinde. NJ: Lawrence Earlbaum. 89-110.
• Mangion, Claude (2011). Philosophical Approaches to Communication. Chicago: The University of Chicago.
• Marcus, Judit ve Zoltan Tarr (1988). Foundations of the Frankfurt School of Social Research, New Brunswick, New Jersey: Transaction.
• Marcuse, Herbert (1964). One Dimensional Men: Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society. Boston: Beacon.
• Marcuse, Herbert (1997). Tek Boyutlu İnsan:İleri İşleyim Toplumunun İdeolojisi Üzerine. Çev., Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea.
• Marcuse, Herbert (1998). Eros ve Uygarlık: Freud Üzerine Bir İnceleme. Çev., Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea.
• Mead, George Herbert (1967). Mind, Self and Society: From the Standpoint of a Social Behaviorist. Chicago: The University of Chicago.
• Marcuse, Herbert (2009). “Philosophy and Critical Theory.” Negations: Essays in Critical Theory. www.mayflybooks.org. Erişim tarihi: 10.09.2012.
• McLaughlin, Neil (1999). “Origin Myths in the Social Sciences: Fromm, the Frankfurt School and the Emergence of Critical Theory.” Canadian Journal of Sociology, 24: 109-39.
• Mitrovic, Ljubisa(1999). “New Social Pradigm: Habermas’s Theory of Communicative Action.” Facta Universitatis 2: (6/2): 217-223.
• Morris, Martin (2001). Rethinking the Communicative Turn: Adorno, Habermas and the Problem of Communicative Freedom. NY: State University of NY.
• Park, Robert Ezra (1938). “Reflections on Communication and Culture.” The American Journal of Sociology 44(2): 187-205.
• Ray, Larry (2004). “Pragmatism and CriticalTheory.” European Journal of Social Theory 7(3): 307-321.
• Rockmore, Tom (2002). “The Epistemological Promise of Pragmatism.” Habermas and Pragmatism. Mitchell Aboulafia, Myra Bookman ve Catherine Kemp (der.) içinde. London: Routledge. 47-64.
• Rosenthal, Sandra B. (2002). “Habermas, Dewey and Democratic Self.” Habermas and Pragmatism. Mitchell Aboulafia, Myra Bookman ve Catherine Kemp (der.) içinde. London: Routledge. 210-222.
• Simonson, Peter (2001). “Varieties of Pragmatism and Communication: Visions and Revisions from Peirce to Peters.” American Pragmatism and Communication Research. David K. Perry (der.) içinde. NJ: Lawrence Erlbaum. 1-26.
• Smith, Clancy (2009). “A Critical Pragmatism: Marcuse, Adorno and Peirce on the Artificial Stagnation of Individual and Social Development in Advanced Industrial Societies.” Kritike. 3 (2): 30-52.
• Slater, Phil (1998). Frankfurt Okulu. Çev., Ahmet Özden. İstanbul: Kabalcı.
• Wheatland, Thomas (2009). Frankfurt School In Exile. Minneapolis: University of Minnesota.
• Wiggershaus, Rolf (1994). The Frankfurt School: Its History, Theories and Political Significance. Cambridge: MIT.